[D66] De “Rodin Astronaut” op het Rembrandtplein: een falen van symboliek, esthetiek en publieke relevantie

[René Oudeweg]

De “Rodin Astronaut” op het Rembrandtplein: een falen van symboliek, 
esthetiek en publieke relevantie

Op het Rembrandtplein prijkende installatie van wat men noemt de “Rodin 
Astronaut” is meer dan een kunstwerk — het is een symptoom van het 
culturele vacuüm waarin publieke kunst vandaag de dag steeds vaker 
vervalt. Wat in eerste instantie misschien als een speelse verwijzing 
naar moderne tijd en ruimtevaart lijkt, blijkt bij nader inzien een 
zwakke echo van ambitie, stijl noch betekenis. De installatie faalt op 
meerdere fronten: conceptueel, esthetisch én in maatschappelijke relevantie.

1. Inhoudelijke leegte: betekenisloosheid verpakt als statement

Een astronaut op een plein, bij het beeld van Rembrandt — het roept de 
suggestie op van verbinding tussen verleden en toekomst, tussen 
meesterschap van oude kunstenaars en technologische vooruitgang. Maar in 
werkelijkheid ontbreekt iedere diepgang. De referentie aan Rodin (bijv. 
“The Thinker”) wordt gebruikt als goedkope analogie: een gouden of 
vergulde astronaut die – naar men zegt – zit te filosoferen, omgeven 
door stadsrumoer. Maar:

Er is geen verband tussen de astronaut en Rembrandt: Rembrandt was geen 
visionair van ruimtevaart, geen futurist, geen technologisch denker. De 
juxtapositie voelt geforceerd, alsof het werk probeert hedendaagse 
relevantie af te dwingen zonder werkelijk onderzoek of reflectie.

Het is niet duidelijk wat er nagedacht moet worden. Is het de rol van 
kunst in een technologische maatschappij? De vervreemding die ontstaat 
door globalisering? De verstilling in een drukke stad? Zonder enige 
toelichtende context blijft het een esthetisch eitje zonder kern.

Sterker: het verwijt komt in publieke fora al snel dat het vooral een 
marketingstunt is — een object dat bedoeld is om indruk te maken, 
selfies te genereren, Instagram-opmerkingen uit te lokken, meer dan om 
iets wezenlijks over te brengen. Kunst wordt vercommercialiseerd.

2. Esthetisch gesaboteerd: kitsch, imitatie, en gebrek aan durf

Wanneer kunst een plek inneemt in het openbare domein, wordt visuele 
invloed onvermijdelijk: het bepaalt sfeer, stadsbeeld, beleving. Op 
esthetisch vlak kan de “Rodin Astronaut” weinig anders dan teleurstellen:

De imitatie van Rodin’s beroemde “Denker” (of althans de iconografie 
ervan) ziet eruit als een karikatuur: de pose van denken wordt 
letterlijk ontleend, maar zonder de sculpturale finesse, zonder de 
materiële rijkdom, zonder de subtiele spanning tussen kracht en 
kwetsbaarheid die Rodin bovenal beheerst.

De materiaalkeuze, de afwerking: opvallend glanzende metalen, 
kitscherige verguldring of goudkleurige coating (in sommige foto’s) 
dragen niet bij aan duurzaamheid noch aan verheffing. Het lijkt meer 
show dan sculptuur.

Plaatsing en schaal: het plein is al druk, al vol met cafés, toeristen, 
street-art, neonlichten en bewegende reclame. In zo’n omgeving verliest 
zo’n object zich — in plaats van contrast of dialoog. Het “astronaut” 
idee had ruimte en lucht nodig, maar wordt ingeklemd door de banaliteit 
van stedelijke drukte.

3. Publieke relevantie ontbreekt

Kunst in de openbare ruimte zou idealiter vragen oproepen, 
gemeenschapsgevoel versterken, kritisch denken prikkelen, en identiteit 
vormgeven. De “Rodin Astronaut” doet geen van die dingen op bevredigende 
wijze:

Mensen klagen dat het “niet bij Rembrandtplein hoort”, dat het de sfeer 
verstoort. De esthetiek van klassiek Amsterdam — de grachtengordel, de 
historische gevels, de traditionele standbeelden — wordt niet verrijkt 
maar verstoord door een sculptuur die uit een andere tijd, stijl en 
mentaliteit lijkt te zijn komen zweven.

De autoriteiten hebben blijkbaar toestemming gegeven, ondanks protest en 
scepsis. Dat roept de vraag op: op basis van welke criteria wordt dit 
soort kunst gefinancierd en geplaatst? Wie heeft in de besluitvorming 
gezorgd voor artistieke meritocratie, wie voor lobby, wie voor 
commerciële belangen?

De “Rodin Astronaut” wordt vooral een selfie-object, een toeristische 
attractie. Als kunst moet het meer zijn dan decor of Instagramfilter.

4. Conclusie: misplaatst, oppervlakkig, over de houdbaarheidsdatum nog 
vóór hij eigenlijk geïnstalleerd is

De “Rodin Astronaut” op Rembrandtplein is niet slechts een mislukte 
combinatie van beelden, maar een voorbeeld van hoe publieke kunst zich 
kan verliezen in oppervlakkige symboliek, imitatiedrang en commerciële 
presentatie. Het toont dat het gesprek over kunst in de openbare ruimte 
niet alleen gaat over wat je plaatst, maar waarom, hoe dat gebeurt, en 
wat het toevoegt — niet alleen visueel maar maatschappelijk.

Tot slot: kunst kan mislukken. Maar dit kunstwerk lijkt niet eens een 
poging op een origineel idee — het leunt zwaar op clichés: de denker, de 
astronaut, de goudkleur, de toeristische selfie. En dat alles bij 
Rembrandt, die een heel andere status in de kunstgeschiedenis heeft — 
verstildheid, intensiteit, schilderkunst. Het resultaat is een onzekere 
parodie op monumentaliteit, zonder draagkracht.