[D66] De machine die ons leegvreet: technologie als nieuwe mythe, de Romantiek als ontsnapping

[René Oudeweg]

De machine die ons leegvreet: technologie als nieuwe mythe, de Romantiek 
als ontsnapping

We leven in een tijdperk waarin technologie niet langer een hulpmiddel 
is, maar een onbetwiste religie. De smartphone is ons gebedssnoer, de 
algoritmen onze priesters, en het internet het alziende oog waarin wij 
onszelf vrijwillig offeren. Waar men ooit sprak over vooruitgang, rest 
nu slechts een permanente staat van optimalisatie: sneller, 
productiever, efficiënter. Het leven wordt herleid tot data, het lichaam 
tot een batterij, en de geest tot een algoritmische voorspelling. De 
mens is niet langer subject, maar input.

Dit technologische absolutisme ontneemt ons precies datgene wat ons mens 
maakt: traagheid, twijfel, eindigheid. Het werpt ons in een landschap 
van permanente afleiding, waarin betekenis wordt verpletterd onder 
notificaties. Zelfs de illusie van vrijheid is in digitale ketens 
gesmeed—wij klikken omdat we moeten klikken, niet omdat we willen.

Juist hier, in dit steriele en glanzende niemandsland, gloeit een 
vergeten tegenkracht: de Duitse Romantiek. In de vroege 19e eeuw 
verhieven schrijvers, dichters en denkers zich tegen het koude 
rationalisme van hun tijd. Waar de Verlichting de wereld had onttoverd, 
zochten de Romantici juist naar herbetovering. Voor hen was de natuur 
geen grondstof, maar mysterie; de menselijke ziel geen berekening, maar 
een afgrond van verlangen.

Wat zij ons nalaten, is geen naïef nostalgisch verlangen naar het 
verleden, maar een radicale uitnodiging: het weigeren van de tirannie 
van het meetbare. De Romantici herinneren ons eraan dat het leven niet 
op te lossen is, dat er schoonheid schuilt in het onvoltooide, dat er 
waarheid ligt in het raadsel. In plaats van algoritmische profielen 
boden zij fragmenten, dromen, symbolen. In plaats van efficiëntie 
zochten zij intensiteit.

Daarom is de Romantiek vandaag niet slechts een literaire curiositeit, 
maar een brandpunt van hoop. Tegenover de techno-utopische leugen dat 
alles te verbeteren valt, stellen zij het diepe weten dat de mens 
onherleidbaar is. Tegenover de gelikte schermen plaatsen zij het ruwe 
landschap, de echo van een stem, het oneindige in het alledaagse.

De keuze is scherp: buigen wij verder voor de machine die ons leegvreet, 
of openen wij ons opnieuw voor datgene wat niet berekend kan worden? De 
Duitse Romantiek leert ons: hoop ligt niet in een toekomst van steeds 
meer technologie, maar in een radicale herinnering dat wij méér zijn dan 
de som van onze data.