[D66] Joodse studenten voelen zich onveilig en buitengesloten op UvA en VU

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Het Parool
Datum:  5 juli 2025
Auteur: Hanneloes Pen
URL:    
https://archive.ph/https://www.parool.nl/topverhalen/joodse-studenten-voelen-zich-onveilig-en-buitengesloten-op-uva-en-vu-de-universiteit-adviseerde-me-niet-meer-te-komen~b9657851/


Joodse studenten voelen zich onveilig en buitengesloten op UvA en VU:
'De universiteit adviseerde me niet meer te komen'
---------------------------------------------------------------------

Tal van Joodse studenten voelen zich onveilig op de UvA en VU. Ze slaan 
colleges over, verbergen hun identiteit en voelen zich buitengesloten. 
Een aantal gaat volgend studiejaar verder aan een andere universiteit. 
Het Parool sprak met een tiental Joodse studenten, docenten en 
medewerkers.

De Joodse Anna studeert voor het tweede jaar aan de UvA, maar is daar 
niet veel te vinden. Ze gaat alleen naar college om haar punten te 
halen. 'Daarna ga ik meteen naar huis. Ik socialize niet.' Ze zegt dat 
ze 'ladingen shit' over zich heen krijgt en van medestudenten blikken 
krijgt toegeworpen. 'Ze zeggen: 'Wist je dat Israel genocide pleegt en 
kinderen vermoordt?' Ze zetten je meteen in een hoekje. De woede die 
sommigen uitstralen, is eng.'

Haar ketting met davidster draagt ze allang niet meer. 'Ik verberg mijn 
identiteit. Ik wil geen vergelijking trekken met de Holocaust, maar ik 
moet me wel verstoppen.'

Anna, niet haar echte naam, heeft meerdere keren met de studieadviseur 
gesproken. 'Ik kreeg van de UvA het advies om niet meer naar de 
universiteit te komen omdat ze mijn veiligheid niet kunnen garanderen. 
Het is goedbedoeld, maar wel belachelijk. Ik kreeg daarnaast ook 
dispensatie van mijn BSA (bindend studieadvies, red). Ik hoefde het 
vereiste aantal punten voor mijn eerste jaar niet te halen.'

De onveiligheid die ze voelt, komt ook voort uit verschillende 
voorbeelden om haar heen van doxing, het openbaar maken van 
persoonsgegevens. 'Mijn beste vriend is met zijn foto op sociale media 
gegooid met de tekst erbij: 'Dit is een zionist, wie weet hoe hij heet?' 
Hij heeft op het nippertje al zijn socials verwijderd.'

Een ding staat voor haar vast: 'No way dat ik na mijn bachelor verder 
studeer op de UvA. Ik ga mijn master in Leiden doen, een conservatievere 
en rustigere plek.'


Negeren

Het Parool heeft een tiental Joodse studenten, docenten en medewerkers 
aan de UvA en VU gesproken. Anna's ervaringen komen overeen met die van 
andere Joodse studenten. Ze vertellen over verbale agressie van 
pro-Palestijnse demonstranten, het verbergen van hun identiteit, het 
overslaan van colleges, een gevoel van uitsluiting en eenzaamheid. Ze 
voelen zich niet welkom op hun universiteit en ervaren de demonstraties 
en tal van incidenten als een zware periode.

De Joods-Israelische Sarah (22), student maatschappij- en 
gedragswetenschappen aan de UvA, merkte dat sommige medestudenten haar 
de rug toekeerden na de aanval van terreurorganisatie Hamas op Israel op 
7 oktober 2023. 'Ze negeren me compleet. Een groepje van vijf 
medestudenten kijkt me lang aan als ik langsloop. Ik steunde de 
Israelische regering al niet voordat die demonstranten zich ermee 
bemoeiden, maar er is geen ruimte om daarover te spreken. Wij zijn de 
onderdrukker.'

Als studiegenoten vragen wat haar afkomst is, draait ze eromheen. 'Ik 
lieg voortaan en zeg dat ik uit Irak kom. Als ze vragen of ik Arabisch 
spreek, dan wordt het een lange leugen.'

Ook zij noemt voorbeelden van doxing. 'Een paar maanden geleden werd een 
studente met foto op Instagram gezet, met de tekst: 'Zij is Israelisch. 
Ze zit om deze tijd in dit lokaal.' Het voelt alsof de strijd van 
activisten persoonlijk tegen Joden is gericht. Er zit een laag onder.'

De gebeurtenissen hebben effect op haar studentenleven. 'Ik ben beroofd 
van een vrij studentenleven. Ik voel me eenzaam en mijd 
studentenfeesten,' zegt Sarah.


Wet van de jungle

Studentenrabbijn Yanki Jacobs organiseert bijeenkomsten en praatsessies 
voor Joodse studenten en wil een vangnet voor hen zijn. Hij spreekt van 
'de wet van de jungle': 'Studenten kunnen niet meer zeggen wie ze zijn 
en hebben het gevoel dat ze er niet meer toe doen. Ze hebben te maken 
met activistische radicale groepen die verankerd zijn in de 
studentenraad. Ik verneem ook van universiteitsbestuurders dat ze de 
afgelopen twee jaar zijn bedreigd met: we weten waar je woont en waar je 
kinderen wonen.'

Jacobs wil hen een plek bieden waar ze zich beschermd voelen, waar ze 
zich niet hoeven te verdedigen, zegt hij. 'Met een sterke achterban word 
je weerbaarder, minder eenzaam.'

Hij voedt de universiteiten met informatie en spreekt regelmatig met de 
vertrouwenspersonen en colleges van bestuur. 'Ze proberen het te 
managen, maar weten soms niet goed hoe het moet. Ze willen het rustig 
houden op de universiteit. Maar je moet niet proberen de boel rustig te 
houden door het lammetje aan de wolf te voeren in de ijdele hoop zijn 
honger te stillen.'

Op sommige faculteiten, waaronder geesteswetenschappen en sociale 
wetenschappen, is meer activisme dan op andere. Een medewerker en docent 
van de UvA zagen onlangs in het C-gebouw van Roeterseiland bij de 
faculteit Maatschappij- en gedragswetenschappen Palestijnse vlaggen, 
oproepen tot demonstraties en een landkaart van Israel met het woord 
Palestina erop geschreven aan de muur hangen bij de werkkamers van 
docenten.


Joodse appgroepen

Verschillende geinterviewde studenten vertellen de colleges van bepaalde 
docenten te mijden en niet naar bepaalde werkgroepen te gaan omdat er 
geen ruimte voor discussie wordt geboden of omdat ze in die werkgroepen 
steeds door medestudenten over Israel worden aangesproken.

Veel Joodse studenten zoeken elkaar op in speciale Joodse appgroepen die 
na 7 oktober 2023 zijn gemaakt, waaronder 'UVA Jewish students for 
Israel' en 'VUJU' (VU Jewish Union). VUJU is van de gelijknamige Joodse 
studentenvereniging die in september 2024 is opgezet door Roy Turksma 
(24), student international business administration aan de VU, en Aviv 
Cohen (22), VU-student gezondheid en leven. Ze willen 'Joodse studenten 
een community en veilige plek geven'.

Het VU-universiteitsbladblad Ad Valvas publiceerde een artikel over de 
nieuwe studentenvereniging. Nadat het blad was verschenen, kregen 
Turksma en Cohen een exemplaar onder ogen waarin dit artikel met dikke 
rode letters was beklad: 'Fuck Israel, Fuck Zionism, Jews for Palestine' 
stond erbij geschreven.

Toen Loay Alshareef, een Saoedische vredesactivist, op uitnodiging van 
de VUJU in mei een lezing kwam geven, werd hij uitgejouwd door 
pro-Palestijnse demonstranten. Turksma stuurt een filmpje van Instagram 
door waarop te zien is hoe Alshareef wordt toegeschreeuwd: 'Free 
Palestine, verrader. Go back, we don't support genocide. This is 
Amsterdam.'

Turksma is blij dat hij klaar is met zijn studie aan de VU en zijn 
tweede studie rechtsgeleerdheid in Leiden kan oppakken.

Ook Aviv Cohen gaat weg bij de VU nu hij zijn bachelor heeft behaald. 
'Het was heel heftig om op de VU-campus het spandoek met de tekst 'Get 
rid of zionist scum' ('Weg met zionistentuig') te lezen.' Cohen gaat 
zijn master aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam doen. 'Daar is het 
minder erg dan in Amsterdam, hoop ik.'


Folder

Een studente biomedische wetenschappen die liever anoniem blijft, 
vertrekt ook bij de VU. 'Ik voel me geisoleerd op de VU. Ik word steeds 
geassocieerd met Israel. Ze vragen me niet eens hoe ik erover denk, 
terwijl veel Israeliers de acties van de regering niet steunen.'

Een Joodse scholier die in januari de open dag van Amsterdam University 
College (AUC) bezocht, besloot er niet te gaan studeren. Ze zag op 
verschillende plekken A4'tjes hangen met teksten als 'Shame on UVA', 
'There are no universities left in Gaza'. Op het elektronische 
informatiebord waarop stond waar aankomende studenten zich konden 
inschrijven, was een A4'tje geplakt met de tekst 'UVA has 83 ties to 
genocide'.

Tijdens de lunch kreeg ze een folder in handen gedrukt met de 
Engelstalige tekst dat UvA en VU medeplichtig zijn aan 'zionist 
genocide' en 'Boycott them all'. 'Het voelde ongemakkelijk en 
persoonlijk. Ik ga waarschijnlijk naar de TU Delft,' aldus de scholier.


Gemaskerde demonstranten

Ook Joodse docenten en medewerkers van beide universiteiten zitten in 
speciale Joodse appgroepen waarin allerlei actuele informatie wordt 
doorgegeven en gewaarschuwd wordt als er demonstraties zijn.

Een van de UvA-medewerkers voelt zich niet meer welkom op de 
universiteit. 'Na 7 oktober veroordeelden groepen docenten en studenten 
Israel in plaats van Hamas. Het ging van kwaad tot erger. Er wordt 
geroepen dat zionisten niet welkom zijn. Dat betekent dat ik niet welkom 
ben. Ik ben een trotse zionist, in de zin dat Israel bestaansrecht 
heeft,' aldus de medewerker.

Geemotioneerd zegt hij: 'Gemaskerde demonstranten met Palestijnse sjaals 
roepen op tot intifada, ze verstoren het onderwijs, lopen dwars door de 
bibliotheek waar andere studenten studeren. Ik ken medewerkers die ziek 
thuis zitten en anderen die niet komen opdagen als er demonstraties op 
de universiteit zijn. Zelf heb ik me nog nooit zo alleen gevoeld.'


Wetenschappelijke integriteit

Een docent die net als de medewerker anoniem wil blijven: 'Een Joodse 
student vroeg me zes weken geleden of hij een mondelinge overhoring via 
Zoom mocht doen. Hij wilde niet meer naar Roeterseiland komen. Ik ben 
meer dan twintig jaar docent, maar dit is niet meer mijn UvA. Veel 
collega's kwamen niet meer op donderdag als er protesten waren. Ze 
vermijden de grote hal en gaan via de fietsenstalling naar buiten.'

UvA-hoogleraar Marc Salomon, decaan van de Amsterdam Business School, 
laat schriftelijk weten dat uit de appgroepen blijkt dat 'de meeste 
collega's nog steeds trots zijn op de kwaliteiten en mogelijkheden die 
de UvA aan hen biedt'. 'Maar 'we' schamen ons wel collectief voor 
sommige dingen die er aan de UvA gebeuren. Neem bijvoorbeeld de boycot 
van Hebrew University. We hebben het college van bestuur van de UvA er 
meermaals op gewezen dat verklaringen van wetenschappelijk experts die 
het oneens zijn met de conclusie van mensenrechtenschendingen aan Hebrew 
University door de verantwoordelijke commissie genegeerd zijn. Met onze 
meldingen is door het cvb niets gedaan. Deze houding ben ik niet gewend 
van onze universiteit, met wetenschappelijke integriteit hoog in het 
vaandel.'

Volgens Salomon vinden veel mensen in de appgroep dat het politiek 
denken in cvb's en raden van toezicht te eenzijdig is geworden. Hij 
appt: 'Het is belangrijk dat aan een universiteit alle denkrichtingen in 
voldoende mate vertegenwoordigd zijn, tenminste, als je voorstaat dat je 
een open debat wilt stimuleren en problemen vanuit verschillende 
invalshoeken wil bekijken.'

'Het gebrek aan politieke diversiteit in de top vertaalt zich 
automatisch door naar de lagere echelons en uiteindelijk ook naar de 
studenten. Als je op de dagen dat ouders met hun kinderen naar de uni 
komen pro-Palestinademo's onbeperkt toelaat, moet je niet gek staan te 
kijken dat er in de toekomst alleen mensen aan de UvA komen studeren die 
deze denkrichting aanhangen.'


Term zionist is gekaapt

De onveiligheid die sommige Joodse studenten en docenten aan de VU 
ervaren, komt ook door twee incidenten die vorige maand plaatsvonden. 
Cvb-lid Marcel Nollen werd door demonstranten van het tentenkamp VU for 
Palestine omsingeld en belaagd. Nollen, zo vertelde hij later in een 
interview aan Ad Valvas, werd gestompt en liep blauwe plekken op. De 
demonstranten schreeuwden leuzen door een megafoon die vlak bij zijn oor 
werd gehouden. Weken na de confrontatie had hij nog last van oorsuizen, 
vertelde hij. Een woordvoerder van VU for Palestine liet aan Ad Valvas 
weten dat de groep niets kan zeggen over de incidenten op advies van hun 
advocaat.

Eerder die maand werd rector magnificus van de VU Jeroen Geurts door de 
groep geintimideerd. Na het incident met Nollen besloot burgemeester 
Halsema het tentenkamp op de VU te laten ontruimen.

Jessica Roitman, VU-hoogleraar Joodse studies, is erg geschrokken van de 
belaging van Nollen en de tekst 'Get rid of zionist scum' op het 
spandoek op de VU-campus. Ze is dit jaar minder vaak naar de VU gekomen. 
'Het woord zionist is door demonstranten gekaapt. Je bent hiermee een 
aanhanger van Netanyahu. Ik ben openlijk zionist en voel me onveilig. Ik 
ben een soort doelwit van agressie geworden.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Reactie VU

'Helaas herkennen we de zorgen uit de gesprekken die we voeren met 
Joodse studenten en medewerkers. Dat neemt niet weg dat het lezen van 
deze ervaringen ons aangrijpt,' aldus de VU. 'Als universiteit zien wij 
het als onze verantwoordelijkheid om een inclusieve en veilige omgeving 
te bieden waar alle studenten, docenten en onderzoekers zich vrij en 
veilig voelen om verschillende perspectieven en ideeen te onderzoeken en 
te delen.'

'Tegelijkertijd zien we dat dit, gezien de verdeeldheid, een dilemma kan 
zijn. Maar juist op een plek als de universiteit is het belangrijk dat 
we dit gesprek niet uit de weg gaan en met elkaar blijven voeren. Dat 
gesprek mag schuren, maar altijd met wederzijds respect voor elkaars 
standpunten, vanuit onze academische waarden en waarbij iedereen binnen 
de VU zich betrokken en gehoord voelt.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Reactie UvA

'De persoonlijke getuigenissen van Joodse studenten en medewerkers in 
het artikel uit Het Parool raken mij diep,' zegt Peter-Paul Verbeek, 
rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam in een schriftelijke 
reactie. 'Wat er wordt verteld is hartverscheurend. De gevoelens van 
uitsluiting, angst, eenzaamheid en onveiligheid die jullie beschrijven, 
zijn intens verdrietig. Ik wil duidelijk uitspreken dat we deze verhalen 
al langer kennen en erkennen. Ze doen pijn - en ze doen ertoe.'

'Dat studenten hun identiteit moeten verbergen, zich niet meer veilig 
voelen om colleges te volgen of zich genoodzaakt zien hun studie elders 
voort te zetten, is onaanvaardbaar. Ook de voorbeelden van doxing, 
intimidatie en uitsluiting in sociale of onderwijssituaties zijn 
ernstig. Dat zulke ervaringen plaatsvinden op onze universiteit - een 
plek die juist ruimte zou moeten bieden voor openheid, ontmoeting en 
veiligheid voor alle studenten en medewerkers - is buitengewoon 
zorgwekkend.'

'We zijn al langere tijd in gesprek met leden van de Joodse gemeenschap 
binnen de UvA, zo ook deze week. We hebben geluisterd naar hun zorgen en 
signalen, en in meerdere gevallen concrete stappen gezet: zoals het 
aanspreken van studenten of docenten op onacceptabel gedrag en het 
inschakelen van begeleiding en beveiliging waar nodig. Het doet mij 
verdriet dat er desondanks collega's en studenten zijn die zich niet 
meer thuis voelen op onze campus. Het is onze verantwoordelijkheid om 
daar iets aan te doen.'

'Ik realiseer me dat de ervaringen plaatsvinden binnen een bredere 
context, waarin ook ruimte moet zijn voor het wettelijke recht op 
demonstratie en vrije meningsuiting - zelfs als die uitingen pijnlijk of 
confronterend zijn. Maar die ruimte houdt op waar de veiligheid, 
waardigheid of identiteit van anderen in het geding komt. We onderkennen 
dat die grens in sommige gevallen is overschreden.'

--------
(c) 2025 DPG Media B.V.