[D66] Column: Bescheiden

Mon Dec 25 14:30:15 CET 2023

Het zou wel eens aardig zijn als een ijverig mens eens de/sommige 
verkiezingsprogramma's doorvlooide op elitistische standpunten en 
houdingen. De vraag komt dan op: is dit soort extremisme nu links of 
rechts, of gewoon een beetje krankzinnig? Elitisme: zich beter/hoger 
voelen dan de massa, uitgedrukt in 'politieke' en culturele beweringen...

hv,u

-----------

Op 25/12/2023 om 10:25 schreef Dr. Marc-Alexander Fluks via D66:
> Bron: De Groene Amsterdammer
> Datum:  25 december 2023
> Auteur: Ewald Engelen
> URL:    https://www.groene.nl/artikel/bescheiden-2023-12-25
>
>
> Bescheiden
> ----------
> Nu de kiezer heeft gekozen voor een harde ruk naar rechts organiseerde 
> De Groene afgelopen vrijdag 22 december in het Cultuurhuis in Heerlen 
> een gesprek over klasse, kansen en linkse politiek. Sprekers waren 
> onder anderen Ron Meyer, Marjolein Moorman, Peter Mertens, Nancy 
> Nijsten en Jimmy Dijk. Ewald Engelen sprak die avond deze column uit.
>
> In het voorjaar van 2017 interviewde ik voor De Groene Amsterdammer de 
> Amerikaanse jurist en feminist Joan Williams. Met haar boek White 
> working class: overcoming class cluelessness in America probeerde zij 
> chocola te maken van de onverwachte overwinning van Donald Trump een 
> half jaar eerder. Haar claim was dat de kletsende klasse die het in de 
> VS voor het zeggen had niet in de gaten had hoezeer zij burgers 
> beledigden die drie jaar later, tijdens covid, met een verwijzing naar 
> het prachtige gelijknamige boek van Ron Meyer, de 'onmisbaren' zouden 
> worden genoemd.
>
> De hypergevoeligheid voor kwetsend taalgebruik die uit Amerikaanse 
> elite-universiteiten was overgewaaid naar Washington en de media 
> betrof uitsluitend zwarten, vrouwen en LHGBTIQ-plussers. De werkende 
> klasse (zwart, wit, Aziatisch en latino) die de economie draaiende 
> hield en haar inkomen al veertig jaar had zien stagneren terwijl 
> parasitaire bankiers en fondsbeheerder er met de poet vandoor gingen, 
> werden, en worden, naar hartenlust beledigd.
>
> Williams illustreerde dat met tientallen voorbeelden uit haar 
> persoonlijk leven en uit de Amerikaanse populaire cultuur: van Archie 
> Bunker tot Orange is the new black, van Hillary Clintons 'deplorables' 
> tot aan Barack Obama's publieksvraag aan arbeiders in Iowa tijdens de 
> campagne van 2008: is iemand onlangs nog naar Whole Foods (de 
> Amerikaanse tegenhanger van Marqt) geweest en heeft gezien wat vandaag 
> de dag de prijs is van 'arugula'? Waarna een doodse stilte over de 
> zaal neerdaalde: niemand wist wat 'arugula' was. Waarmee Obama zich 
> presenteerde als lid van de avocado's etende, havermelk nippende 
> elite. Vast iets uit Hawai, opperde daags erna voor de camera een 
> arbeider die in het publiek had gezeten.
>
> Volgens Williams stond deze constante stroom aan klassenbeledigingen 
> en demonstraties van klassenprivileges mede aan de wieg van Trumps 
> overwinning. Samen met de sluipende erosie van inkomens, zekerheden en 
> voorzieningen door de overwinning van het grootkapitaal tijdens de 
> eerdere klassenoorlog van de late jaren zeventig en vroege jaren 
> tachtig, uiteraard.
>
> Ook in Nederland kan de kletsende of taterende klasse er wat van. 
> Neurotisch overgevoelig als je niet de juiste woorden gebruikt om 
> steeds nauwer gedefinieerde minderheden mee aan te duiden - niet 
> seksuele geaardheid maar seksuele voorkeur, niet slaaf maar tot slaaf 
> gemaakte, niet man of vrouw maar zichzelf als man of vrouw 
> identificerende - is tegelijk geen belediging te dol om je afkeer uit 
> te spreken van de levensstijl van de werkende klasse. Van Familie 
> Flodder tot de 'getatoeeerde klasse' van oud-PvdA-ideoloog Jos de 
> Beus, van Sander Schimmelpennincks 'domrechts' tot Henk Hoflands 
> 'nieuwe menstype', platter en dikker. Van Kaag's 'wie zijn deze 
> mensen' tot Timmermans' 'waar zit toch dat electorale chagrijn'.
>
> Sinds 22/11 is het hek van de dam. Een kleine, niet representatieve 
> bloemlezing: Op 9 december schrijft een columnist in dagblad Trouw dat 
> hij het als progressieve weldenkende meer dan zat is om steeds maar 
> opgeroepen te worden tot zelfonderzoek om te achterhalen wat de 
> PVV-stemmer heeft bezield. Hij is het zat om burgers die op een 
> 'journalistenhatende ras-racist' hebben gestemd het voordeel van de 
> twijfel te geven. Hij eindigt zijn column met een hartgrondige 'fuck 
> off' en 'fuck you!' aan het adres van de kiezer. Op de socials kan hij 
> onder de weldenkenden op ongekend veel bijval rekenen.
>
> Diezelfde dag overkomt essayist Arjen van Veelen het omgekeerde. Zijn 
> column in NRC Handelsblad waarin hij afgeeft op de progressieve elite 
> die het afbreken van materiele zekerheden heeft gecombineerd met 
> demonstraties van eigen morele superioriteit - 'moreel 
> exhibitionisme', heb ik het in mijn laatste boek Boze burgers en 
> boeren genoemd - raakt overduidelijk een open zenuw. Op de socials 
> reageren diezelfde weldenken als door een wesp gestoken. De reflex om 
> de kiezers van Wilders van de weeromstuit domme racisten te noemen 
> wier stemrecht zou moeten worden afgepakt is niet van de lucht.
>
> In datzelfde beledigende straatje past de cartoon die gevierd 
> cartoonist Jos Collignon op 16 december in De Volkskrant laat 
> afdrukken. Op drie tekeningetjes zien we Wilders afgebeeld als 
> goochelaar die de kiezer laat zien dat er niets in zijn mouwen en 
> niets in zijn zakken zit, om op het derde plaatje de schedel van de 
> tegenover hem staande kiezer te lichten, waar de tekst bij staat: 
> niets in het hoofd. De boodschap is duidelijk: de PVV-kiezer is te dom 
> van voren te weten dat hij van achteren leeft.
>
> Het bontst, wat mij betreft, maakt twee dagen later Roel Maalderink 
> van de VPRO het. Op X plaatste hij een aantal voxpopjes die hij daags 
> ervoor in een winkelstraat in Almere had opgenomen waar hij 
> willekeurige passanten fijn ironisch (VPRO nietwaar) de vraag 
> voorlegde welke artikelen van de Grondwet zouden kunnen worden 
> geschrapt. De socials ontploften zowat. 'Beangstigend', was een 
> commentaar; 'Misschien toch eens tijd dat we onze democratie uitleggen 
> in het onderwijs', was een andere; 'referendum, iemand?' luidde een 
> derde; 'Kunnen we die hele democratie niet afschaffen en er een 
> dictator neerzetten?' vroeg een vierde; 'Mooie demonstratie van de 
> kortzichtigheid van mensen', zei een vijfde; 'Werkelijkheid is dat we 
> heel veel domme mensen hebben', concludeerde stellig een zesde. En zo 
> ging de stroom aan impliciete zelffelicitaties urenlang door.
>
> Het is een sentiment dat een maand na de verkiezingsoverwinning bij 
> een groeiend deel van de kletsende klasse kan worden geproefd. Na de 
> eerste verbijstering en verwarring, volgt geen bezinning en 
> zelfreflectie, maar steeds vaker agressieve beschuldiging aan het 
> adres van de 2,4 miljoen PVV-stemmers. Hoe hebben ze het in vredesnaam 
> in hun botte kop kunnen halen om te twijfelen aan de morele 
> superioriteit, de goede bedoelingen en de technische expertise van de 
> weldenkenden. En daarmee bedoelen de sprekers en schrijvers steevast 
> zichzelf.
>
> Het is om meerdere redenen precies de verkeerde reflex. Niet alleen 
> omdat dit allesbehalve een uitnodiging is voor het aangaan van het 
> broodnodige gesprek tussen de klassen in Nederland. Wie de ander 
> uitscheldt voor racist of zelfs fascist doet daarmee immers uitspraken 
> over diens karakter en plaatst zich daarmee niet naast die ander maar 
> erboven. Alsof de PVV-stemmer onmondig, onvolwassen of, erger nog, een 
> psychiatrisch geval is. Het is dezelfde fout die de democraten in de 
> aanloop naar de Presidentsverkiezingen van 2017 eerder hebben gemaakt 
> en in 2024 onder Biden opnieuw dreigen te maken. Zo komt dat 
> vermaledijde gesprek nooit van de grond.
>
> Maar ook omdat de zelffelicitatie die in dit soort scheldpartijen 
> verpakt zit misplaatst is. De puinhopen van het neoliberalisme waar de 
> werkende klasse zoveel last van heeft, zijn niet van hun makelij maar 
> zijn het gevolg van die schitterende neoliberale utopie die de 
> theoretische geschoolden dachten te maken. De zelfbenoemde 
> 'topeconomen' voorop. Op vrijwel alle dossiers gaat in Nederland 
> achter de glanzende gevels waar welgestelde buitenlanders zo lyrisch 
> van kunnen worden een onvoorstelbare ruine schuil. Van kinderopvang 
> tot onderwijs. Denk aan de PISA-scores, openbaar vervoer, 
> landinrichting. Denk aan het stikstofdossier. Van woningmarkt tot 
> zorg. Denk aan het sluiten van de verzorgingstehuizen waardoor ouderen 
> niet kunnen doorstromen en de woningmarkt op slot zit. Heeft dan geen 
> enkele academisch gecertificeerde in een van die ministeriele torens 
> in Den Haag kunnen voorzien dat dit het gevolg zou zijn? Dat is toch 
> geen hogere wiskunde? Dat is toch gewoon gezond verstand!
>
> Het eerlijke oordeel moet zijn, en hier steek ik de hand diep in eigen 
> boezem: wij, de academisch geschoolden, de mensen die parlement, pers, 
> universiteit, denktank en ministerie bevolken, hebben er een 
> ongelooflijke klerezooi van gemaakt. En dus past ons de eerste paar 
> jaren diepe bescheidenheid in plaats van goedkope satire over de 
> vermeende domheid van onze slachtoffers.
>
> En tot slot, en hier spreek ik uitdrukkelijk mijn eigen stam van 
> theoretisch geschoolden aan: wees eerlijk, is jouw keuze voor de ene 
> partij boven de andere, voor de ene politicus boven de andere, wel de 
> uitkomst van een gedegen studie van programma's, cv's, 
> stemgedragingen, beginselverklaringen, debatten, analyses, studies, 
> kieswijzers en commentaren?
>
> Als dat zo is, ben je nog dommer dan waar je de gemiddelde PVV-er voor 
> houdt. Je gaat toch godbetert niet je tijd besteden aan het 
> doorploegen van al dat gortdroge verkiezingsproza als je ook naar The 
> Crown of Napoleon kunt kijken?
>
> --------
> (c) 2023 De Groene Amsterdammer
> _______________________________________________
> D66 mailing list
> D66 at tuxtown.net
> http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66