[D66] Meteosofie. De wijsgeer en het weer

Sat Oct 29 17:05:09 CEST 2022

ru.nl
<https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-17-meteosofie-wijsgeer-weer-lezing/>

  21|05|17 Meteosofie. De wijsgeer en het weer | Lezing (livestream)
  door filosoof René ten Bos

8-11 minutes
------------------------------------------------------------------------

Video <https://www.youtube.com/watch?v=0Q1S8d0Rkg8> | Podcast
<https://soundcloud.com/radboudreflects/meteosofie-de-wijsgeer-en-het-weer>
| Opinie René ten Bos in de Gelderlander: Klimaat en waarschijnlijkheid
<https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-17-meteosofie-wijsgeer-weer-lezing/info/opinie-klimaat-waarschijnlijkheid-rene-ten-bos/>
| English review
<https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-17-meteosofie-wijsgeer-weer-lezing/info/english-review-meteosophy-and-scenarios-climate/>

/Aankondiging - We zijn aan de goden overgeleverd. Althans, dat dacht de
mens lange tijd als het over het weer ging. Het weer. Ongrijpbaar, niet
te temmen maar heel belangrijk. Tegenwoordig hoort het weer niet meer
toe aan de goden, maar is de mens het zelf die er invloed op heeft. De
milieucrisis is een weercrisis aan het worden. Kijk en luister naar
filosoof René ten Bos die op zoek gaat naar een wijze omgang van de mens
met het weer, oftewel naar een meteosofie. //Z
<https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-17-meteosofie-wijsgeer-weer-lezing/#ha4490563-fed8-42f7-8718-310d7ea82677>ie
de volledige aankondigingstekst onderin.
<https://www.ru.nl/radboudreflects/terugblik/terugblik-2021/terugblik-2021/21-05-17-meteosofie-wijsgeer-weer-lezing/#ha4490563-fed8-42f7-8718-310d7ea82677>
/

    /Verslag - /*Meteosofie: de omgang van de mens met het weer*

Het weer is ongrijpbaar. In de oudheid werden de grillen van het weer
toegeschreven aan de goden. Tegenwoordig begrijpen we het weer weliswaar
beter, maar we hebben er nog steeds geen controle over. Tijdens het
programma van Radboud Reflects en Radboud Green Office nam hoogleraar
filosofie en voormalig Denker des Vaderlands René ten Bos het publiek
mee naar de wereld van de /meteosofie/, de filosofie van het weer. Zijn
nieuwste boek, met gelijknamige titel, gaat over alles tussen aarde en
hemel, en hoe de mens zich daartoe verhoudt. Na de lezing ging Ten Bos
in gesprek met filosoof Lotje Siffels.

René ten Bos en Lotje Siffels, foto: Ted van Aanholt

*De antieke filosofie en het weer*

Ten Bos ving zijn lezing aan met een uitleg van de titel en methode van
zijn nieuwste boek: “De titel /meteosofie /moet duidelijk maken: dit is
geen boek over meteorologie, maar over wat filosofen van het weer hebben
gemaakt. Mijn methode bestaat erin op zoek te gaan naar wat filosofen
over het weer hebben gezegd.”

Wat volgens Ten Bos van meet af aan opviel in zijn onderzoek, is dat
iedereen die claimt kennis van het weer te hebben, wordt gewantrouwd:
“De presocratisch filosoof Aristophanes meende dat mensen die met zoiets
ingewikkelds als het weer bezig zijn, nooit zekerheid kunnen bieden.
Onderzoek naar het weer levert geen echte kennis op, enkel /doxa/: het
Griekse woord voor mening. Weerkundigen zijn dus niet te vertrouwen.”

Wat is meteosofie dan precies? Ten Bos: “Het woord is een verbinding van
/meteoros/ en /sophia/: weer en wijsheid. Maar er is ook een link met
sofisten; dat zijn mannen die, tegen betaling, nepkennis aanboden. Onder
meteoros valt alles wat zich in of achter de lucht bevindt. In de
oudheid werden ook aardbevingen hieronder geschaard; aardbevingen werden
begrepen als een soort wind die onder de grond waait en weer naar boven
moet.”

*Meteosofie in de renaissance*

Bij de Franse filosoof René Descartes ontstond de moderne natuurkundige
meteorologie, aldus Ten Bos. Zijn benadering van de wetenschap was
wiskundig. Voor zijn boeken over de optica en de meetkunde was die
wiskundige benadering zeer geschikt, maar bij de meteorologie liep
Descartes tegen problemen aan. “Het leek alsof de wiskunde niet op het
weer van toepassing is,” volgens Ten Bos. “Descartes schreef dan ook:
‘Météorologie, c’est la philosophie pur.’”

Ongeveer gelijktijdig kwam Blaise Pascal met een heel ander wereldbeeld.
Zijn benadering sluit meer aan bij een filosofische insteek van het
weer. Hij zag de wereld als een mengelmoes van ruimte en materie die
zowel het begrensde als het onbegrensde omvat. Ten Bos: “Voor mij is
Pascal de filosoof bij uitstek die de gedachte van de meteosofie
formuleert: hij koppelt het denken over het weer nooit los van het
denken over de mens zelf.”

René ten Bos, foto: Ted van Aanholt

*Weer en klimaat*

Het wantrouwen jegens weervoorspellers is er al sinds de oudheid. Er is
weliswaar de laatste decennia veel voortgang geboekt op het gebied van
weersvoorspellingen, maar nu zien we nog steeds wantrouwen jegens
klimaatvoorspellingen. Ten Bos: “Het weer hebben we in zekere zin
voorspelbaar gemaakt, maar voor klimaat geldt dat niet. Scenario’s
krijgen de labels ‘waarschijnlijk’ of ‘onwaarschijnlijk’, maar zijn
nooit zeker.”

Volgens Ten Bos kunnen we klimaatscenario’s het best begrijpen als
gerationaliseerde ficties: ze hebben niet zozeer de bedoeling om de
werkelijkheid te representeren, als wel om de juiste /mindset/ te
genereren bij de mensen die de beslissingen maken.

Mogen wij ingrijpen in het klimaat? Ecomodernisten menen van wel, want
er dreigt een catastrofe. Sceptici zeggen echter dat we het klimaat niet
moeten manipuleren, want we weten niet wat de gevolgen van onze
maatregelen zullen zijn. Ten Bos bevindt zich in het tweede kamp: “Ik
ben behoorlijk sceptisch over mensen die denken zelf als goden te kunnen
regeren over de wereld van het weer.”

Rene ten Bos en Lotje Siffels, foto: Ted van Aanholt

*Aanzet tot actie*

Voor Ten Bos was zijn bezorgdheid om het klimaat een van de aanleidingen
voor het schrijven van zijn boek. Hoe moeten we ons verhouden tot zoiets
bedreigends en complex als het weer? De urgentie is bovendien hoog. Ten
Bos haalde Peter Sloterdijk aan, die meent dat de enige catastrofe die
overtuigend genoeg is, degene is die niemand overleeft.

De klimaatmodellen zijn weliswaar nodig, maar niet voldoende, volgens
Ten Bos. “Hoe kun je Nederlanders overtuigen dat de zeespiegel echt
stijgt? Dat er mogelijk een orkaan aankomt die half Nederland onder
water zet? Daar heb je goede, overtuigende taal voor nodig. Het
cijferwerk moet gedaan worden, maar in de discussie moet naast de
wetenschappelijke taal ook een ander soort taal ontstaan, waardoor het
ondenkbare toch op een manier denkbaar wordt.”

/Door: Thijs Meeuwisse/

*Video*

*Podcast*

/Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in
voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
<https://www.ru.nl/radboudreflects/nieuwsbrief/aanmelden-mailnieuwsbrief-radboud-reflects/>/

    /Aankondiging/

Meteosofie. De wijsgeer en het weer | Lezing (livestream) door filosoof
René ten Bos

We zijn aan de goden overgeleverd. Althans, dat dacht de mens lange tijd
als het over het weer ging. Het weer. Ongrijpbaar, niet te temmen maar
heel belangrijk. Tegenwoordig hoort het weer niet meer toe aan de goden,
maar is de mens het zelf die er invloed op heeft. De milieucrisis is een
weercrisis aan het worden. Kijk en luister naar filosoof René ten Bos
die op zoek gaat naar een wijze omgang van de mens met het weer, oftewel
naar een meteosofie.

      Van goden naar wetenschap

Het weer werd lange tijd gezien als iets van de goden, die je met
droogte, onweer of overvloedige regenval konden straffen. Langzamerhand
begonnen we het weer meer te begrijpen. Tegenwoordig hebben we het niet
zo zeer meer over het weer, maar over het klimaat. René ten Bos vraagt
zich af of de vooruitgang van de wetenschap de angst voor wat ons
letterlijk boven het hoofd hangt wel heeft kunnen bezweren. We weten nu
meer over het weer, maar kunnen haar nog steeds niet beheersen.

      Klimaatcrisis

De klimaatcrisis maakt dit des te duidelijker. Tegenwoordig is het weer
één grote onheilspellende uitwerking geworden van onze omgang met de
aarde. René ten Bos vertelt in zijn lezing hoe in de loop van de eeuwen
door filosofen over het weer is gedacht en hoe we in deze tijden van
klimaatcrises omgaan met onzekerheid en waarschijnlijkheid. Na afloop
gaat hij in gesprek met de gespreksleider en kun je via mentimeter
vragen aan hem stellen.

      Over de spreker

*René ten BosRené ten Bos* <https://www.ru.nl/personen/bos-r-ten/> is
hoogleraar filosofie van de managementwetenschappen aan de Radboud
Universiteit en voormalig Denker des Vaderlands. Hij schreef meerdere
boeken over het milieu en bureaucratie, waaronder /Water/, /Bureaucratie
is een inktvis/, en /Dwalen in het antropoceen/.

/Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is
een //Radboud Reflects-abonnement/
<https://www.ru.nl/radboudreflects/contact/aanmelden-radboud-reflects-abonnement-2019/>/ misschien
interessant. ///

/Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? /

/Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
<https://www.ru.nl/radboudreflects/nieuwsbrief/aanmelden-mailnieuwsbrief-radboud-reflects/>//Wil
je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie?
Bekijk //Radboud Reflects Professional/
<https://www.ru.nl/radboudreflects/professional/radboud-reflects-professional/>/ –
Ethische verdieping voor organisaties./
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20221029/d0ce8bb6/attachment-0001.html>