[D66] Testblues gaat maar door (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #573)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  5 maart 2021
Auteur: Charlotte Huisman en Jurre van den Berg
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nederland-betaalt-dubbel-voor-coronatests-onbenutte-capaciteit-kost-miljoenen~b332cc14/


Nederland betaalt dubbel voor coronatests, onbenutte capaciteit
kost miljoenen
---------------------------------------------------------------

Nederland betaalt acht grote laboratoria al maanden miljoenen euro's 
voor veelal onbenutte testcapaciteit. Tegelijkertijd worden er duizenden 
tests per dag naar andere, kleinere (ziekenhuis)labs gestuurd waarvoor 
nog eens apart moet worden afgerekend: zo'n 65 euro per test. Dat blijkt 
uit een inventarisatie van de Volkskrant.

Afgelopen najaar ontstond onrust toen Nederlanders zich nauwelijks 
konden laten testen. De kleine (ziekenhuis)laboratoria bleken 
gezamenlijk over te weinig capaciteit te beschikken om het toen sterk 
groeiende aantal coronatests te analyseren. Daarop ging het ministerie 
van Volksgezondheid op zoek naar partijen die grotere testvolumes 
aankonden.

De overheid sloot contracten met acht grote laboratoria, waaronder 
Eurofins, Unilabs en U-diagnostics. Bij elkaar zijn ze goed voor de 
verwerking van ruim 120 duizend tests per dag. Minister De Jonge zei in 
november dat deze megalabs de hoofdrol zouden gaan spelen in het 
Nederlandse testlandschap, met een bijrol voor de kleinere laboratoria. 
Daar is vooralsnog totaal geen sprake van.

De acht zogenoemde hoogvolumelabs ontvangen een vergoeding voor een 
gegarandeerd aantal tests, of die nu worden afgenomen of niet, tot een 
maximum van 30 procent. Dat betekent dat een lab dat heeft afgesproken 
30 duizend tests per dag te kunnen analyseren, daarvan hoe dan ook zo'n 
10 duizend per dag vergoed krijgt, voor een bedrag van zo'n 60 euro per 
test. Wie rekent met een totaal van zo'n 30 duizend betaalde tests per 
dag komt op een bedrag van een kleine 2 miljoen euro per dag aan 
garanties. Met de kleine labs zijn geen garantiecontracten afgesloten.

De acht krijgen nu gezamenlijk zo'n 55 procent van de tests toebedeeld, 
blijkt uit de cijfers van de Dienst Testen. De overige 45 procent worden 
verdeeld over 56 andere laboratoria, waar geen garantiecontracten mee 
zijn afgesloten en waar de overheid per test moet betalen. Per dag 
worden nu gemiddeld ruim 45 duizend tests afgenomen, veel minder dan was 
verwacht.


Alleen al in regio Utrecht 1 miljoen euro per week

Het nieuwe megalab in Utrecht analyseerde tot vorige week zo'n 
tweeduizend tests per dag; het kreeg betaald voor tienduizend tests. 
Tegelijkertijd gingen er ook dagelijks zo'n tweeduizend tests naar het 
ziekenhuislab van het UMCUtrecht, waarvoor de overheid per test moet 
betalen, zo'n 65 euro. Dat is, alleen al in deze regio, bijna 1 miljoen 
euro per week aan tests die vijf kilometer verderop 'gratis' hadden 
kunnen worden geanalyseerd.

Minister De Jonge schreef vorige week aan de Tweede Kamer, zonder in 
detail te treden, dat een aantal laboratoria vergoedingen ontvangt 'voor 
niet-uitgevoerde testen' en dat daarmee 'forse bedragen' gemoeid zijn. 
Hij wil de teststromen daarom zo veel mogelijk verleggen naar 
laboratoria waarmee de garantstellingen zijn afgesloten.

'De garantiestellingen zijn aangegaan om labcapaciteit te kunnen 
garanderen in een tijd waarin deze capaciteit schaars was en de 
testvraag hoog', zegt minister de Jonge desgevraagd. Hij wil niet bekend 
maken om hoeveel geld het gaat en hoeveel betaalde tests onbenut 
blijven.


'Pure geldverspilling'

Betrokkenen noemen het 'pure geldverspilling'. Volgens de minister is 
daar geen sprake. Door tests te blijven sturen naar kleine labs kan 'de 
regionale diagnostische infrastructuur' in stand worden gehouden. 'Dan 
wegen de testkosten tegen de baten op, namelijk het voorkomen van het 
verspreiden van het virus.'

Betrokkenen zeggen dat de Dienst Testen, die de tests verdeelt over de 
laboratoria, de kleinere labs niet buitenspel wil zetten, nadat die een 
jaar lang veel hebben geinvesteerd om aan de testbehoefte te voldoen. 
Daarbij valt er ook veel geld te verdienen met het analyseren van 
coronatests en zijn de belangen groot.

'De medisch microbiologische laboratoria blijven belangrijk', zegt de 
minister in een reactie. Die worden volgens De Jonge ingezet bij 
voorrangsteststromen van zorg en onderwijs, bij regionale uitbraken en 
bij ingewikkelde vraagstukken. 'Het model is zo ingericht dat pieken en 
dalen in de testvraag zonder problemen kunnen worden opgevangen zonder 
stromen te verleggen. Dit op korte termijn veranderen kan grote risico's 
opleveren bij nieuwe piekbelastingen.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Bron:   Volkskrant
Datum:  5 maart 2021
Auteur: Charlotte Huisman
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/er-zijn-testlaboratoria-genoeg-maar-waarom-gebruiken-we-ze-niet~bafc932f/


Er zijn testlaboratoria genoeg, maar waarom gebruiken we ze niet?
-----------------------------------------------------------------

Prachtig om te zien, die fonkelnieuwe hoogvolumelabs om de 
coronatestcapaciteit op te schroeven. Jammer alleen dat er zoveel 
capaciteit onbenut blijft en zoveel geld onnodig wordt betaald. 
Nederland blijkt een versplinterd laboratoriumlandschap waar grote 
belangen spelen bij de verdeling van de coronatests.

In een bedrijfspand aan de Utrechtse Hudsondreef waarin voorheen een 
garage was gevestigd, staan rijen geavanceerd ogende machines opgesteld. 
In de steriele ruimtes kunnen op grote schaal coronatests worden 
geanalyseerd.

'Fantastisch mooi om te zien, dit lab', zegt minister Hugo de Jonge 
(Volksgezondheid). Hij is deze namiddag in februari op werkbezoek. Of ze 
de Zuid-Afrikaanse variant van het virus al eens zijn tegengekomen, wil 
de minister van de veelal jonge labmedewerkers weten. Nee, die heeft ze 
nog niet gezien, antwoordt een van hen.

Het Hudsonlab is het tweede Nederlandse hoogvolumelab dat eind vorig 
jaar opende, na het lab van Eurofins in Rijswijk. Het was een reactie op 
de politieke en maatschappelijke onrust die was ontstaan omdat 
Nederlanders zich op dat moment nauwelijks konden laten testen. De nood 
was zo hoog dat minister Hugo de Jonge kortstondig overwoog om 
Nederlandse coronatests naar Abu Dhabi te vliegen voor een analyse in 
een lab van het internationale laboratoriumbedrijf Unilabs.

Dat bleek een brug te ver. Wel vroeg de overheid destijds aan datzelfde 
Unilabs om een megalab te te bouwen in Nederland. Dat is er nu. Per dag 
kunnen er ruim 30 duizend tests worden geanalyseerd.

In zijn speech in de hal van het Hudsonlab vertelt minister De Jonge hoe 
blij hij is met de komst van de hoogvolumelaboratoria. 'Hadden we die 
maar gehad in het begin van de pandemie', zegt De Jonge. 'Het landschap 
van kleine Nederlandse labs die heel dicht op de patient staan, is heel 
mooi maar ongeschikt voor een pandemie. De Dienst Testen kan nu niet 
meer zonder de grote labs.'

Met felblauwe drankjes, voor de gelegenheid geserveerd in reageerbuizen, 
brengen de medewerkers en de staf van het lab een toost uit. Maar liever 
dan mooie woorden van de minister zouden ze meer tests toebedeeld 
krijgen. Want ruim drie maanden na de opening heeft de gloednieuwe 
apparatuur in het Hudsonlaboratorium nog niet voluit gedraaid.


Spaghetti van teststroompjes

Het Nederlandse testlandschap zou er van bovenaf uitzien als een 
spaghetti van teststroompjes richting heel veel laboratoria. Het is in 
elk geval niet geworden wat minister Hugo de Jonge in november 
aankondigde: een paar hoogvolumelabs zouden de bulk van de tests 
analyseren en de ziekenhuislabs zouden slechts een bijrol gaan vervullen 
in het Nederlandse testbeleid en zich richten op de complexe 
diagnostiek.

Het lab aan de Hudsondreef analyseerde tot vorige week 2.000 coronatests 
per dag. (Deze week is dat aantal 4.000 per dag, vanwege tests die 
aangeleverd worden door de GGD Gelderland.) Maar voor deze aantallen 
hadden ze geen gloednieuw megalab uit de grond hoeven stampen.

Opvallend genoeg krijgt het lab geen tests toegestuurd uit de 
teststraten van de GGD regio Utrecht. Die heeft onder meer een grote, 
zogeheten XL teststraat staan bij de Jaarbeurs, zo'n 5 kilometer van het 
megalab af. De GGD regio Utrecht stuurt zijn tests naar het 
ziekenhuislab UMCUtrecht en naar het labbedrijf PGL. PGL laat de tests 
dagelijks per vliegtuig naar Oostenrijk overbrengen voor analyse in een 
PGL-lab daar.

De Dienst Testen, opgericht door het ministerie van Volksgezondheid, 
regelt die verdeling van tests over de laboratoria. De organisatie 
bepaalt, in samenspraak met de 26 GGD's, hoe deze worden verdeeld over 
maar liefst 64 laboratoria. De acht grote laboratoriumpartijen waarmee 
afnamegarantiecontracten zijn gesloten, waaronder het Hudsonlab, krijgen 
op dit moment zo'n 55 procent van de tests toebedeeld. De overige tests 
worden verdeeld over de andere, veelal kleinere labs, waarmee geen 
afnamegarantie is afgesproken en waar per test moet worden afgerekend.

Waarom worden de tests zo versplinterd zijn verdeeld, is de grote vraag. 
En vooral: waarom zou je tests sturen naar labs waar je per test moet 
betalen, als je al hebt betaald voor de analyse van die tests in de 
grote labs?

Want hoewel het lab aan de Hudsondreef maar 2.000 tests per dag 
verwerkt, krijgt het tot en met juni de verwerking van zo'n 10 duizend 
tests per dag vergoed, bijna eenderde van de totale capaciteit. 'Wij 
worden betaald voor veel tests die we niet analyseren', zegt de 
woordvoerder. 'Eigenlijk is het pure geldverspilling.'


Dubbel betaald

Dat er dubbel wordt betaald voor tests, wat de overheid miljoenen euro's 
extra kost: dat is dan maar zo, vindt Pieter Vos, voorzitter van 
Fenelab, een van de brancheverenigingen van laboratoria. 'Dat de 
gesloten horeca moet worden ondersteund, kost ook miljarden.'

Vos kan zich ook voorstellen dat de Dienst Testen niet van de ene op de 
andere dag de teststromen wil verleggen van de kleine naar de grote 
labs. 'Dat zou onbeschoft zijn om te doen, nadat die labs het afgelopen 
jaar veel hebben geinvesteerd en veel voorraden hebben opgebouwd om aan 
de vraag te kunnen voldoen.'

De Dienst Testen spreekt, wat wollig, van 'een verdelingsmodel voor een 
duurzaam testlandschap'. Elke regionale GGD is verbonden met minimaal 
een klein medisch microbiologisch lab en een of twee grotere labs. 'De 
bedoeling is dat de laboratoria en GGD's weten wat zij kunnen 
verwachten', zegt een woordvoerder. De niet-gebruikte testcapaciteit 
dient als een buffer voor tijden met een stijgende vraag.

'De indeling is vanuit landelijk perspectief zo efficient en 
gelijkwaardig mogelijk ingericht', bezweert de woordvoerder. 'Omdat het 
Hudson-lab het meest noordelijk gelegen grote lab is, krijgt het de 
tests uit het noorden toebedeeld, en niet die van de GGD regio Utrecht.'

Er is veel meer testcapaciteit ingekocht dan op dit moment nodig is. Dat 
komt omdat er veel minder wordt getest dan verwacht. In februari zou er 
een piek zijn, met 110 duizend personen per dag: een voorspelling, onder 
meer op basis van een prognose van het RIVM. De werkelijke testvraag is 
echter veel lager: zo'n 45 duizend per dag.

Na de crisissituatie in het najaar met de lange wachttijden voor een 
test, kocht het ministerie van Volksgezondheid op grote schaal 
testcapaciteit in. Niet alleen bij twee gloednieuwe Nederlandse 
megalabs, maar ook bij grote laboratoriumpartijen als Synlab (Belgie), 
U-diagnostics en PGL, met labcapaciteit in het buitenland. De 
Nederlandse organisatie PGL stuurt de tests naar een lab in Salzburg. 
Synlab analyseert tests in Belgie en U-Diagnostics stuurt de samples 
naar Duitse labs. Ook drie Nederlandse labs met andere specialismes 
kregen een garantiecontract (Fenelab consortium, TLR international 
laboratories en Hay Diagnostics).


Onderlinge kinnesinne

De afnamegarantiecontracten met deze acht partijen lopen tot en met 
april, mei of juni. Vorig jaar ging het om een bedrag van 317 miljoen 
euro aan garantstellingen. Om hoeveel geld het nu gaat, wil minister De 
Jonge niet vertellen. Wie rekent met een totaal van zo'n 30 duizend 
betaalde tests per dag bij de megalabs komt op een bedrag van bijna 2 
miljoen euro per dag.

Opvallend is dat er dan toch ook nog een aanzienlijk deel van de tests, 
zo'n 45 procent van het totaal, naar de veelal kleinere laboratoria 
wordt gestuurd, waarmee de overheid geen garantiecontract heeft 
afgesloten. Daarvoor moet nog apart worden afgerekend, en bovendien een 
hoger bedrag. En dat terwijl er reeds door de overheid betaalde tests 
onbenut blijven.

Sommigen betrokkenen denken dat de goede relaties die de GGD's al jaren 
hebben met de regionale labs meespelen. Daarbij komt de macht van de 
gewoonte: waarom zou je je teststromen gaan verleggen naar labs die je 
niet kent, als niemand je daartoe dwingt? Een labdirecteur die, net als 
veel anderen geinterviewden niet met naam genoemd wil worden vanwege de 
gevoeligheid van de kwestie, zegt: 'Ik heb het gevoel dat Dienst Testen 
met te veel labs in de weer is, dat ze de bestaande labcontacten 
tevreden willen houden.'

Vorig jaar werd tijdens de pandemie niet alleen duidelijk dat Nederland 
een heel versplinterd laboratoriumlandschap heeft, met kleine 
ziekenhuislabs en iets grotere laboratoria als huisartsenlabs. Maar ook 
kwam een onderlinge kinnesinne bovendrijven, toen de ziekenhuislabs 
aanvankelijk de regie in de coronatests naar zich toe wisten te trekken.

Duidelijk werd toen dat de medisch microbiologen van de ziekenhuislabs 
veel invloed hadden, bij het RIVM en ook in het Outbreak Management 
Team. Vrijgevestigde medisch microbiologen krijgen vergoedingen voor de 
tests. De beroepsvereniging van medisch microbiologen riep vorig jaar de 
leden zelf op de honorariumsom die 'zeer aanzienlijk' kan zijn en 'niet 
in redelijke verhouding staat tot de geleverde diensten' te matigen. 
Maar in de meeste ziekenhuislabs zijn zij in loondienst en verdienen zij 
er niet extra aan.

Daarbij voelen de ziekenhuislabs zich door de komst van de megalabs in 
hun positie bedreigd - wat bijvoorbeeld als de grote labs na de 
pandemie, als er een overcapaciteit aan labcapaciteit in het verschiet 
ligt, veel goedkopere contracten met zorgverzekeraars gaan sluiten voor 
reguliere analyses? Er spelen, kortom, veel grote belangen bij de 
verdeling van de coronatests over de labs.


Goodwill

'Er is gewoonweg veel geld te verdienen met coronatests', zegt Marc 
Bonten, arts- microbioloog en hoofd van het ziekenhuislab UMCUtrecht. 
'Een aantal vrijgevestigde microbiologen van ziekenhuislabs in 
vrijgevestigde maatschappen heeft er het afgelopen jaar ruim geld mee 
binnengehaald. Ik niet. Ik ben in loondienst, het verdiende geld gaat 
naar het ziekenhuis.'

Volgens Bonten heeft de macht die aan de ziekenhuislabs wordt 
toegeschreven overigens weinig invloed op de verdeling van de tests. Op 
basis waarvan die verdeling wordt gemaakt is ook hem niet duidelijk, 
zegt hij. Wel valt het hem op dat het Utrechtse ziekenhuislab naar 
verhouding veel coronatests ter analysering krijgt toebedeeld. Zo'n 
tweeduizend per dag, tot vorige week evenveel als het megalab in 
dezelfde stad met een veel grotere capaciteit.

'Wij krijgen de tests van de GGD regio Utrecht, ook die uit hun 
XL-teststraat', vertelt Bonten. 'Wij werken al zo lang samen met die 
club, ik denk dat die samples ook vanwege goodwill naar ons toe komen.'

Het is volgens Bonten keihard werken. 'Soms vallen personeelsleden bijna 
om. Ik zou er niet eens rouwig om zijn als wij wat minder coronatests 
zouden toegewezen krijgen. We spelen in elk geval nu zeker geen bijrol 
in het Nederlandse testlandschap.'

In het grote Hudsonlab aan de andere kant van de stad zitten ze 
ondertussen geen duimen te draaien. 'De labmedewerkers specialiseren 
zich verder, bijvoorbeeld bij de analyse van de verschillende soorten 
mutanten van het virus. Dit is een zeer geavanceerd lab dat ingewikkelde 
analyses aankan', zegt de woordvoerder. 'Veel medewerkers willen hier 
werken omdat ze iets willen bijdragen in tijden van een pandemie. Ook na 
corona zal dit lab zich verder ontwikkelen.'

--------
(c) 2021 DPG Media B.V.