[D66] [JD: 108] Wandelende categoriefout

[R.O.]

groene.nl


  Roekeloos

Ewald Engelen

Er is iets vreemds aan de hand met onze elites. Wie ooit het voorrecht
heeft gehad een van de leden te ontmoeten, weet wat ik bedoel: je blijft
als burger achter met een vervreemdend gevoel als gevolg van de
confrontatie met onoprechte oprechtheid, inauthentieke authenticiteit,
geveinsde eerlijkheid. Alsof je net hebt gesproken met een wandelende
categoriefout.

En heb je er één ontmoet, dan heb je ze allemaal ontmoet. Kleur,
geslacht, gender, seksuele voorkeur – irrelevant. Allemaal kenmerken ze
zich door een uitmuntende presentatie, die perfect op de maat van de
locatie, de situatie en het publiek is toegesneden, en daarom per
definitie onoprecht klinkt. De kleding en haardracht zijn altijd
onberispelijk. Ze zijn allemaal, zoals dat in het Duits heet,
parkettsicher, dat wil zeggen ze hebben het receptiegedrag dat een sine
qua non is voor het hedendaagse netwerken tot in de puntjes
geperfectioneerd.

Allemaal hebben ze hun eigen gimmick: fiets, mutsje, schoenen,
Twitter-account, sneakers. Moeiteloos braken ze de ene volzin na de
andere uit, zinnen die altijd zijn geplooid rond de jubelwoorden van het
moment en die al naar gelang de gelegenheid kunnen worden ingewisseld:
smart en creatief voor een grootstedelijk publiek; innovatie en groei
voor een publiek van ondernemers; duurzaamheid en transitie voor een
publiek van Tesla-rijders; diversiteit en inclusiviteit voor een publiek
van tobberige millennials.

Elegant stappen ze over de ruïnes heen die ze in hun spoor achterlaten
en waar burgers en consumenten jaren later nog de schadelijke gevolgen
van ondervinden: failliete banken, mislukte overnames, financiële
crises, toeslagenaffaires, stagnerende inkomens, gesneefde
reorganisaties, gefaalde automatiseringsoperaties,
duurzaamheidstransities die maar niet van de grond komen, belastinggeld
dat achteloos wordt rondgestrooid zonder zich te bekommeren om
elementaire zaken als aanbestedingen en accountantsverklaringen.

Niets lijkt hen aan te kleven, niets lijkt hen te deren, niets lijkt hun
elitestatus te kunnen schaden, nergens worden ze voor afgestraft, nooit
is de maat vol, nimmer kan kiezer, cliënt of consument hen ergens op
afrekenen. Wie er als staatssecretaris een puinhoop van maakt, kan er op
rekenen een jaar later weer zijn opwachting te kunnen maken als
interimbestuurder, daarna als burgemeester, dan als Commissaris van de
Koning, om tussendoor ook nog eens ergens een partij voor te zitten – en
kan te allen tijde rekenen op uitnodigingen in nieuwsprogramma’s als
Nieuwsuur en Buitenhof . Marketing en ideologische lenigheid zijn voor
de elite belangrijkere eigenschappen dan visie, overtuiging en
vakinhoudelijke kennis.

De ondraaglijke lichtheid van de elite is niet van vandaag of gisteren
en is ook niet uniek voor het Nederland van Rutte, wat je op basis van
de modieuze kritiek op de zogenaamde bestuurscultuur die onder zijn
leiding zou zijn ontstaan makkelijk zou kunnen concluderen. Afgaand op
het fenomenale boek dat de Engelse socioloog Aeron Davis in 2018 onder
de titel Reckless Opportunists op basis van dertig jaar van interviews
met de Britse elite publiceerde, is het niet alleen een veel breder
verbreid fenomeen maar heeft het ook een langere geschiedenis dan tien
jaar Rutte.

Volgens Davis is er iets grondig mis met de wijze waarop elites worden
geselecteerd en geworven.

En dat heeft alles te maken met de kortzichtigheid die in politiek,
bestuur en bedrijf leidend is geworden. Ongeacht het maatschappelijk
veld kenmerken elites zich door opportunisme, egoïsme, onzekerheid en
incompetentie. Ze beschikken over de vaardigheden die hen in staat
stellen leiders te wórden maar niet om leiders te blíjven, laat staan om
de organisaties, instituties of instellingen waar zij leiding aan geven
een nieuwe, betekenisvolle, duurzamere, socialere toekomst binnen te
loodsen.

Zodra zij de leiding hebben, sluiten ze zich op in hun eigen
institutionele werkelijkheid waar de buitenwereld maar moeilijk in
doordringt, omgeven ze zich met lakeien en jaknikkers, worden ze immuun
voor kritiek en gebruiken ze hun macht om de criteria voor het meten van
hun eigen prestaties zodanig te kneden dat het breekbare vertrouwen in
hun eigen voortreffelijkheid nimmer wordt geschaad. Kortzichtigheid
troef, schuiven ze grote, structurele, lastige problemen zo lang
mogelijk voor zich uit. En als het dan toch misgaat, lonkt de volgende
positie, functie of post. Vandaar roekeloze opportunisten.

Klinkt bekend, hé.

Zolang Rutte en de zijnen blijven zitten waar ze zitten, wordt het met
die ‘nieuwe bestuurscultuur’ nooit wat.

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20210610/cbc7c119/attachment.html>