<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<address class="title largetitle capitalizefirstletter">groene.nl<br>
</address>
<h1 class="title largetitle capitalizefirstletter">Roekeloos</h1>
<div class="byline">Ewald Engelen</div>
<div class="content content-body">
<p class="drop-cap">Er is iets vreemds aan de hand met onze
elites. Wie ooit het voorrecht heeft gehad een van de leden te
ontmoeten, weet wat ik bedoel: je blijft als burger achter met
een vervreemdend gevoel als gevolg van de confrontatie met
onoprechte oprechtheid, inauthentieke authenticiteit, geveinsde
eerlijkheid. Alsof je net hebt gesproken met een wandelende
categoriefout.</p>
<p>En heb je er één ontmoet, dan heb je ze allemaal ontmoet.
Kleur, geslacht, gender, seksuele voorkeur – irrelevant.
Allemaal kenmerken ze zich door een uitmuntende presentatie, die
perfect op de maat van de locatie, de situatie en het publiek is
toegesneden, en daarom per definitie onoprecht klinkt. De
kleding en haardracht zijn altijd onberispelijk. Ze zijn
allemaal, zoals dat in het Duits heet, parkettsicher, dat wil
zeggen ze hebben het receptiegedrag dat een sine qua non is voor
het hedendaagse netwerken tot in de puntjes geperfectioneerd.</p>
<p>Allemaal hebben ze hun eigen gimmick: fiets, mutsje, schoenen,
Twitter-account, sneakers. Moeiteloos braken ze de ene volzin na
de andere uit, zinnen die altijd zijn geplooid rond de
jubelwoorden van het moment en die al naar gelang de gelegenheid
kunnen worden ingewisseld: smart en creatief voor een
grootstedelijk publiek; innovatie en groei voor een publiek van
ondernemers; duurzaamheid en transitie voor een publiek van
Tesla-rijders; diversiteit en inclusiviteit voor een publiek van
tobberige millennials.</p>
<p>Elegant stappen ze over de ruïnes heen die ze in hun spoor
achterlaten en waar burgers en consumenten jaren later nog de
schadelijke gevolgen van ondervinden: failliete banken, mislukte
overnames, financiële crises, toeslagenaffaires, stagnerende
inkomens, gesneefde reorganisaties, gefaalde
automatiseringsoperaties, duurzaamheidstransities die maar niet
van de grond komen, belastinggeld dat achteloos wordt
rondgestrooid zonder zich te bekommeren om elementaire zaken als
aanbestedingen en accountantsverklaringen.</p>
<p>Niets lijkt hen aan te kleven, niets lijkt hen te deren, niets
lijkt hun elitestatus te kunnen schaden, nergens worden ze voor
afgestraft, nooit is de maat vol, nimmer kan kiezer, cliënt of
consument hen ergens op afrekenen. Wie er als staatssecretaris
een puinhoop van maakt, kan er op rekenen een jaar later weer
zijn opwachting te kunnen maken als interimbestuurder, daarna
als burgemeester, dan als Commissaris van de Koning, om
tussendoor ook nog eens ergens een partij voor te zitten – en
kan te allen tijde rekenen op uitnodigingen in nieuwsprogramma’s
als Nieuwsuur en Buitenhof . Marketing en ideologische lenigheid
zijn voor de elite belangrijkere eigenschappen dan visie,
overtuiging en vakinhoudelijke kennis.</p>
<p>De ondraaglijke lichtheid van de elite is niet van vandaag of
gisteren en is ook niet uniek voor het Nederland van Rutte, wat
je op basis van de modieuze kritiek op de zogenaamde
bestuurscultuur die onder zijn leiding zou zijn ontstaan
makkelijk zou kunnen concluderen. Afgaand op het fenomenale boek
dat de Engelse socioloog Aeron Davis in 2018 onder de titel
Reckless Opportunists op basis van dertig jaar van interviews
met de Britse elite publiceerde, is het niet alleen een veel
breder verbreid fenomeen maar heeft het ook een langere
geschiedenis dan tien jaar Rutte.</p>
<p>Volgens Davis is er iets grondig mis met de wijze waarop elites
worden geselecteerd en geworven.</p>
<p>En dat heeft alles te maken met de kortzichtigheid die in
politiek, bestuur en bedrijf leidend is geworden. Ongeacht het
maatschappelijk veld kenmerken elites zich door opportunisme,
egoïsme, onzekerheid en incompetentie. Ze beschikken over de
vaardigheden die hen in staat stellen leiders te wórden maar
niet om leiders te blíjven, laat staan om de organisaties,
instituties of instellingen waar zij leiding aan geven een
nieuwe, betekenisvolle, duurzamere, socialere toekomst binnen te
loodsen.</p>
<p>Zodra zij de leiding hebben, sluiten ze zich op in hun eigen
institutionele werkelijkheid waar de buitenwereld maar moeilijk
in doordringt, omgeven ze zich met lakeien en jaknikkers, worden
ze immuun voor kritiek en gebruiken ze hun macht om de criteria
voor het meten van hun eigen prestaties zodanig te kneden dat
het breekbare vertrouwen in hun eigen voortreffelijkheid nimmer
wordt geschaad. Kortzichtigheid troef, schuiven ze grote,
structurele, lastige problemen zo lang mogelijk voor zich uit.
En als het dan toch misgaat, lonkt de volgende positie, functie
of post. Vandaar roekeloze opportunisten.</p>
<p>Klinkt bekend, hé.</p>
<p>Zolang Rutte en de zijnen blijven zitten waar ze zitten, wordt
het met die ‘nieuwe bestuurscultuur’ nooit wat.</p>
</div>
</body>
</html>