[D66] Filosofe: Wie kritisch is, zit niet meteen in een kamp met Trump of Engel (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #373)

[R.O.]

Lezenswaardig, dit is niet des-Fluks'. Inderdaad kan Rutte niet met het 
noodlot omgaan met z'n sloophamer. Het virus kan nog jaren onder ons 
zijn en wat dan?

On 16-10-2020 11:07, Dr. Marc-Alexander Fluks wrote:
> Bron:   Volkskrant
> Datum:  16 oktober 2020
> Auteur: Ianthe Sahadat
> URL: 
> https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/wie-kritisch-is-zit-niet-meteen-in-een-kamp-met-trump-of-willem-engel~bb77f40f/ 
> 
> 
> 
> 'Wie kritisch is, zit niet meteen in een kamp met Trump of
> Willem Engel'
> ----------------------------------------------------------
> 
> Al in april plaatste filosoof en oud arts Marli Huijer vraagtekens bij 
> de 'intelligente lockdown'. Ze werd een van de gezichten van het 
> 'tegengeluid', en belandde daarmee - ongevraagd - in het kamp der 
> virusontkenners en complotdenkers. Toch is haar kritiek nog altijd 
> onverminderd groot: 'Misschien duurt het nog jaren, weten wij veel.'
> 
> Tijdens de persconferentie afgelopen dinsdag bleef voormalig Denker des 
> Vaderlands Marli Huijer (65) hangen bij de spreekwoordelijke hamer. 
> Omdat Nietzsche, 'de filosoof met de hamer', juist gruwde van het 
> menselijk - lees: christelijk - onvermogen om te gaan met het noodlot, 
> de dood, pijn en gebreken. Ironisch dus, vond Huijer, dat Rutte net die 
> metafoor koos voor het tegenovergestelde.
> 
> 
> De hamer leek bedoeld als metafoor om het virus plat te slaan.
> 
> 'Er zit natuurlijk een krachtige heroiek in het slaan met een 
> sloophamer. Heel masculien. Even met de hamer slaan en dan komt het weer 
> goed. Maar dat weten we helemaal niet. Bovendien: je kan een virus niet 
> met een hamer platslaan.'
> 
> 
> Het doet pijn, maar het is de enige manier, zei de premier over de 
> nieuwe gedeeltelijke lockdown. Wat dacht u?
> 
> 'Het is een keuze. Geen keuze op basis van een visie, of de lange 
> termijn. Er ligt geen overweging aan ten grondslag over de vraag wat een 
> goed leven is. De maatregelen komen voort uit praktische afwegingen: wat 
> kan het zorgsysteem aan. Getallen, data: hoeveel besmettingen, hoeveel 
> ic-bedden. Alsof data ons alles vertellen. Data en feiten zijn neutraal, 
> het is de interpretatie die maakt welke waarde we eraan toekennen. Met 
> de cijfers van nu waren we in mei juist opgelucht, toen hadden we geen 
> testcijfers. De hoeveelheid bezette ic-bedden was gelijk.
> 
> 'Ik vraag me echt af of dit de goede manier is om te reageren op een 
> virus. Wie zegt dat het virus niet nog jarenlang onder ons zal zijn. 
> Misschien gaat het wel nooit weg. Stel dat het nog drie jaar rondgaat, 
> dan kunnen we deze maatregelen toch niet volhouden?
> 
> 'Het RIVM is pas in 2009 begonnen de sterftecijfers in kaart te brengen, 
> zodat we weten of de sterftecijfers binnen onze zelfgestelde grenzen van 
> 'normaal' vallen. Het zou ons leven onbezorgder moeten maken. Het 
> omgekeerde is gebeurd.
> 
> 'De paradox van het onbezorgde leven is: hoe minder gevaar het leven 
> kent en hoe meer zorgen er zijn weggenomen, des te slechter we met de 
> dreiging van gevaar kunnen omgaan. Dat is wat je nu ziet, de onzekerheid 
> maakt ons angstig, panisch.'
> 
> 
> Huijer werd, nadat ze begin april, kort na het sluiten van de scholen, 
> in diverse media haar kritiek had geuit op het Nederlandse 
> overheidsbeleid: het tegengeluid van de 'intelligente lockdown'. Ze wees 
> op de culturele en geestelijke kaalslag, op hoe de sociale cohesie te 
> lijden zou krijgen en de impact van de maatregelen op het leven van 
> jonge mensen.
> 
> 'Uiteindelijk kunnen we er niet omheen dat doodgaan bij het leven hoort. 
> Het lijkt alsof we dat niet langer accepteren', zei ze in de Volkskrant. 
> In haar ogen sloeg de overheid een belangrijke vraag over: de vraag op 
> hoeveel levensjaren we recht menen te hebben, en welke offers we 
> daarvoor bereid zijn te brengen.
> 
> 
> U werd een boegbeeld voor aanhangers van Viruswaanzin of De Andere 
> Krant. Hoe vindt u dat u in de complothoek belandde?
> 
> 'Filosofie is niets anders dan kritisch denken. De filosoof is de luis 
> in de pels, die moet blijven jeuken - dat was in de tijd van Socrates al 
> zo. Ik vertegenwoordig niet een bepaalde groep. Dat is het grote 
> verschil tussen een politicus en filosoof. Ik spreek met andere 
> filosofen, om te reflecteren op mijn denken en argumentatie. Daarom zeg 
> ik tegen vrijwel geen enkel medium nee. Behalve als ik het idee heb dat 
> ik gebruikt word voor het standpunt van een ander.
> 
> 'Ik heb wel moeten uitkijken dat ik niet zou stoppen met het kritische 
> geluid, omdat ik in een bepaalde hoek werd gedrukt. Als filosoof en 
> schrijver weet ik ook: zodra jij je woorden loslaat en ze de wereld 
> ingaan, heb je er geen controle meer over. Dan kan het gebeuren dat 
> mensen ze gebruiken op een manier die jij nooit hebt gewild. Er wordt 
> een politiek frame gelegd over iets wat eigenlijk een zoektocht naar 
> kennis is. Dat vertroebelt het gesprek over wat we willen als samenleving.'
> 
> 
> Mensen die kritiek op de overheidsmaatregelen hebben, zeggen soms: maar 
> ik ben geen Willem Engel, hoor. Heeft u die neiging ook?
> 
> 'Het is funest om mensen weg te zetten als gek, irrationeel of dom. 
> Alsof we niet naar de dansleraar of de influencer zouden hoeven 
> luisteren. Daarmee demp je het kritische geluid, maak je de 
> pluriformiteit monddood. Rationaliteit kan alleen overwinnen bij gunste 
> van vragen - alle vragen. Kritisch denken is iets wat iedereen moet 
> doen. Wie kritisch is, zit niet meteen in een kamp met Trump of Willem 
> Engel. Ik veronderstel dat Rutte ook kritisch is.
> 
> 'Dat er complottheorieen rondgaan, is niet nieuw, dat er mensen zijn met 
> een ongelooflijke hoeveelheid volgers die dat geluid onmiddellijk kunnen 
> horen, wel. Juist nu moeten er uit het gematigde midden meer kritische 
> geluiden komen.
> 
> 'Overigens vind ik de onderliggende verlangens van de jongere die zegt 
> 'ik doe niet meer mee', heel begrijpelijk en legitiem. Dat is van alle 
> tijden. Waarom probeert de overheid niet op een creatieve manier meer 
> ruimte te geven aan die verlangens, aan de behoefte om van het leven te 
> genieten? Ik maak me zorgen over de generatie tussen de 15 en 25 jaar. 
> Hun hele leven wordt platgelegd, geen aanrakingen, geen 
> bewegingsvrijheid - voor een virus waarvan zij zelf niet ziek worden.'
> 
> 
> Uit solidariteit. Om zij die er wel ziek van worden te beschermen.
> 
> 'De formulering: we moeten de ouderen beschermen tegen de 
> virusverspreidende jongeren vind ik niet getuigen van gemeenschapszin. 
> Alsof het belangen zijn die tegenover elkaar staan. Terwijl je zou 
> moeten kijken wat ons gezamenlijk belang is. Wat vinden wij, met elkaar, 
> dat een goed leven is?
> 
> 'Is 75 misschien ook een mooie leeftijd om te sterven, een leeftijd 
> waarop we niet nog alles uit de kast moeten halen om het te verlengen? 
> Dat Rutte jongeren uitnodigt om hun eigen belang te verdedigen vind ik 
> niet slim, de vraag die je hun moet stellen is juist: hoe kunnen we 
> ervoor zorgen dat we ouderen en andere mensen met een kwetsbare 
> gezondheid niet besmetten? Neem een metapositie in, denk vanuit een 
> gemeenschappelijk goed.
> 
> 'Op zich is het helemaal niet erg dat jonge mensen besmet raken en zo 
> een zekere immuniteit creeren. Het grootste probleem is dat ze ouderen 
> kunnen besmetten. Daar kun je toch creatieve oplossingen voor bedenken? 
> Met quarantaine na een feestje of blokkenschema's, een signaal waardoor 
> je weet: bij die persoon moet ik niet in de buurt komen. Daar moeten we 
> echt langer over nadenken.'
> 
> 
> We zitten wel met het probleem dat de zorg overbelast raakt. Veel 
> zorgpersoneel is nu al wanhopig.
> 
> 'Een jaar geleden stond in de Volkskrant een verhaal over de horrorgriep 
> van 2017-2018 die het zorgsysteem op de knieen dwong. Toen was er geen 
> corona en in alle ziekenhuizen riep men: help, wij kunnen dit niet aan.
> 
> 'Al in de jaren zeventig beseften we dat er grenzen zitten aan de zorg. 
> We hebben het geld en de mensen niet voor zorg op zo'n hoog niveau. Ook 
> zonder corona is er een probleem: het aantal oudere mensen neemt alleen 
> maar toe. Ondanks vaccins velt ook een gewone griep meer mensen.
> 
> 'Je moet dus constateren dat wij niet meer de zorg kunnen bieden die we 
> willen bieden. Dat medewerkers in acute situaties mensen willen redden 
> en die vraag niet stellen is logisch. Dat is ook niet aan hen. Daar 
> moeten wij als maatschappij over praten. De vraag hoe kun je de zorg zo 
> efficient en rechtvaardig mogelijk gebruiken - dat is een 
> ethisch-medisch en politiek probleem.'
> 
> 
> Zijn er landen waar het in uw ogen beter gaat?
> 
> 'We kijken continu naar het buitenland, maar het is meer van hetzelfde. 
> Ik sluit niet uit dat historici zich over 100 jaar afvragen hoe het kon 
> dat de wereld zo in de greep raakte van biopolitiek, van het idee dat we 
> zo lang en gezond mogelijk moeten leven, en andere waarden niet meer aan 
> de orde waren. '
> 
> 
> U zegt eigenlijk, ook met een lockdown redden we het niet? Met de eerste 
> lockdown hebben we het virus eronder gekregen, zei minister De Jonge.
> 
> 'We denken dat alles maakbaar is en dat alles het resultaat is van 
> menselijk handelen, maar dat weten we natuurlijk niet.
> 
> 'Het is pas oktober. Stel dat dit voortduurt tot maart, april en dat er 
> pas in de zomer weer bewegingsruimte ontstaat - dat is voor veel mensen 
> niet te overzien. Voor jong en oud. Wat denk je van de mensen die bang 
> zijn om naar buiten te gaan? Je kan denken dat insluiting goed is voor 
> de gezondheid, maar de maatregelen die nu genomen worden hebben ook 
> grote gevolgen voor de gezondheid.
> 
> 'Ik zou het reeel vinden als de regering meer zou uitdragen dat we voor 
> een probleem staan dat niet zomaar op te lossen is. Ook niet met een 
> lockdown. De zorg gaat overbelast raken, mensen gaan overlijden. De 
> economische crisis waar we nu op af denderen is zo groot, dat heeft 
> zoveel consequenties, daar moet je vanuit een parapluvisie over 
> nadenken. Want onvrede en machteloosheid zijn een dankbare bodem voor 
> populistische leiders.
> 
> 'Dat we nadenken over vragen die dieper gaan dan de praktische vragen 
> zoals hoe kunnen we de zorg op orde houden. Maar de vraag: hoe kun je 
> omgaan met een onzekerheid en oncontroleerbaarheid waar we helemaal niet 
> meer aan gewend zijn, hoe ga je om met het noodlot, pech en geluk. En 
> weet je wat de tragiek is: juist nu zouden we bij elkaar moeten komen om 
> daarover te praten.'
> 
> 
> Filosofie als remedie tegen het virus?
> 
> 'Een samenleving wordt gedragen door sociale cohesie. De maatregelen en 
> de polarisatie tussen voor- en tegenstanders maakt dat we opgesloten 
> zitten in ons individuele bestaan. Mensen vallen terug op: als ik en 
> mijn naasten het maar overleven. De basis om ons te verplaatsen in die 
> ander verdwijnt. Terwijl we als individu juist floreren bij interactie 
> en het bestaan met de ander.
> 
> 'In de afgelopen zeventig jaar tijd hebben we er tien jaar extra 
> levensverwachting bij gekregen. Het zorgt voor een rare paradox, hoe 
> meer levensjaren we erbij krijgen, hoe groter het verlangen om nog 
> langer te leven. Zonder te beseffen dat het ook een paar decennia weer 
> minder kan zijn. In 2040 is twintig procent van de bevolking 70 plus. 
> Elke virusuitbraak in die groep zal grote gevolgen hebben. Na corona 
> zullen andere virussen volgen.'
> 
> 
> Wat is volgens u een goed leven?
> 
> 'Het leven is een voortdurende waarde-afweging die maakt dat we niet in 
> ons huis blijven zitten maar de wereld vol risico's betreden, je kan 
> onder een auto komen, van de trap vallen. We gaan relaties aan, terwijl 
> we weten: het kan verdriet veroorzaken. Een risicovrij leven is totaal 
> oninteressant. Niet alleen op individueel maar ook op collectief niveau. 
> Ik ben 65, door mijn werk aan de universiteit begeef ik me grote delen 
> van de tijd onder jonge mensen. Ik vind dat zij er bekaaid vanaf komen. 
> Ze leven een schraal bestaan, alles waar zij fysiek en geestelijk toe in 
> staat zijn, wordt in de kiem gesmoord, dat laat levenslange sporen na. 
> Want het is nog maar de vraag of dit over een aantal maanden voorbij is. 
> Misschien duurt het nog jaren, weten wij veel. Ik vind dat dat niet kan, 
> dat is geen goed leven.'
> 
> --------
> (c) 2020 DPG Media B.V.
> _______________________________________________
> D66 mailing list
> D66 at tuxtown.net
> http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66