[D66] Aanpak corona leidt tot ruzie en verdeeldheid in kabinet (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #409, addendum)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  10 november 2020
Auteur: Frank Hendrickx en Dion Mebius
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/dalende-coronatrend-geeft-verdeeld-kabinet-adempauze~b70180c6/


Dalende coronatrend geeft verdeeld kabinet adempauze
----------------------------------------------------

Door het dalend aantal besmettingen komen er voorlopig geen nieuwe 
coronamaatregelen. Dat biedt ook het diep verdeelde kabinet de tijd om 
zijn zelf veroorzaakte wonden te likken.

Geen persconferentie, zelfs geen persmoment. Minister Hugo de Jonge 
(Volksgezondheid) hield het dinsdag bij een korte verklaring op het 
Binnenhof. Boodschap: in alle regio's daalt het aantal besmettingen. 
Regionale maatregelen, zoals de omstreden avondklok, zijn daarmee 
vooralsnog van de baan. 'We kunnen zelfs heel voorzichtig gaan kijken 
naar wat er in december misschien weer mogelijk zou kunnen zijn', aldus 
De Jonge.

Pas volgende week worden die knopen doorgehakt. Dat biedt ook het 
kabinet de kans om even de zelf veroorzaakte wonden te likken. Al 
maanden sijpelt het naar buiten: binnen de regeringsploeg bestaat 
verdeeldheid over de aanpak van de coronacrisis. Inmiddels lijken het 
meer dan inhoudelijke meningsverschillen, ook de persoonlijke 
verhoudingen staan onder druk.

De afgelopen dagen kwamen onder andere via De Telegraaf en RTL Nieuws 
berichten naar buiten over de interne spanningen en wederzijdse 
verwijten. Meerdere ingewijden bevestigen dat de gemoederen vooral de 
afgelopen weken hoog zijn opgelopen. 'Een optelsom', zegt een Haagse 
bron. 'De discussies spelen eigenlijk al sinds de zomer.'


Twee kampen

Het kabinet is grofweg in twee kampen verdeeld. Aan de ene kant staat 
het 'coronakernteam' met premier Mark Rutte, minister van 
Volksgezondheid Hugo de Jonge en minister voor Medische Zorg Tamara van 
Ark (VVD). In de regel zijn deze bewindspersonen voorstander van 
strengere maatregelen, vooral om de zorg te ontlasten.

Aan de andere kant staat een blok dat meer oog heeft voor de economische 
en maatschappelijke gevolgen van de coronamaatregelen. Bewindslieden als 
Wopke Hoekstra (Financien), Erik Wiebes (Economische Zaken) en Wouter 
Koolmees (Sociale Zaken) hameren daar al langer op, maar krijgen zelden 
hun zin. Dat leidt tot steeds meer wrevel.

Premier Rutte heeft altijd laten doorschemeren dat het maatschappelijk 
sentiment voor hem een belangrijke rol speelt in de aanpak van de 
coronacrisis. Uit peilingen blijkt tot dusver dat veel kiezers juist 
vinden dat het kabinet sneller en harder moet ingrijpen als het aantal 
besmettingen oploopt. Dat is ook recent weer gebleken: sinds het 
afkondigen van de 'beperkte lockdown' zijn de waarderingscijfers voor 
Rutte en De Jonge volgens een onderzoek van EenVandaag weer gestegen.

Een aantal ministers vindt dat het 'kernteam' daar te gevoelig voor is. 
Ze zouden veel te snel naar vrijheidsbeperkende maatregelen willen 
grijpen. Zo zou eind oktober al gesproken zijn over 'een volledige 
lockdown'. Ook het schermen met een regionale avondklok viel verkeerd. 
'Dat gebeurde zonder echte onderbouwing of aantoonbaar effect op de 
besmettingsgraad', aldus een ingewijde.


CDA en VVD aan de knoppen

De volledige lockdown kwam er uiteindelijk niet, maar premier Rutte en 
minister De Jonge kondigden wel een pakket aanvullende maatregelen voor 
twee weken aan. Musea, bibliotheken, bioscopen en theaters moesten 
dicht. Meerdere ministers snapten niet waarom dat pakket uberhaupt nodig 
was. Het idee bestond dat het pakket vooral bedoeld was om naar buiten 
toe te laten zien dat het kabinet er bovenop zit. Het grote publiek 
wilde extra maatregelen en kwamen er extra maatregelen. 'De vraag is hoe 
rationeel je als bestuurder durft te zijn', aldus een ingewijde.

'Het is nu eenmaal geen exacte wetenschap', luidt het verweer rondom het 
'coronakernteam'. Er moest vorige week iets gebeuren omdat in 13 van de 
25 veiligheidsregio's de daling nog niet was ingezet. Ook in de Kamer 
eiste vooral de linkse oppositie meer daadkracht. Het helpt volgens een 
kabinetsbron dan niet dat 'al bij het uitlopen van de ministerraad' 
D66-bewindspersonen nieuwe maatregelen in twijfel gaan trekken. 'CDA en 
VVD zitten in deze crisis echt aan de knoppen. Voor D66 is dat geen 
prettige positie om in te zitten, een half jaar voor de verkiezingen.'

De verdeeldheid binnen het kabinet werkt ook op lagere niveaus door. De 
Jonge en Grapperhaus traden tijdens het overleg met de 25 
veiligheidsregio's van vorige week maandag wel op als een front, maar 
het halfslachtige maatregelenpakket dat de ministers presenteerden, 
sprak volgens een betrokkene boekdelen.

Musea, bioscopen en theaters werden dan wel gesloten maar slechts voor 
twee weken, een periode waarbinnen nog geen effect te zien is. Een 
mogelijke avondklok zou alleen gelden voor de zwaarst getroffen regio's, 
waarmee het kabinet plotseling terugkeerde naar de vergeefs geprobeerde 
regionale aanpak. 'Het waren niet zulke mooie politieke compromissen. 
Politiek sluipt de crisisbeheersing binnen, dat is niet goed.'


Slagkracht ontbreekt

Onderaan de streep is het eerste maatregelenpakket 'wel gewoon effectief 
gebleken, ondanks alle discussies'. Toch is de vrees dat de tweedracht 
binnen het kabinet zeer schadelijk kan zijn bij een nieuwe opleving van 
het virus. Slagkracht is dan nodig, geen moeizaam gevonden middenweg, zo 
stelt een bron die betrokken is bij het regionale overleg.

Een aantal kritische bewindspersonen vreest straks weer voor voldongen 
feiten gesteld te worden door premier Rutte en minister De Jonge. Dat 
gebeurde eind oktober toen De Jonge tijdens een persmoment aankondigde 
dat de 'beperkte lockdown' zeker tot medio december zou voortduren. Op 
dat moment was die beslissing in het kabinet nog niet genomen. 
CDA-staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) zei dat 's avonds 
met zoveel woorden bij talkshow Op1. 'Ook Wiebes, Hoekstra, Koolmees en 
Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) waren verbaasd over die 
mededeling', aldus een bron.

De Jonge reageerde dinsdag luchtig op de verdeeldheid binnen het 
kabinet. 'Een goed team heeft discussie met elkaar', aldus de 
CDA-leider, 'dat hoort erbij. Uiteindelijk gaat het erom dat we samen de 
verantwoordelijkheid nemen om dat virus eronder te krijgen.'

--------
(c) 2020 DPG Media B.V.