[D66] Op naar een intelligente euro

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Elsevier Weekblad
Datum:  31 mei 2020
Auteur: Andre ten Dam
URL:    
https://www.elsevierweekblad.nl/opinie/opinie/2020/05/op-naar-een-intelligente-euro-759177/


Op naar een intelligente euro
-----------------------------

Bij de corona-lockdown koos de Nederlandse regering voor een 
'intelligente' aanpak. Wat niet kan worden gezegd als het gaat om de 
problematische eenheidseuro. Eurodom is het beleid, schrijft Andre ten 
Dam. Een blauwdruk voor een 'intelligente' euro, van Nederlandse 
makelij, ligt gelukkig op de plank. Daar zal de 'Next Generation' ons 
dankbaar voor zijn.

De vorige keer was het de financiele crisis. Nu, tien jaar later, is de 
corona-pandemie de katalysator van economische ellende en de weer 
opgelaaide eurocrisis. De euro blijft voor problemen zorgen. En wederom 
ook voor ruzie tussen de Zuid-Europese landen en Nederland.

Kennelijk zonder iets te hebben geleerd van de eurolessen sinds 2010, 
gaat de Nederlandse regering in de nu weer opgelaaide eurocrisis 
klakkeloos mee in het destructieve, door Frankrijk en Duitsland 
gedicteerde Europese beleid. Het helpt niet dat het benevelde gros van 
de gevestigde media en economen, alsook van het Nederlandse financiele 
journaille, dezelfde dogmatisch-ideologische 'blinde eurovlek' heeft.

'Gezond verstand' en het Regeerakkoord suggereren toch een andere weg. 
De basis voor economisch herstel in elk euroland ligt immers niet in het 
- zogenaamd uit 'solidariteit' - structureel doorsluizen via de Europese 
Centrale Bank (ECB) en de nood- en herstelfondsen van miljarden euro's 
Nederlands belastinggeld naar Zuid-Europa. Nee, daarvoor is een nieuw, 
intelligent Europees monetair stelsel de remedie.


Het euro-experiment is faliekant mislukt en moet worden gestaakt

Na eerdere spijtbetuigingen van VVD-icoon Frits Bolkestein is nu ook bij 
Bert de Vries, generatiegenoot en prominent CDA-minister ten tijde van 
de invoering van de euro, het hoge woord eruit: het euro-experiment is 
mislukt, doet veel meer kwaad dan goed, en zorgt voor ruzie tussen de 
eurolanden. De euro is een ernstige bedreiging voor de Europese 
samenwerking. Het euro-experiment moet worden gestaakt. Het is niet 
anders, aldus De Vries.

Om economisch optimaal te kunnen presteren, dient elk land een munt te 
hebben met een wisselkoers die de kracht van de eigen economie goed 
weerspiegelt. Bij die eigen munt hoort een passend renteniveau. Beide 
dienen de degelijkheid en schokbestendigheid van de staatsfinancien het 
best. Dit betekent dat onderlinge economische convergentie de 
belangrijkste voorwaarde is voor het succes van een (wat betreft 
wisselkoers en rentebeleid) 'one-size-fits-all'-muntunie. Dat wil zeggen 
dat de economieen van de aan zo'n muntunie deelnemende landen qua 
kracht, productiviteit en ontwikkeling goed met elkaar in de pas moeten 
lopen.

Zoals econoom De Vries uitlegt, is bij de eurolanden het tegendeel het 
geval. De economieen van de eurolanden zijn onderling juist divergent, 
veel te verschillend. En ga je dan toch zo'n 
'one-size-fits-all'-muntunie met elkaar aan, dan worden de onderlinge 
verschillen nog veel groter.

Omdat er in het eurosysteem juist geen onderlinge 
wisselkoersaanpassingen zijn door te voeren, heeft de euro zich 
gaandeweg ontwikkeld tot een veel te dure munt voor de Zuid-Europese 
landen, en tegelijkertijd tot een veel te goedkope munt voor landen als 
Nederland en Duitsland. Om de eurozone bij elkaar te houden - en daarmee 
de euro overeind - voert de ECB een extreem laag, zelfs negatief 
rentebeleid. Het is de garantie voor de grootst mogelijke ellende. Dat 
zien we sinds 2010 helaas ook in toenemende mate.


De euro is destructief voor alle eurolanden

Voor de zwakkere zuidelijke eurolanden komt de ellende tot uiting in een 
steeds verder afkalvende internationale concurrentiepositie, economische 
teruggang of stagnatie, en oplopende begrotingstekorten. Met als gevolg: 
structureel hoge werkloosheid met veel armoede onder de bevolking en 
excessief oplopende staatsschulden. Slechts door megatransfers vanuit de 
sterkere landen kunnen de zwakkere landen het hoofd (nog net) boven 
water houden.

Die geldtransfers geschieden op twee manieren. Enerzijds middels het 
voor de burger onzichtbare, maar steeds verder uitdijende ECB-beleid dat 
gericht is op de herverdeling van geld. En anderzijds middels de 
Europese nood- en herstelfondsen, die in aantal en omvang steeds verder 
toenemen.

Voor de sterkere eurolanden, zoals Nederland en Duitsland, komt de 
ellende vooral tot uiting in een ernstige en structurele 
koopkrachtaantasting van burgers en bedrijven. En daarmee ook in een 
ernstige aantasting van de binnenlandse uitgaven, het veruit grootste en 
belangrijkste deel van de Nederlandse economie. Als gevolg van de door 
de ECB tot nul gereduceerde rente - opdat de zwakke eurolanden niet 
helemaal kopje onder gaan - worden de Nederlandse pensioenen keer op 
keer gekort en is de Nederlandse spaarder structureel de pineut. Een 
teken aan de wand is dat in een zogenoemd 'rijk land' als Nederland de 
koopkracht sinds de invoering van de euro nauwelijks tot niet is 
verbeterd en de private schulden zeer hoog zijn. Sinds de invoering van 
de euro zijn de voedselbanken dus niet zonder reden als paddenstoelen 
uit de grond geschoten.

Zo is de eenheidsmunt niet profijtelijk maar juist schadelijk. Voor elk 
euroland! De Europese Unie transformeert tot een onhoudbare 
schuldenunie. Dat is natuurlijk nooit de bedoeling geweest. Maar zo 
kunnen we het tot ondergang gedoemde 'Europa' natuurlijk niet aan onze 
kinderen nalaten.


De euro verzwakt de interne handelsmarkt en ondermijnt de rechtsstaat

Deel van de ellende is dat de euro ook de interne handelsmarkt verzwakt. 
Dat blijkt ook uit de praktijk. Interne-marktlanden die de euro niet 
hebben - denk aan Zweden, Noorwegen, Denemarken, IJsland, Zwitserland en 
ook Engeland - hebben sinds 2010 beter gepresteerd dan de eurolanden 
gemiddeld. Net als  andere ontwikkelde landen elders in de wereld, zoals 
Canada, Japan, Singapore en de Verenigde Staten.

Na het realiseren van onderling evenwichtige wisselkoersen zou elk 
euroland  economisch weer optimaal kunnen presteren. En daarmee wordt, 
per definitie, ook de interne markt veel beter gediend.

Wat ook zeer kwalijk is, is dat praktisch alle euro-reddingsoperaties 
feitelijk illegaal zijn. Hoe je het ook wendt of keert, ze zijn strijdig 
met het verdragsrechtelijke 'no-bail-out'-verbod. Dat houdt in dat het 
ene euroland niet voor de schulden van het andere euroland mag instaan - 
dus dat elk euroland financieel zijn eigen broek moet ophouden. Het 
opkoopbeleid van de ECB is strijdig met het verdragsrechtelijke en 
statutaire verbod op monetaire financiering.

De Europese Centrale Bank acteert al jaren buiten haar juridische 
mandaat. De ECB heeft verdragsrechtelijk en statutair immers maar een 
taak toebedeeld gekregen, en dat is het bewerkstelligen van 
prijsstabiliteit. Niets meer en niets minder. Het redden van de euro als 
ECB-taak - zoals voormalig voorzitter Mario Draghi en huidig voorzitter 
Christine Lagarde luidkeels voorstaan - en het feitelijk monetair 
financieren van Zuid-Europa, zijn beide verboden terrein voor de ECB. 
Door hun zeer sterke eurogezindheid heeft zowel het Europese Hof van 
Justitie als het Duitse Constitutionele Hof sinds 2010 alle daartegen 
geuite, juridisch gerechtvaardigde bezwaren naar de prullenbak verwezen. 
Tot voor kort. Kennelijk omdat het die opstelling voor zichzelf niet 
langer kon verantwoorden, begint het Duitse Hof nu heel voorzichtig zijn 
mond open te doen.

Van de uitvoering van haar enige taak maakt de ECB intussen ook nog eens 
een potje. De ECB streeft helemaal niet naar prijsstabiliteit, maar 
juist naar inflatie. Van circa 2 procent per jaar. Dat hebben ze daar in 
Frankfurt er zo zelf maar van gemaakt.


Discussieer niet over nood- en herstelfondsen, maar over de euro zelf!

De Nederlandse en Duitse gevestigde politiek leeft sinds 2010 in de 
dogmatisch-ideologische illusie dat de euro te redden is. Indien 
Zuid-Europa maar 'Duits-Nederlands' gaat denken en doen, en zijn 
economieen hervormt, zullen de uit het lood geslagen economische 
verhoudingen wel bijtrekken, zo denken ze. Maar de praktijk is een 
geheel andere. De verschillen worden alleen maar groter. Er zijn immers 
ook culturele verschillen. Het frivolere Italie en Frankrijk hervormen 
nauwelijks. En als ze dat wel zouden doen, zouden de onderlinge 
economische verschillen bij lange na niet worden overbrugd. Die zijn 
daarvoor veel te groot.

Tegen beter weten in wordt er dan maar 'uit solidariteit' steeds meer 
Nederlands en Duits belastinggeld naar Zuid-Europa getransfereerd. Aldus 
hebben Nederland en Duitsland niet alleen de zwakkere regio's in eigen 
land op de schouders, maar hebben ze heel Zuid-Europa daar nog eens 
bijgekregen. Een kind begrijpt dat dat niet kan. Als gevolg daarvan 
slepen de zwakkere landen uiteindelijk de sterkere mee het ravijn in!

Eurodom dus! Economisch en financieel herstel uit crises, ook uit de 
huidige, begint voor elk euroland met de terugkeer naar een evenwichtige 
wisselkoers. En waar nodig met - het is niet anders - het afboeken van 
staatsschulden tot een houdbaar niveau. Dat is Europese solidariteit!

Let wel, als we aan het begin van de eerste eurocrisis direct de 
noodzakelijke onderlinge wisselkoersaanpassingen hadden gerealiseerd, 
zouden alle eurolanden en hun burgers er economisch en financieel nu 
veel beter hebben voorgestaan. De economische ellende als gevolg van de 
corona-pandemie was dan door elk euroland een stuk gemakkelijker te 
absorberen geweest.

Kortom, op al die Eurotoppen vanaf 2010 in de Eurocrisis 1.0, en ook nu 
weer in die van de Eurocrisis 2.0, wordt telkens het verkeerde onderwerp 
bediscussieerd. De discussie moet niet gaan over nood- en herstelfondsen 
voor de zuidelijke eurolanden, maar over de euro zelf!


Gezond verstand en het Regeerakkoord

Het is al met al dus in ieders belang (en meer dan de hoogste tijd) om 
het destructieve en almaar ruzie veroorzakende eenheidseuro-experiment, 
nu eindelijk te beeindigen. Dat zegt niet alleen het gezond verstand. 
Dat vloeit  logischerwijze ook voort uit het consistent geformuleerde 
Nederlandse eurobeleid. Zo lezen we in de Europa-paragraaf van het 
huidige Regeerakkoord het volgende:
* (1) Het is van belang dat regels daadwerkelijk en consequent worden 
gehandhaafd en uitgevoerd;
* (2) De monetaire unie en de euro moeten dienstbaar zijn aan de 
economische groei in Nederland en de eurozone;
* (3) Een slecht functionerende monetaire unie is een bedreiging voor 
het voortbestaan van de EU als geheel;
* (4) De Europese begrotingsregels en de 'no-bail-out'-regel dienen 
nageleefd respectievelijk op een geloofwaardige manier hersteld te 
worden;
* (5) Onhoudbare schulden van landen moeten worden geherstructureerd;
* (6) De financiele eurorisico's die Nederland loopt, moeten adequaat 
beheerst en gereduceerd worden;
* (7) De EU dient geen schuldengemeenschap te worden;
* (8) Daarom mogen er geen (verdere) stappen in een transferunie gezet 
worden;
* (9) Het gemeenschappelijk financieren van schulden van EU-landen is 
daarom ongewenst;
* (10) En er mogen geen vormen van eurobonds ingevoerd worden.

Als het niet zo in- en intriest was, zouden we erom kunnen lachen. Het 
'redden' van de euro sinds 2010 heeft voor al deze tien punten juist het 
tegengestelde bereikt. Het almaar meegaan in het 'redden' van de euro, 
ook door Nederland, is geen intelligente exercitie geweest.

Hoewel kennelijk niemand van onze economen en ons financiele journaille 
de moed weet te vinden om dat scherp te benoemen - het 
dogmatisch-ideologische eurovirus is immers hardnekkig en chronisch van 
aard - bedraagt de euroschade sinds 2010 al vele duizenden miljarden 
euro's. Deze schade loopt elke dag verder op. In de huidige Eurocrisis 
2.0, met een nog veel groter scala aan nood-, herstel- en steunfondsen 
en ECB-beleid, in een nog veel hoger tempo.

Al doende is de euro ook nog eens verworden tot een Zuid-Europese 
'Weichwahrung'. Aldus is er niets overgebleven van het traditionele 
Nederlandse sterke-muntbeleid, dat koopkracht en welvaart garandeerde en 
verhoogde,  waarmee onze kwalitatief-innovatieve exportproducten 
overigens ook altijd prima hun weg in de wereld hebben weten te vinden.


Zoals vaker is de weg naar de hel geplaveid met goede bedoelingen

Duitsland heeft zijn na-oorlogse existentie, niet geheel onbegrijpelijk, 
aan 'Europa' opgehangen. Maar sinds 2010 vooral ook aan de euro - 'Der 
Euro muss sein.' Zoals wel vaker hebben ook hier goede bedoelingen de 
weg naar de hel geplaveid. De euro - overigens ook een exponent van 
doorgeslagen liberalisme - is immers een misbaksel gebleken. Duitsland 
moet daarvoor steeds meer betalen. En Nederland wordt daarin meegezogen.

Dat valt niet meer te verkopen aan de Nederlandse belastingbetalende 
burger, zegt ook onze minister-president. Bovendien hebben wij burgers 
in de nu begonnen crisistijden elke euro zelf hard nodig. Anders dan de 
gemiddelde Zuid-Europeaan zit de Nederlander al tot zijn nek - juist 
door de euro - in de private schulden. Onder druk van het eeuwige Duitse 
oorlogsschuldgevoel gaat onze premier in 'Europa' desondanks keer op 
keer door de knieen. Ook nu weer. De makke Kamerfracties van het minder 
naieve en minder onverstandige deel van de coalitie, zullen ook wel weer 
volgen. Met zijn allen onze ondergang tegemoet.

Frits Bolkestein en Bert de Vries hebben volkomen gelijk. Het 
'one-size-fits-none'-euro-experiment moet worden gestaakt. En wel zo 
spoedig mogelijk!

De enige vraag die dan resteert, is: hoe nu verder?


Terug naar nationale munten?

Gelet op het feit dat er ook economische verschillen zijn tussen zowel 
de zwakkere landen onderling als tussen de sterkere landen, lijkt het 
logisch om (de voormalige) nationale munten opnieuw in te voeren. Op 
basis daarvan kan dan een nieuw Europees wisselkoersstelsel worden 
gevormd. Dat sluit ook naadloos aan bij het feit dat economisch beleid 
op lidstaat-niveau wordt bepaald, op nationaal niveau dus.

In een aanpasbare waardeverhouding tot de diverse nationale valuta's, 
zal de euro dan uitsluitend kunnen voortbestaan als overkoepelende 
Europese anker-rekeneenheid voor grensoverschrijdende transacties binnen 
de interne markt, en voor de verrekening van betalingen in een ander 
euroland. Zoals de ECU in het pre-euro tijdperk, maar dan wat 
gesofisticeerder. Dit zal een heel, heel grote verbetering zijn. Dit 
scenario is nu ook door Bert de Vries naar voren geschoven.

Een nadeel hiervan is wel dat we de (potentiele) voordelen van de euro 
kwijtraken en daarmee bijvoorbeeld het aloude probleem van 
valutaspeculatie van de zwakkere Europese munten terugkrijgen. Een 
praktische complicatie voor dit scenario is dat er een verdragswijziging 
noodzakelijk is. Als die al lukt, dan duurt dat jaren. Het veruit 
grootste obstakel is dat de gevestigde politiek daarmee toegeeft dat de 
invoering van de euro en het sinds 2010 voortmodderen met de munt, 
faliekant verkeerde beslissingen zijn geweest. Dat ligt natuurlijk nogal 
gevoelig.


De 'intelligente' euro: The Matheo Solution (TMS)

Gelukkig is er een ander alternatief, van Nederlandse makelij: The 
Matheo Solution (TMS).

Met een beetje creativiteit draaien we het 'terug naar nationale 
munten'-scenario gewoon om. Dan worden 'betaalmiddelen' (de nationale 
munten/rekeneenheden) uitsluitend nationale 'rekeneenheden', en wordt, 
vice versa, de euro zowel overal het enige 'betaalmiddel' als de 
overkoepelende Europese 'anker-rekeneenheid'.

Dan krijgen we dus geen 19 nationale valuta's en 19 nationale 
rekeneenheden met 1 overkoepelende Europese anker-rekeneenheid. Nee, dan 
krijgen we 19 nationale rekeneenheden met slechts 1 valuta annex 
overkoepelende Europese anker-rekeneenheid. En dat is dus veel 
eenvoudiger!

Daarmee ontstaat er opeens iets heel moois en bijzonders. Een innovatief 
en voor de (onderling zo divergente) eurozone perfect passend en 
functionerend Europees monetair stelsel op basis van de euro (met behoud 
van alle voordelen daarvan). Daarmee wordt wel voorzien in de 
mogelijkheden van aanpassing van de onderlinge 'wisselkoersen' en van 
rentedifferentiatie tussen de eurolanden. Dan hebben we, zeg maar, 
opeens een 'intelligente' euro.

We zien dan dezelfde beoogde resultaten als bij het 'terug naar 
nationale munten'-scenario, maar dan dus veel eenvoudiger en zonder alle 
nadelen, complicaties en obstakels ervan.

Bij TMS blijft de euro in elk euroland van de eurozone gewoon hetzelfde 
en enige betaalmiddel. Daarmee kan TMS op heel eenvoudige wijze, zonder 
verdragswijziging en razendsnel als de brandweer worden ingevoerd. Van 
de ene op de andere dag. Het aardige van TMS is ook dat, met de 
herintroductie van de monetaire 'flexibiliteit' binnen het Europact, de 
eurogezinde gevestigde orde in een 'narrow escape' het door hen zo 
gevreesde gezichtsverlies wordt bespaard.

De euro is dan geen ruziemunt en splijtzwam meer, maar juist een 
bindende factor voor de diverse eurolanden. Eindelijk dienstbaar aan de 
interne markt. Alsmede aan de burgers en bedrijven in elk euroland. Daar 
zal de 'Next Generation' ons dankbaar voor zijn!

--------
(c) 2020 One Business