[D66] Vraaggesprek met Raoul Vaneigem

[R.O.]

https://libertaireorde.wordpress.com/2020/07/05/de-strijd-van-het-hart-tegen-de-geest-van-de-geldla/


  De Strijd Van Het Hart Tegen De Geest Van De Geldla

05/07/2020

<https://libertaireorde.files.wordpress.com/2020/07/vaneigem049.jpg>

/Het boek /Opstand van het dagelijkese leven/van de Belgische 
maatschappijcriticus Raoul Vaneigem is onlangs uitgekomen. Het is een 
bundel met teksten en vraaggesprekken. Zo is daarin opgenomen het 
interview met hem door Mariel Primois Bizot in /We Demain 
<https://www.wedemain.fr/>/nr 26, juni 2019, getiteld ‘De strijd van het 
hart tegen de geest van de geldla’. De bedoelde bundel kwam uit bij 
Éditions Grevis en heeft als titel /L’insurrection de la vie 
quotidienne./ Vaneigem trekt daarin van leer tegen de roofzuchtigen. //
/

/Geert Carpels vertaalde het vraaggesprek/. [ThH]

<https://libertaireorde.files.wordpress.com/2020/07/voorkant.insurrection.jpg>

/*Het vraaggesprek met Raoul Vaneigem*/

*Vraag:*/ Een halve eeuw na mei 68 reikt geen enkele protestleus nog aan 
de enkels van wat jullie toen aan inspiratie boden. Kijken de poëten 
elders?/

*Raoul Vaneigem:* De geschreven poëzie is niet meer dan het schuim van 
de geleefde poëzie. De poëtische daad bij uitstek is vandaag het 
ontwaken van het menselijke bewustzijn, na vijftig jaar sluimeren, uit 
de afstomping van de media en de consumptie. De woorden “het ontwaken 
van de glimwormen” op het gele hesje van een betogende vrouw lijkt me 
even veelbelovend als het deuntje uit 1968 “we willen leven en niet 
overleven”. Is het mogelijk om beter uiting te geven aan een terugkeer 
naar het leven en aan de weigering van de vernietiging van de aarde door 
de grote hakselaar van het profijt?

/Zie je de ZAD (Zones à défendre – Te verdedigen gebieden) als autonome 
gebieden die hun ontstaan vinden in het situationistische gedachtegoed 
en de zadisten als neo-situationisten? Zo ja, hoe beschrijf je het 
situationisme van de 21ste eeuw?/

Er zijn geen neo-situationisten. Het situationisme is een alledaagse 
ideologie, net goed genoeg voor de universitaire sufferds die zich 
belachelijk maken door een mentale nulliteit waaraan het mondaine Parijs 
zich tegoed doet, een filosofie te noemen. Het gedachtegoed daarentegen, 
dat de radicaliteit van mei 1968 aanzwengelde, is nog steeds langzaam 
zijn weg aan het zoeken. Ter herinnering, het ging over niets meer of 
niets minder dan het stichten van een zelfbeheerde maatschappij waar de 
vergaderingen van directe democratie het einde zouden inluiden van de 
Staat, van het “koude monster”, verdediger van de uitbuiters en 
onderdrukker van de uitgebuiten. De alliantie van de communistische 
partij met de Franse regering heeft toen het revolutionaire elan 
gebroken, elan dat weliswaar reeds van binnenuit was besmet met het 
gangreen van het arrivisme van de kleine linkse korporaals. Dat de gele 
hesjes geen bazen hebben en dat alleen de goedkeuring van de 
vergaderingen een woordvoerder aanduidt, is een duidelijke vooruitgang 
tegenover de beweging van de bezettingen van 1968.

/Je zegt dat “de geschiedenis geen tekort vertoont van momenten waarin 
de poëzie het haalt op de barbarij”. Die triomf was soms het werk van 
een redder in nood, een held, zoals Gandhi of Mandela. Is de voogdij van 
een dergelijk personage geen hinderpaal voor de evolutie naar een 
zelfbeheerde maatschappij?/

<https://libertaireorde.files.wordpress.com/2020/07/handen-af.jpg>

De redder in nood is het product van een aardschok tussen het 
economische systeem op zoek naar een nieuwe vorm en het existentiële 
ongenoegen van een bevolking in haar wanhoop om een beter lot. Zelfs als 
Gandhi en Mandela de hoop op een sociale verbetering belichaamden, 
hadden ze geen enkele mogelijkheid de armoede van hun land uit te 
roeien, omdat ze de Staat waren, de Leviathan van de privé belangen, de 
macht die beschermt door te onderdrukken. Ze zijn niets anders geweest 
dan de herders van een barbarij op trektocht. Maar ze behielden ten 
minste een menselijk bewustzijn en gaven blijk van een hervormende 
vrijgevigheid, zonder de limieten ervan te miskennen.

We weten dat, van Bonaparte tot Pol Pot, de brutaliteit en de zwakte 
altijd de bevordering van een opperste gids aan het hoofd van een land 
hebben vergemakkelijkt. Maar welke voorzienigheid zal vandaag genoegen 
nemen met een rudimentair radertje dat als enige functie heeft te tikken 
tegen het ritme van een absurde machine, ontdaan van menselijkheid?

/Je zegt van de poëzie dat ze “het antidotum is van het 
intellectualisme”, en ook dat ze “de hinder van het parasitaire 
kapitalisme kan uitroeien”. Kan dit aan kinderen worden aangeleerd? Door 
ze van school te halen? Wat moet er dan veranderen in het onderwijs?/

Het zou het kind toebehoren ons de kunst van het menselijk zijn aan te 
leren als het onderwijs dat we opdringen het niet zou afleren te leven. 
Het kind toelaten de ervaring van het leven in gemeenschap, de 
conflicten die het oproept en hun mogelijke oplossing te ontdekken, dat 
is het project dat vandaag wordt verspreid door de wil om het 
concentratie onderwijs af te schaffen, de indoctrinatie van de civiele 
onderdanigheid, de initiatie in de praktijken van de roofzucht, van de 
concurrentie, van de competitie, de productie van die marktslaven 
waarvan de technocraten die beweren ons te regeren het meelijwekkend 
belachelijke illustreren.

De kracht van de subversieve beweging, waarvan de gele hesjes slechts 
een nevenverschijnsel zijn, ligt voornamelijk in de wil van een 
terugkeer naar de basis. Het ligt ook in de bezorgdheid om de problemen, 
die de Staat niet kan of niet wil beheren behalve dan ten voordele van 
de financiële machten, aan te pakken in het licht van de lokale – dorp, 
wijk, regio –  bezorgdheden. De tijd is aangebroken om van de school een 
zaak te maken die iedereen aanbelangt, ze aan te Staat en aan haar 
wetenschap zonder bewustzijn, te ontrukken.

/Ken je gebieden in de wereld waar de poëzie, de creativiteit, de 
kunsten, meer kans hebben op bloeien dan elders?/

Overal waar de vrouwen in de voorhoede van de strijd voor het soevereine 
leven staan, overal waar hun vastberadenheid de patriarchale macht 
doorbreekt en de tegenstelling overstijgt tussen feminisme en virilisme 
die te dikwijls de gemeenschappelijke verzuchting naar het simpelweg 
mens zijn belemmert en verdoezelt. Overal waar de solidariteit zonder 
grenzen het racisme afschaft, het antisemitisme (dat “socialisme van de 
idioten”), de xenofobie, het seksisme, de homofobie. Overal waar de 
hiërarchische structuur en de techniek van het “zwarte schaap” worden 
neergehaald, onontbeerlijk bij de kunst om zijn gelijken te onderwerpen.

/Je zegt dat “er geen hart is dat niet die levenskracht herbergt die 
smacht om zich te versterken door zich te louteren in het licht van haar 
gevoelige intelligentie”. Is die “gevoelige intelligentie”, die al je 
geschriften doorkruist, niet de levende bron van je filosofie?/

Ze is vooral de bron van het leven. Elke dag het bewustzijn van mijn wil 
tot leven aanscherpen, ontslaat me van het spelen van een rol. Ik ben 
noch filosoof, noch schrijver, noch agitator, noch leermeester. De oude 
wereld bestrijden helpt me om “in de winter voort te schrijden met de 
hulp van de lente”, zoals Charles de Ligne zegt. Dat we in een kritische 
periode komen, waar het minste bijzondere protest een aanleiding biedt 
aan een geheel van globale eisen, verheugt me, net zoals de strijd van 
het hart tegen de geest van de geldla me verheugt in deze beweging van 
opstanden op zoek naar een revolutie.

/Je zegt dat “zelfs de opstandigheid gelaten is”. Denk je dat van de 
gele hesjes?/

<https://libertaireorde.files.wordpress.com/2020/07/talking.jpg>

Teveel opstanden voor emancipatie waren in het begin aangevreten door de 
gedachte aan een onafwendbare nederlaag. Het “no pasaran” en andere 
opschepperijen van het triomfalisme waren niets meer dan een exorcisme 
van de panische angst inherent aan een militaire actie. De vrijwillige 
onderdanigheid trekt rondom ons klaagmuren op die onze berusting 
rechtvaardigen en onderhouden.

In tegenstelling tot de protestbewegingen uit het verleden, bekommert de 
grote golf van opstanden die Frankrijk door elkaar schudden, zich noch 
om de overwinning noch om de nederlaag, ze beperkt zich koppig tot het 
demonstreren van haar onwrikbare voornemen, haar wil om onophoudelijk te 
herbeginnen; zoals ook voortdurend de passie voor het leven opnieuw 
wordt geboren.

/Zijn de gele hesjes voor jou slechts een Jacquerie 
<https://libertaireorde.wordpress.com/2018/12/09/de-gele-hesjes-en-de-lessen-van-de-geschiedenis/> 
(boerenopstand Noord Frankrijk 1358) die het systeem in stand houdt of 
gaat het om de opkomst van een radicaal protest?/

De macht van de staat en de handel verkiest ongetwijfeld er slechts een 
afgesabbelde Jacquerie in te zien, een van die traditioneel in bloed 
gesmoorde volksopstanden. Spijtig voor hem, maar deze volksopstand doet 
eerder denken aan die van 14 juli 1789, toen een handvol vreemde 
snuiters, die noch Diderot, noch d’Holbach, noch Rousseau, noch Meslier 
hadden gelezen, aan het gedachtegoed van de Verlichting de vlam van een 
vrijheid schonken die de wereld blijft bijlichten, terwijl het woord 
zelf is weggerot. Men kan met recht spreken van een poëzie gemaakt door 
allen als het menselijke bewustzijn zich ontdoet van de leugen die de 
vrijheid gelijkstelt met de vrijheid van handel, met de vrijheid tot 
uitbuiting, tot doden, tot vergiftigen. Hoe zou de regering zich niet 
veroordeeld voelen tot een groeiende verbijstering? Hoe kan ze begrijpen 
dat de inzet niet een gevecht tegen de Staat is, maar een strijd voor 
het leven?

/Je zegt dat “het oude potentieel van lichtgelovigheid geen enkele 
moeite heeft munt te slaan uit de wetenschappelijke voorspellingen die, 
van de nucleaire ramp tot de ecologische ramp over de gruwelijke wals 
van de pandemieën, een enorm succes kennen”. Schaar je de collapsologen 
bij die muntslagers?/

Ik groet de klokkenluiders. Laat de alarmbellen overal rinkelen om te 
waarschuwen tegen de klimaatverloedering, de vergiftiging van de 
landbouw en voeding, de industriële verontreiniging en het cynisme van 
een regering die Total beschermt maar een belasting heft op de 
brandstof, het maakt deel uit van het ontwaken van het bewustzijn. Maar 
die demonstraties zullen met geen jota de politiek van de Staten 
veranderen, onverbeterlijk de laarzen likkend van de multinationals die 
van de planeet een woestijn maken.

In het spoor van de teleurstelling van de activisten ontwikkelt zich dan 
een ideologie van de onafwendbare catastrofe, een gevoel van fataliteit. 
De markt van de angst neemt de wanhoop op zich van diegenen die de 
indruk hebben te strijden voor niets. Een aanzienlijke hoeveelheid 
energie gaat verloren in de engelachtigheid van de goede bedoelingen, in 
de machteloze verontwaardiging van de straatprotesten. Zou die energie 
niet nuttiger kunnen worden besteed in de strijd die de ZAD leveren in 
hun gebieden tegen de hinder, de verontreinigende bedrijven, de 
vergiftiging van de gronden, van het water, van de voeding? Daar is het, 
op het lokale niveau, dat de ware eisen ten gunste van het klimaat en 
het milieu hun betekenis en hun doeltreffendheid krijgen.

/Je herinnert ons eraan dat elke subversieve gedachte drager is van een 
nieuwe tirannie. Als we erin slagen zowel het planetaire kapitalisme, 
als de consumptiemaatschappij en die van het spektakel te ondermijnen, 
en zelfs het gebruik van geld, voor welke tirannie hebben we dan alle 
belang ons te hoeden?/

<https://libertaireorde.files.wordpress.com/2020/07/televie.jpg>

Ongetwijfeld voor de reflex van de roofzucht, dat residu van de niet 
overstegen dierlijkheid, voor de ziekelijke fascinatie die de macht 
uitoefent. De oorlogen, het oplossen van conflicten door geweldpleging, 
het patriarchaat, de hiërarchie die de maatschappij verdeelt in meesters 
en slaven vinden allemaal hun oorsprong in het ontstaan van de 
Stadstaten. Hetgeen door een eeuwenoude leugen wordt toegeschreven aan 
de natuur van de Mens, is in werkelijkheid het gevolg van een ontaarding 
die de man en de vrouw treft, hen ontmenselijkt door een systeem van 
uitbuiting, hen een kunstmatige scheiding oplegt tussen een hoofd dat 
leiding geeft en voortkomt uit de intellectuele arbeid, en een lichaam 
dat wordt gedwongen tot manuele arbeid. Meer nog dan door morele 
vermaningen zal de invoering van een levensstijl een einde maken aan 
deze afwijking die sinds millennia in ons werd verankerd.

/Je stelt voor om “verder te gaan naar een metamorfose zodat de mens een 
totale artiest van zijn eigen bestaan wordt, een menselijk wezen in een 
experimenteel proces dat het veld van alle mogelijkheden opent”. Is het 
niet net dat veld van alle mogelijkheden, die vrijheid die verkrampt? Is 
de angst niet het grootste obstakel voor de komst van de Homo ecologicus?/

De opmerking van Scutenaire “arme vogeltjes die slechts eten met grote 
angst” is van toepassing op het dagelijkse bestaan van miljoenen mannen 
en vrouwen die door het systeem van economische en sociale uitbuiting 
worden behandeld als een vermenging van lastdier en roofdier. Zolang de 
wil tot leven de strijd voor het bestaan (struggle for survival) niet 
heeft afgeschaft en de arena’s van de concurrentiële armoede niet met de 
grond gelijk heeft gemaakt, zal de angst alomtegenwoordig blijven. Het 
enige dat er een eind aan kan maken (en aan haar tweelingzus, de schuld) 
is een levensvreugde die slechts behoefte heeft aan lef, en nog eens lef 
om haar absolute soevereiniteit op te eisen.

/Welke lectuur zou je de toekomstige generaties aanraden?/

Eerst het eigen bestaan leren ontcijferen, het bestaan dat hen wordt 
opgedrongen door een maatschappij van roofzuchtigen en het bestaan dat 
ze, diep in hun hart, hartstochtelijk begeren. En terloops, ter 
herinnering het boek doorbladeren dat het langst in de geschiedenis werd 
verboden en verhuld, het /Vertoog over de vrijwillige onderdanigheid/, 
geschreven door een jongeling van 17 jaar, Etienne de la Boétie.

*Vraaggesprek Raoul Vaneigem met Mariel Primois Bizot*(in: Raoul 
Vaneigem, /L’insurrection de la vie quotidienne/, Éditions Grevis; 
vertaling door Geert Carpels; redactie en opmaak thh.).

[Beeldmateriaal met dank overgenomen van Brumlord.]

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20200812/f9bb9cf4/attachment-0001.html>