Garmanbozia: Atheistisch manifest

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

  Henk Elegeert <hmje at HOME.NL>,
> Ik snap telkens je redenering dus niet als het gaat om (een niet
> bestaande) god en aanverwante, want ook hier gaat het om bedriegers.

Toevallig: ik wilde vandaag het een en ander opmerken over het 'Atheis-
tisch manifest' door Herman Philipse... daar gaan we dan...

Ik heb dat boek vorige week gelezen en dit viel eerlijk gezegd niet mee.
Voornaamste punt van kritiek: het boek gaat in het geheel niet over het
'atheisme' en het is ook al weer geen 'manifest' - en da's wat raar ge-
zien de titel.
Philipse gebruik in zijn boek als argumenten 'Atheisme' en 'Rede' teneinde
optimaal op religie af te geven. De God van de Rede is echter Mercurius en
daarmee staan beide argumenten tamelijk haaks op elkaar.

Philipse heeft niet voor niets geen seconde belangstelling voor zijn argu-
mensten, hij bedient er zich slechts van door ze als wapens in stelling te
brengen tegen de Katholieke kerk en de Islam. Daarbij heeft hij zogenaamd
niet door dat zijn Verlichting uit de Oudheid via de Islam het Westen
heeft bereikt.

Opmerkelijk: de afkorting van 'Atheistisch Manifest',
   Atman
is Hindi/Sanskriet voor 'Ik ben God' (bewustzijn). Zal wel geen toeval
wezen.

Philipse schiet het geloof via 'dilemmata' af.
  - Uitgangspunt: voor elke religieuze propostitie geldt dat ze ofwel (a)
   buiten het domein van de Rede ligt, ofwel (b) daarbinnen.
  - In het eerste geval is de propositie betekenisloos en in het tweede
   geval waarschijnlijk onwaar.
En dat is het dan.

Afgaande op de fout in zijn uitgangspunt is Philipse of niet wiskundig
onderlegd of hij bedondert de kluit. Daarenboven ziet zijn conclusie er
wel erg kinderlijk uit. Ik vermoed dan ook dat hij een omgekeerde rede-
nering heeft gevolgd: hij zoekt een uitgangspunt waarop hij zijn blabla
kan funderen aangaande de dekwalificatie van geloof.

De simpelste wijze om aan te tonen dat het uitgangspunt wiskundig on-
juist zij is een voorbeeld te geven waarvoor het niet opgaat en dat
illustreert dat de auteur zijn lezers doelbewust op het verkeerde been
zet. De meest voor de hand liggende 'religieuze propositie' lijkt me
dan deze,
   De rede ligt binnen het domein van de religie
Als men dit voorbeeld naast het uitgangspunt van Philipse legt, dan
blijkt dat plotseling wartaal. De verklaring daarvoor is vrij simpel,
   Voor Philipse is de Rede wat God voor de gelovige zij
Weinig opzienbarend voor wie achter Mercurius aanloopt...

De conclusie komt dan te vervallen - al kan ik het eerste gedeelte nog
wel volgen (aangaande de betekenisloosheid). Het tweede gedeelte krijgt
Philpse trouwens niet rond. Hij komt aanzetten met een lange reeks deel-
redeneringen teneinde aan te tonen dat zijn conclusie *waarschijnlijk*
wel juist zal zijn. Tja, zo lust ik er nog wel 1.

Philpse grijpt daarnaast regelmatig terug op pseudo-wetenschapper Freud
(treurig hoor). Mensen ontwikkelen een geweten (gelovigen noemen dat
God) omdat ze zich al doende identificeren met de verboden van hun op-
voeders (verboden waarin ze geen trek hebben). Philipse komt met meer
van dit soort apekool aanzetten maar zegt er zelden bij waar het alle-
maal vandaan komt en of het wel bewezen zij.

Neemt niet weg dat zijn opmerkingen aangaande 'cognitieve dissonantie'
(het boten van iemands overtuiging met de buitenwereld en/of de feiten)
mij wel aanstaat. Hij stelt (alweer: zonder bronvermelding),
   Door confrontatie met de feiten neemt de cognitieve dissonantie toe.
   Teneinde haar alsnog te verlagen, moet de buitenwereld 'overtuigd'
   worden: een bekeringsdrang maakt zich van de gelovige meester.
In plaats van dat iemand aan z'n overtuiging gaat twijfelen als ze
wordt gelogenstraft door omgeving/feiten (hetgeen voor de hand zou
liggen) en haar daarop herziet, wil menig gelovige inderdaad nog wel
eens het tegenovergestelde doen wanneer men zich van de spanning tussen
de twee bewust wordt. Iemand kan dan streng deterministisch vanuit z'n
leer gaan getuigen. Oftewel: buitenwereld en feiten dienen aan het ge-
loof te worden aangepast.

Philpse trapt zelf ook in deze val: in plaats van aan zijn overtuigingen
te gaan twijfelen, haalt hij alles en nog wat uit de kast. Hij claimt
zelfs (geheel ten onrechte) het atheisme terwijl zijn Mercuriale Rede
daarmee op gespannen voet staat - met als gevolg een juist *toenemende*
cognitieve dissonantie (daarom komt hij zo verbeten/nerveus over). Hij
zou er beter aan doen eens een wiskundig boekwerkje door te nemen.
Daarenboven is zijn woordkeus wel erg simplistisch: het boekje leest
daardoor wel vlot weg maar het gaat eigenlijk nergens over.

Dezelfde reactie op cognitieve dissonantie ziet men ook bij D66 daar
waar het gaat over het immigratievraagstuk, de Europese Unie en de Glo-
balisering. Ook onze partij overschreeuwt daarbij de feiten opdat een
ieder het zal horen. En dat is eigenlijk wel zo grappig.


Marc Fluks, Amsterdam

PS: Gisteren de film 'Angels and Demons' gezien (opvolger Da Vinci
    code). Film was knap gemaakt maar de ontknoping was bizar en ronduit
    leugenachtig. Geen wonder dat het Vaticaan elke medewerking weigerde.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********