Openheid Over Irak, Volkskrant van vandaag

[Hein van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

*Nederlandse democratie slachtoffer in kwestie-Irak*

Steeds hoger is de prijs die de samenleving betaalt voor de Haagse
struisvogelpolitiek in de kwestie-Irak, betogen Allard de Rooi en Hein
van Meeteren.

Geen land ter wereld dat zijn burgers zo in de kou laat staan in de
kwestie-Irak als Nederland. Deze week vijf jaar geleden sloot Nederland
zich aan bij de coalition of the willing, die twee dagen later Irak
binnenviel. Het was het meest ingrijpende besluit van de
kabinetten-Balkenende. De oorlog is immers uitgelopen op een humanitaire
en politieke ramp. De wereld is niet veiliger, maar juist onveiliger
geworden. Met Nederlandse steun.

Met het oog op de toekomst zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat
zorgvuldig wordt nagegaan hoe dit heeft kunnen gebeuren. In een aantal
betrokken landen zijn onderzoeken verricht. In de Verenigde Staten,
Groot-Brittannië en Australië alleen al meer dan tien.

Het beeld dat daaruit naar voren komt is alarmerend. De argumenten op
grond waarvan Irak werd aangevallen deugden niet. De informatie waarop
die argumenten berustten deugde evenmin. De coalitie vond het onnodig
een plan op te stellen voor het naoorlogse Irak. En alle waarschuwingen
voor de ernstige gevolgen van een onvoorbereide oorlog zijn in de wind
geslagen. De oorlog was, kortom, een roekeloos avontuur. En hoewel de
lessen van Srebrenica nog geen jaar oud waren, stapte Nederland erin.

Desondanks is in Den Haag nog amper een begin gemaakt met het onder ogen
zien van de kwestie-Irak. Dertien Kamerdebatten ten spijt zijn
tientallen fundamentele vragen nog altijd onbeantwoord. En als het aan
het kabinet en een meerderheid van het parlement ligt blijft dat nog
zeker drie jaar zo.

Waarom? Mariëtte Hamer, vice-voorzitter van de PvdA-fractie, verwoordde
vorige week een publiek Binnenhof-geheim: ‘Het draait om het politieke
overleven van Balkenende. Hij houdt de boel tegen.’ De premier verzet
zich met hand en tand tegen een onderzoek. Hij bijt liever zijn tong af
dan toe te geven dat hij er vijf jaar geleden naast zat.

Dát hij ernaast zat is allang bekend. Net als de Amerikanen, Britten en
Australiërs beweerden Balkenende en zijn partijgenoot De Hoop Scheffer,
destijds minister van Buitenlandse Zaken, keer op keer dat Irak
massavernietigingswapens bezat en een enorme bedreiging vormde. Een
regelrechte canard, zo bleek, die volgens de regering berustte op
‘zorgvuldige analyses van de Nederlandse inlichtingenbronnen’. Het is
een onheilspellende gedachte dat de instanties die waken over onze
veiligheid de plank zó missloegen. Maar het onderzoek dat ons voor
herhaling moet behoeden kan volgens Den Haag gerust nog een aantal jaren
wachten.

‘Terugkijken met de kennis van nu is zinloos’, zegt Balkenende. De
premier wil doen geloven dat zijn beweringen over de wapens en dreiging
van Saddam Hoessein niets te betekenen hadden. Sinds duidelijk is dat
Irak geen massavernietigingswapens had, heet het officieel dat Nederland
de oorlog louter steunde ‘omdat Saddam jarenlang VN-resoluties aan zijn
laars lapte’. Het is een standpunt dat door geen van de bondgenoten
gedeeld werd, en bovendien de vraag openlaat met welke bedoeling de
bewindslieden hun gepeperde uitspraken over Saddams wapens dan gedaan
hebben.

Hoewel deze vragen grote betekenis hebben voor de toekomst worden ze in
de Tweede Kamer vermeden. Hoe Den Haag omspringt met elementaire
waarheidsvinding werd pijnlijk geïllustreerd door de PvdA, die zijn
jarenlang gekoesterde ‘harde eis’ tot onderzoek in de kabinetsformatie
weggaf. Inmiddels zijn ook de beloften aan de achterban, bedoeld om de
pijn te verzachten, gebroken. Het overleven van de premier mag wat
kosten. Het feit dat deze met een kabinetscrisis dreigt als er toch een
onderzoek komt wordt in politiek Den Haag normaal gevonden. Voor de
burger is het een nieuwe reden om zich van de politiek af te keren.

Intussen blijven de nieuwe feiten zich opstapelen. Volgens negen
bewindslieden van het kabinet-Balkenende I berustte de steun aan de
oorlog op ‘onjuiste of twijfelachtige informatie’, onthulde NOVA
onlangs. Bij gebrek aan weerwoord kapittelde de regering de negen omdat
ze hun uitlatingen anoniem hadden gedaan. De suggestie werd gewekt dat
NOVA het verhaal had verzonnen.

Waaróm de negen anoniem bleven kan voormalig minister Ben Bot uitleggen.
Hij uitte twee maanden eerder openlijk kritiek op het kabinetsstandpunt.
Prompt werd hij door zijn CDA-vrienden Balkenende en Verhagen bij het
grof vuil gezet. Het tv-programma Reporter onderging eenzelfde
behandeling. Naar aanleiding van uitstekend gedocumenteerde onthullingen
werd het op onsmakelijke wijze door de regering in diskrediet gebracht.

Negen op de tien Nederlanders waren tegen de steun aan de oorlog; zij
werden destijds niet gehoord. Circa acht op de tien willen dat er een
parlementaire enquête wordt ingesteld naar de kwestie-Irak; zij worden
opnieuw niet gehoord. Afgelopen zomer bood de burgerbeweging ‘Openheid
over Irak’ de Eerste Kamer een door bijna 140.000 Nederlanders gesteunde
petitie aan. Er is niets mee gebeurd.

Openheid over Irak is om die reden niet alleen een roep om onderzoek
naar feiten, omstandigheden, bronnen, informatiestromen en
aansprakelijkheden. Het is een roep om volwassen democratie.

Allard de Rooi en Hein van Meeteren zijn oprichters van ‘Openheid over
Irak’ (www.OpenheidOverIrak.nu)

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********