'Pietje Bell' in Den Haag.

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Eindhovens Dagblad
Datum:  8 juli 2006
Auteur: Jan Schinkelshoek
URL:    http://www.eindhovensdagblad.nl/opinie/article485975.ece


Over de Haagse vlegeljaren van Pietje Bell
------------------------------------------

Zaterdag 8 juli 2006 - Jan Schinkelshoek heeft Pietje Bell maar eens uit de
kast gehaald. Bladerend door die reeks vergeelde, beduimelde en soms kapot-
gelezen pockets over de avonturen van dat Rotterdamse schoffie, probeerde hij
te begrijpen wat zich sinds een dag of wat rond het Binnenhof afspeelt. Maar
zelfs 'De vlegeljaren van Pietje Bell', één van zijn favorieten van lang
geleden, brengt hem niet veel verder.

Ja, Pietje Bell is in Den Haag opgedoken.

Het was Lousewies van der Laan die het Rotterdammertje voor het eerst ontdekte.
In één van die vinnige lijsttrekkersdebatjes binnen D66 beschuldigde ze haar
tegenstrever, Alexander Pechtold, er van een soort Pietje Bell te zijn, een
kwajongen die regelmatig een grote mond opzet, graag belletje trekt en veel
kattenkwaad uithaalt, maar in de grond van de zaak eigenlijk een goedzak is.
'Soms moet je doorbijten om geloofwaardig te blijven' Pechtold, toen nog
minister, reageerde als door een adder gebeten. Hij een Pietje Bell? Een
slapjanus? Iemand die niet durfde doorbijten? Een slag onder de gordel?

Sindsdien waart Pietje Bell als spook door Den Haag. Als symbool voor politici
die wel blaffen, maar niet bijten. Als synoniem voor een gebrek aan doortas-
tendheid. Als illustratie van slapheid ondanks de schijn van het tegendeel.
Als etiket voor iets wat dicht in de buurt van hypocrisie komt. Als toppunt
van ongeloofwaardigheid.

En dat is tegenwoordig zo'n beetje het grofste verwijt dat je aan het Binnenhof
naar het hoofd geslingerd kunt krijgen. Sinds, pakweg, 'Fortuyn' is daadkracht
de hoogst gewaardeerde politieke eigenschap. Wie in het kamp van de slapjanus-
sen en karakterlozen terecht komt, kan het wel schudden.

Het heeft een verhitte, instabiele politieke cultuur van grote woorden en
stoere daden geschapen die, achteraf bezien, op bijna niet anders kon uitlopen
dan op een kabinetscrisis.

Het tweede kabinet-Balkenende is niet zo zeer ten onder gegaan aan amateurisme
bij de kleinste regeringspartij, impopulariteit van de minister van Vreemde-
lingenzaken, tweedracht bij de een-na-grootste regeringspartner of regisseurs-
fouten van de minister-president. Evenmin laat het zich verklaren uit doorge-
schoten formalisme, partijpolitieke rivaliteit, persoonlijke gekwetstheid of
opportunisme. Nee, de crisis was een symptoom van een overmaat aan flinkheid,
opgefokte flinkheid. Er was geen gebrek aan leiderschap, er was veeleer een te
veel aan zelf opgeworpen, opgeblazen leiders.

Niemand wilde in dat koortsige politieke klimaat wijken.

Niemand kon meer terug.

Niemand.

Minister Verdonk was politiek noch karakterologisch bij machte toe te geven dat
zij aanvankelijk uit de bocht was gevlogen. Ayaan Hirsi Ali, weer in bezit van
het Nederlandse paspoort, wilde per se het laatste woord. De Tweede Kamer had
zich te veel vastgebeten om, zelfs na een lesje in het Somalische naamrecht, de
zaak nog in de juiste proporties te zien. Lousewies van der Laan mòest, na
Pechtold slapheid te hebben verweten, wel doorbijten. De VVD, met name de
nieuwbakken leider Mark Rutte, kon het zich niet permitteren Iron Rita te laten
vallen. En om te laten zien dat hij echt geen Pietje Bell was, kwam de nieuwe
leider van D66 na afloop melden dat hij wel degelijk 'de leiding' had gehad.

Premier Balkenende viel letterlijk uit de toon: hij deed aan die krachtpatserij
even niet mee. Hem werd - nota bene - verweten 'te eerlijk' voor de politiek
vak te zijn. Het kostte hem zijn tweede kabinet.

Het is het loon van de angst.

Na de Opstand der Burgers uit 2002 is de bliksem bij het politieke en bestuur-
lijke establishment ingeslagen. Er is een permanente staat van nervositeit om,
net als de Melkerts en Dijkstallen van toen, in ongenade te vallen bij het
onthechte, ontevreden kiezersvolk. 'Den Haag' danst op de helling van een
rommelende vulkaan.

Kiezers zijn meer dan ooit kritische consumenten en rekenende burgers. Niemand
beschikt meer over een stabiele aanhang zoals in de dagen van Drees en Romme.
Sinds de nadagen van Paars - vermoedelijk geen kabinet waande zich zo stevig in
het zadel als Koks tweede - weet de politieke elite zich kwetsbaar voor nieuwe
populaire indringers die de vaste rondedans van de partijen kunnen verstoren.
Achter elke boom kan een nieuwe Fortuyn of een succesvolle Peter R. de Vries
staan.

Die broeierige onrust probeert het Binnenhof te bezweren met een Nieuwe Flink-
heid, uitmondend in een onstuitbare zucht tot dadendrang. Om te laten zien wat
men waard is, om de knagende twijfel te overschreeuwen, om de onstuimige
stroom aan kritiek te overbluffen, om indruk te maken - om de eigen fermheid
te benadrukken.

Het is een toon die past bij het Nederland-van-nu. Onzeker als het voormalige
'gidsland' na de jarenlange zelfoverschatting geworden is, zoekt het zekerheid,
vastigheid en duidelijkheid. En een bijpassende politieke klasse die zegt waar
het op staat, niet om de hete brij heen draait en de koe bij de horens vat.
Vandaar dat iedereen vòòr, tijdens en na de kabinetscrisis over elkaaheen-
buitelde om vooral niet als slapjanus te worden afgeschilderd. Vandaar dat
adembenemende vrouwelijke powerplay (Ayaan, Rita, Lousewies, Femke). Vandaar
de aanvankelijke vastbeslotenheid van CDA en VVD om ondanks de kabinetscrisis
gewoon door te regeren. En vandaar de vele staaltjes aan daadkracht die
Nederland voorafgaande aan 22 november nog opgedist krijgt.

Maar Piet Bell is nog niet uit Den Haag verjaagd. Via zijn 'stadsgenoot' Ruud
Lubbers - een oude rot die opdook als informateur - waarschuwde hij voor een
overmaat aan dadendrang en ander spierballenvertoon. Wie meende dat voortva-
rendheid en zelfbeperking niet hand in hand konden gaan? Het klonk net zo
beduimeld als die vergeelde pockets.

--------
(c) 2006 Eindhovens Dagblad

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********