Als je nee stemt deug je niet...

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:  Volkskrant
Datum: 30 mei 2005
URL:   http://www.volkskrant.nl/denhaag/1117347531960.html


Als je nee stemt deug je niet, toen niet en nu niet
---------------------------------------------------
Van onze verslaggever Hans Wansink

DEN HAAG - Veel burgers zien Europa eerder als bedreiging dan als kans.
Net zoals velen niet geloofden in de multiculturele samenleving. Maar de
politiek heeft wederom geen boodschap aan die twijfels.

Bij Wouter Bos roept het referendum over de Europese Grondwet sterke
herinneringen op aan de opstand van de kiezers in 2002. De kloof tussen
kiezers en gekozenen manifesteert zich weer in alle hevigheid,
constateerde de PvdA-leider in de Volkskrant van 25 mei. Bos: 'Het feit
dat 85 procent van de Kamer voor de Grondwet is, en dat tegelijkertijd de
tegenstanders volgens peilingen in de meerderheid zijn, bevestigt mijn
gevoel dat, naast integratie en migratie, Europa een onderwerp is waarbij
kiezers en gekozenen ver uit elkaar gedreven zijn.'

Ook Frits Bolkestein, VVD-leider en eurocommissaris in ruste, trekt de
vergelijking tussen de multiculturele samenleving en Europa. Beide werden
voorgesteld als mooi, wenselijk en onvermijdelijk tegelijkertijd. Zo
koesterde Nederland decennialang de idylle van een 'Europa zonder macht'.
Bolkestein, in de Volkskrant van 26 mei: 'Maar dat bestaat niet. Er vindt
in Brussel een glashard gevecht plaats om geld, macht en invloed. Dat
begint men nu door te krijgen in Nederland. En net zoals gebeurd is met de
multiculturele samenleving, zwiept de tak door naar de andere kant.'

De vergelijking is te mooi om niet door te zetten. Twintig jaar geleden
werd de multiculturele samenleving van VVD tot en met GroenLinks
aangeprezen als een verrijking van de Nederlandse samenleving. Mensen die
wezen op de gebrekkige integratie van de migranten, werden weggezet als
enge nationalisten die inspeelden op onderbuikgevoelens. Ook toen kwamen
die bedenkingen van de uiteinden van het politieke spectrum: van de
Centrum-Democraten, de kleine confessionele partijen en de SP. Ze drongen
pas tot het hart van de politiek door toen Pim Fortuyn het migrantenvraag-
stuk, na de schok van 11 september 2001, politiseerde. Toen sloeg de
stemming ten aanzien van migranten volledig om.

Bolkestein is niet verbaasd over het oplaaien van anti-EU-gevoelens. Hij
verwijt de politiek wederom niet te luisteren naar de kiezers. 'Het
probleem met de Unie is dat ze is opgehemeld tot wat ze niet is. De EU is
geen panacee voor al onze kwalen.'

Hoewel zelf voorstander van het grondwettelijk verdrag, heeft Bolkestein
alle begrip voor het wantrouwen van de kiezers. Hij wijst op de schending
van het Stabiliteitspact door Duitsland en Frankrijk, het sjoemelen met de
mededingingsregels door Italie om ABN Amro de voet dwars te zetten en het
de Unie binnensmokkelen van Roemenie, Bulgarije en Turkije. De gewezen
eurocommissaris geeft het zelf toe: 'Er zijn te veel dingen die ten onrechte
in Brussel worden bedisseld en die niet goed werken.'

De campagnevoerders in het ja-kamp verklaren deze en andere Europese
ongemakken gewoonweg buiten de orde. Hun oproep: 'Kies voor een sterk Europa
met veel banen en kansen voor iedereen.'

Deze propositie wordt door de sceptische kiezer als ongeloofwaardig van de
hand gewezen. Net als de multiculturele samenleving ziet die kiezer Europa
eerder als een bedreiging dan als een kans. In plaats van, zoals Bolkestein
doet, deze zorgen van de burgers ernstig te nemen, wordt de sceptische
kiezer maar beperkt toerekeningsvatbaar geacht. Zo diskwalificeerde euro-
commissaris Neelie Kroes de nee-stemmers als onwetend. Minister Brinkhorst
van referendumpartij D66 heeft spijt van het initiatief van zijn fractie,
want 'de burger begrijpt het niet'.

Wouter Bos houdt het op 'rebelsheid' en 'koppigheid' van de nee-stemmers,
die zich zouden storen aan de 'grote woorden' over Auschwitz en
economische rampspoed die het kabinet aan het begin van de campagne in de
mond nam.

Maar Maurice de Hond, die dagelijks de beweegredenen van de kiezers
onderzoekt, wil niets weten van oneigenlijke motieven. Hij onderscheidt
vier groepen kiezers: een kleine groep die uit de EU wil stappen (stemt
tegen), een kleine groep die wil dat de EU een staat wordt (stemt voor),
een groep van 30 procent die tevreden is (stemt overwegend voor) en een
groep van bijna 40 procent die niet tegen de EU is, maar meent dat de
ontwikkelingen in de EU erg snel zijn gegaan. Aan het begin van de
campagne was nog eenderde van deze groep geneigd voor te stemmen. Nu is
dat geslonken tot eenzesde.

Volgens De Hond komt dit doordat het ja-kamp de argumenten van de twij-
felaars miskent. Zij stemmen niet tegen de Grondwet uit onwetendheid of
koppigheid, maar omdat ze geen bevoegdheden willen overdragen aan beroeps-
politici die aan hun bedenkingen geen boodschap hebben.

--------
(c) 2005 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********