softwarepatenten

[Bert Bakker]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Zoals beloofd hierbij informatie over onze opstelling in het debat over de
softwarepatenten.
Groeten,
Bert.

Hoe zit het nou met D66 en die softwarepatenten?

0. D66 was, is en blijft tegen de huidige ontwerprichtlijn voor
softwarepatenten. Het debat (ook in Nederland) gaat echter al maandenlang
alleen maar over procedures en prestige, en niet meer over de inhoud. Over die
inhoud is inmiddels veel meer overeenstemming bereikt dan het wel lijkt uit
het procedurele debat. Maar voor alle zekerheid: de huidige ontwerprichtlijn
is niet goed, baseert zich te veel op de belangen van grote bedrijven en veel
te weinig op die van kleine bedrijven en onafhankelijke softwareprogrammeurs,
en moet dus drastisch worden aangepast. 

1.      Vorig jaar is de richtlijn in het Europees Parlement aan de orde geweest.
Daar is de richtlijn vergaand geamendeerd. Vervolgens is in de Raad van
ministers op 18 mei 2004 een politiek akkoord gesloten, waarin 41 van de door
het EP aanvaarde amendementen niet waren overgenomen. Dat politiek akkoord had
niet gesloten moeten worden, maar is dat wel. Het is te betreuren dat de
Nederlandse regering daar toen geen verzet tegen heeft aangetekend, maar het
is ook een feit. 
2.      Sindsdien zit de zaak procedureel in het slop. Het Europees Parlement heeft
de ontwerprichtlijn niet aan de orde gesteld in het constituerend overleg dat
zij met de Europese commissie heeft gehad, najaar 2004. Dat valt te betreuren,
maar ook dat is een politiek feit. 
3.      Onlangs heeft het Europees parlement wel aan de Commissie gevraagd om
(alsnog) de ontwerprichtlijn softwarepatenten in eerste lezing te mogen
krijgen. Herstart van de procedure, gevraagd op basis van art. 55 van het
(interne) reglement van het EP. De Commissie heeft dat geweigerd. Die
weigering ging echter allang niet meer over de softwarepatenten, maar over de
institutionele strijd tussen het Parlement en de Commissie, met name over het
initiatiefrecht. Inhoudelijk is de commissie bereid overal opnieuw over te
praten, maar herstart van de procedure van begin af aan is door de commissie
afgewezen. Ook dat is een politiek feit, waar noch het EP, noch de Raad reëel
gesproken iets aan kunnen doen. EP, Raad en Commissie hebben in het Europees
verdrag elk een eigen institutionele positie. 
4.      Al met al is dus een procedurele patstelling ontstaan, die al lang niet
meer gaat over de softwarepatenten maar over de verhouding tussen EP,
Commissie en Raad. Dat had over elk onderwerp kunnen gebeuren, maar het is nu
gebeurd bij de softwarepatenten. Natuurlijk had de Raad in een eerder stadium
beter naar het Europees parlement moeten luisteren, natuurlijk heeft ook de
Nederlandse regering een fout gemaakt, natuurlijk had iedereen vurig gehoopt
dat de commissie wel ingegaan was op het nader verzoek van het EP, maar dat is
om allerlei redenen gelopen zoals het gelopen is. 

5.      In het Nederlandse debat over deze kwestie gaat het ook steeds maar over
procedures. Er zijn drie opties genoemd:
a.      de commissie verzoeken alsnog aan het EP tegemoet te komen. 
b.      Het politiek akkoord uit mei 2004 niet bekrachtigen in de Raad van
Ministers van maandag 7 maart (“niet als A-punt agenderen”)
c.      Wel bekrachtiging van het politiek akkoord, om daarmee de ontwerprichtlijn
in tweede lezing in het EP te krijgen, en daarmee weer over de inhoud te
kunnen praten. Tussen EP en Commissie, en later ook tussen Commissie en Raad
(en daarmee ook de nationale parlementen weer een inhoudelijke stem te geven).


Optie a is zoals hierboven al uiteengezet geen reële optie.
Optie b is dat ook niet. Een politiek akkoord komt veelal tot stand na
maanden- of jarenlang getouwtrek en met geven en nemen, soms ook op andere
dossiers. Is het eenmaal afgesloten, dan wordt het nog juridisch afgehecht en
vertaald in de 23 talen, en dan wordt het uiteindelijk als hamerstuk (A-punt)
geagendeerd. Het in die fase opnieuw ter discussie stellen van een politiek
akkoord is not done, en is ook nog nooit gebeurd, simpelweg omdat anders alle
politieke akkoorden over welk onderwerp dan ook de facto onmogelijk worden.
Zou je in dit geval het A-punt schrappen, dan kun je volgende week verwachten
dat Hongarije een milieurichtlijn opnieuw ter discussie stelt onder druk van
de petrochemische industrie, het Verenigd Koninkrijk een sociale richtlijn
onder druk van het bedrijfsleven of Spanje een richtlijn op het terrein van
auteursrecht onder druk van Julio Iglesias. Zo kunnen dus in het geheel geen
besluiten meer worden genomen, ook als die hard nodig zijn.

6.      De enig overblijvende optie is dus: optie c. Als hamerstuk agenderen, en
dan de tweede lezing in. In die tweede lezing kan het Europees Parlement
opnieuw amenderen. Daarna (of eventueel al zelfs tijdens die tweede lezing)
kan nog onderhandeld worden tussen het Europees Parlement en de Raad
(conciliatieprocedure). En vervolgens komt ook de Raad nog aan bod
(gekwalificeerde meerderheid), zodat ook de nationale parlementen een say
hebben. Veel nationale parlementen hebben zich al lang aangesloten bij de
oorspronkelijke standpunten van het Europees Parlement en willen een drastisch
herziene richtlijn. In ieder geval geldt dat voor grote landen als Duitsland
en Polen, het geldt voor Nederland, Denemarken en nog een aantal andere
landen, dus die gekwalificeerde meerderheid komt er niet, totdat er een goede
richtlijn ligt. 
Overigens is een tweede lezing een heel normale procedure: open, transparant
en democratisch.

7.      Kortom: we moeten terug naar de inhoud. Ook al omdat anders de huidige
situatie voortduurt zonder richtlijn, waarmee ook niemand tevreden is.  De
Nederlandse regering heeft zich bovendien al verbonden aan het opnieuw
organiseren van een ronde tafelconferentie met voor- en tegenstanders. Bij een
eerdere ronde tafelconferentie in november 2004 bleken voor- en tegenstanders
op veel punten dicht bij elkaar te komen. De Nederlandse regering heeft
inmiddels verklaard de uitkomsten van zo’n nieuwe ronde tafelconferentie
leidend te laten zijn in haar opstelling. En dan is er ook nog het Nederlandse
parlement, waar een (grote) meerderheid een andere richtlijn wil. 

8.      Heeft D66 haar positie gewijzigd? 

-Nee, inhoudelijk niet, zie punt hierboven. D66 was, is en blijft tegen het
huidige voorstel voor een softwarepatentenrichtlijn. 
-Nee, procedureel ook niet. We hebben er alles aan gedaan om via de
Nederlandse regering de procedure te beïnvloeden zo lang dat reëel was.
Daarom hebben we ook drie weken geleden nog de motie-Gerkens gesteund die de
regering vroeg ruimte te creëren om de Commissie een positief besluit te
laten nemen op het art. 55-verzoek van het Europees parlement. Dat was toen
relevant, maar is nu helaas een gepasseerd station. D66 heeft overigens
vandaag wel een nieuwe motie-Gerkens gesteund, die de regering vraagt om niet
dwars te liggen in het (onwaarschijnlijke) geval dat een andere lidstaat
vraagt om het stuk van de agenda af te voeren – wat overigens evenzeer zou
leiden tot langdurige vertraging van het onderwerp zelf. 

Punt is wel dat door de tegenstanders steeds wordt gedaan alsof alleen verder
procedureel oponthoud tot een betere richtlijn kan leiden. Dáár is D66 het
niet mee eens, zowel nationaal als Europees is er nog een volledige
inhoudelijke behandeling mogelijk en kan er vergaand tot gewenste aanpassingen
worden gekomen. 
**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********