[Onduidelijk mandaat (Was: De woestijn aanvegen)]

[Hein van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

At 09:23 27/02/2004 +0100, Bert Bakker wrote:

>Over de oorlog, en over het optreden van D66 daarin,
>hebben we volgens mij veel minder verschil van mening dan je steeds
>suggereert, maar daar gaat het hier helemaal niet om.

Mij wel! Ik wil lid zijn van een partij die ondubbelzinnig NIET behoort tot de voorstanders van deze door leugen, spionnage, manipulatie en machtsmisbruik gekenmerkte inval. Hoeveel hekel ik ook heb en had tegen Saddam (laat dat buiten kijf zijn): deze oorlog stonk vanaf het begin, en stinkt nog steeds, en de partij waarvoor ik me inzet hoort niet -ook niet indirect-  in de coalition of the stinking.

>Het geweldsmandaat voor de troepen is heel erg helder.

Maar kennelijk niet voor het OM. How come?

>Het sluit ook zeer nauw aan bij dat van de Britten (we maken immers ook onderdeel uit van het Britse detachement en we staan onder Brits bevel).

Dat is precies mijn punt: de Britten zijn wèl bezetters. Ze behoren wèl tot de oorlogvoerenden. Blair heeft gelogen, gekonkeld, gedraaid en bespied, Blair heeft de Amerikanen kritiekloos gevolgd, en *wij" hebben dan hetzelfde mandaat als de Britten....Daarmee zijn we onderdeel van de oorlogsmachine.

>Het geweldsmandaat bevat ook de
>authorisatie om in geval van plunderingen e.d. zonodig geweld te gebruiken (en
>de Nederlandse militaire cultuur is op dit punt een stuk terughoudender dan
>bijvoorbeeld de Amerikaanse - maar dat terzijde).

Geweld betekent altijd: proportioneel geweld, in welk mandaat het ook is geformuleerd. Als het OM het vermoeden heeft dat hier disproportioneel geweld is misbrukkt, dan heeft het OM het volste recht die disproportionaliteit als mogelijk strafbaar feit te onderzoeken.

> Waar het om gaat is dat op
>ieder moment volstrekt duidelijk moet zijn wanneer in geval van een dreigende
>situatie over kan worden gegaan tot geweld - en in dit geval overigens slechts
>tot waarschuwingsschoten.

Waarbij de voorwaardelijk opzet iemand te doden (dus: het aanmerkelijke risico iemand te doden op de koop toe nemend). Die voorwaardelijke opzet is verwijtbaar, en kan leiden tot reële verdenking. Hoe naar ook voor erik O. en voor zijn mannen en vrouwen: een irakees burger is gedood, iemand met een familie en een eigen toekomst. We zijn nu eenmaal NIET in oorlog met Irak, dus elke dode is een ernstige zaak.

>Het staat buiten kijf dat het O.M. in geval van vermoeden van strafbare feiten
>onderzoek mag en moet doen. Wat het O.M. niet moet doen is zich mengen in de
>algemene vraag t.a.v. de geweldsinstructie.

Waarom niet? Die instructie is bepalend voor de mate van verwijtbaarheid.

>Men behoort zich rekenschap te
>geven van het totaal aan feiten -zowel van het specifieke incident als van de
>rechtsregels (en met name de geweldsinstructie) die het incident beheersen, om
>op basis daarvan eventueel een aanklacht te formuleren.

Nee. Het OM heeft een eigen verantwoordelijkheid en moet zich niets aantrekken van de nuances en mitsen en maren, de duidelijke of minder duidelijke geweldsinstructies en de hele of halve mandaten die kamer en kabinet hebben voortgebracht. Het OM kijkt naar mogelijke strafbaarheid, naar mogelijke vervolgbaarheid, daar betalen we het OM voor en dat is zijn opdracht.

> Wat het O.M. niet moet
>doen is trachten om naar buiten toe een eigen interpretatie te geven van de
>*algemene* strekking van de geweldsinstructies.

Lijkt me een zaak die nader onderzocht moet worden. je kan het OKM verwijten een "eigen" interpretatie te geven, je kan ook zeggen dat er kennelijk grote misverstanden bestaan omtrent mandaat en instructies. Heeft het OM als enige schuld aan deze onduidelijkheid? Hoe verliep de communicatie? Hoe komt het dat het OM zo'n andere visie heeft op de geweldsinstructie? Waarop baseert het OM deze visie?

>Niet alleen zaten ze daarmee
>evident fout (en kun je je afvragen of ze de instructies uberhaupt wel hadden,
>en bovendien of ze het toepasselijke recht wel goed begrepen; zo verwezen ze
>bijvoorbeeld naar het feit dat Nederland volgens de Geneefse conventies geen
>bezettende macht is, en dat is waar, en dat heeft wel gevolgen voor de
>juridische positie van onze troepen en voor het mandaat, maar nou net niet op
>de situatie waarover het hier gaat),

Als Nederland geen bezettende macht is, dan is Nederland geen bezettende macht. En dan heerst er een ander juridisch regime. Een vredes-regime, zogezegd. En darin is een dode een andere diode dan een dode tijdens gevechtshandelingen. Maar OK, ik hoor graag wat je precies bedoelt hier. Want het OM van gebrek aan wets -en rechtskennis betichten gaat me wel ver. Misschien heb je gelijk, maar dan hoor ik graag meer argumenten.

>maar bovendien is het hun taak niet. De
>instructies aan de militairen zijn uitsluitend een taak van de politieke en
>militaire leiding, niet van het O.M.

Dat begrijp ik niet. Het OM moet weten waar instructies eindigen en strafbaarheid begint. En het OM moet weten of die instructies passen binnen het mandaat en het Nederlandse (straf)recht. Anders wordt het OM buiten een deel van de Nederlandse samenleving gehouden, en hebben onzen mannen en vrouwen vrij spel in Irak. Met andere woorden: het OM moet wel zijn taak kunnen uitoefenen, en moet daartio voldoende uitgerust worden.

>En zo hoort dat ook te zijn, anders zaai
>je in potentie onduidelijkheid voor de troepen over wat ze in een bepaalde
>situatie wel en niet mogen doen.

Die duidelijkheid moet komen van en heldere combinatie van strafrecht en instructies. Als een instructie, bijvoorbeeld, het strafrecht (en dus het OM) zou buitensluiten, gewoon obsoleet zou maken, dan is zo'n insructie in strijd met de wet en derhalve van rechtswege nietig.

>En dat alles heeft dus niets te maken met de vreemde opstelling van Balkenende
>1 ten opzichte van de oorlog. En al evenmin met de vraag of D66 daar tijdens
>de formatie nou wel of niet een punt van heeft gemaakt.

Dat is een kwestie van visie. Mijn visie is dat een helder politiek standpunt leidt tot heldere instructies, en dat schipperen met standpunten in materiële zin leidt tot onheldere instructies en mandaten. Maar let's agree to disagree. We hebben al gepraat op het congres en we hebben elkaar toen gevonden, en laten we dat maar zo laten...:-)




Groet, Hein

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********