[Onduidelijk mandaat (Was: De woestijn aanvegen)]

[Bert Bakker]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Hein,

Dit is echt flauwekul. Over de oorlog, en over het optreden van D66 daarin,
hebben we volgens mij veel minder verschil van mening dan je steeds
suggereert, maar daar gaat het hier helemaal niet om. 

Het geweldsmandaat voor de troepen is heel erg helder. Het sluit ook zeer nauw
aan bij dat van de Britten (we maken immers ook onderdeel uit van het Britse
detachement en we staan onder Brits bevel). Het geweldsmandaat bevat ook de
authorisatie om in geval van plunderingen e.d. zonodig geweld te gebruiken (en
de Nederlandse militaire cultuur is op dit punt een stuk terughoudender dan
bijvoorbeeld de Amerikaanse - maar dat terzijde). Waar het om gaat is dat op
ieder moment volstrekt duidelijk moet zijn wanneer in geval van een dreigende
situatie over kan worden gegaan tot geweld - en in dit geval overigens slechts
tot waarschuwingsschoten. 

Het staat buiten kijf dat het O.M. in geval van vermoeden van strafbare feiten
onderzoek mag en moet doen. Wat het O.M. niet moet doen is zich mengen in de
algemene vraag t.a.v. de geweldsinstructie. Men behoort zich rekenschap te
geven van het totaal aan feiten -zowel van het specifieke incident als van de
rechtsregels (en met name de geweldsinstructie) die het incident beheersen, om
op basis daarvan eventueel een aanklacht te formuleren. Wat het O.M. niet moet
doen is trachten om naar buiten toe een eigen interpretatie te geven van de
*algemene* strekking van de geweldsinstructies. Niet alleen zaten ze daarmee
evident fout (en kun je je afvragen of ze de instructies uberhaupt wel hadden,
en bovendien of ze het toepasselijke recht wel goed begrepen; zo verwezen ze
bijvoorbeeld naar het feit dat Nederland volgens de Geneefse conventies geen
bezettende macht is, en dat is waar, en dat heeft wel gevolgen voor de
juridische positie van onze troepen en voor het mandaat, maar nou net niet op
de situatie waarover het hier gaat), maar bovendien is het hun taak niet. De
instructies aan de militairen zijn uitsluitend een taak van de politieke en
militaire leiding, niet van het O.M. En zo hoort dat ook te zijn, anders zaai
je in potentie onduidelijkheid voor de troepen over wat ze in een bepaalde
situatie wel en niet mogen doen. 
En het was bij De Wijkerslooth geen incident, hij had het ook eerder al
gedaan, op 4 januari in Nova, een interview dat hij zelf zonodig wilde doen om
kennelijk de rechter-commissaris die op 5 januari zou oordelen over verlenging
van de voorlopige hechtenis van Eric O. onder druk te zetten. En dus heeft
Donner echt een probleem met deze meneer. 

En dat alles heeft dus niets te maken met de vreemde opstelling van Balkenende
1 ten opzichte van de oorlog. En al evenmin met de vraag of D66 daar tijdens
de formatie nou wel of niet een punt van heeft gemaakt.

Groeten,
Bert. 



Hein van Meeteren <heinwvm at chello.nl> wrote:

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

At 02:26 27/02/2004 +0100, Tjerk Jouwstra wrote:


>De minister van justitie kan niet voor iedere scheet van een willekeurige
Officier van justitie worden
>aangesproken, maar het O.M. is wel de vertegenwoordiger van het algemeen
>belang (namens wie deze misdadigers van hun vrijheid berooft),

Het OM berooft geen misdadigers van hun vrijheid. Het OM vervolgt verdachten,
van wie een redelijk vermoeden van schuld bestaat. Dit doet het OM op relatief
zelfstandige manier. Als het OM politieke verantwoording moet gaan afleggen
over zijn vervolgingsbeleid, dan zouden we een systeem hebben waarin politieke
criteria gaan meewegen bij opsporing en vervolging. Dat mag niet gebeuren. De
zelftandigheid van het OM leidt soms tot problemen, maar die problemen worden
ook door de politiek veroorzaakt, soms meer dan door het OM.

In het geval van de vervolging van de sergeant majoor in Irak (Erik O.) heeft
OM eerder een timing fout gemaakt dan een beleidsfout. Er had eerst lokaal
onderzoek hebben moeten plaatsvinden. Het OM heeft echter het volste recht
iemand tot verdachte te maken die de dood van een burger op zijn geweten
heeft. Of die verdenking nu in oorlogstijd of onder moeilijke omstandigheden
is ontstaan of niet is een bijzaak. De rechter moet dan maar beslissen hoe
strafbaar iemand is onder deze omstandigheden (de réchter berooft dus iemand
van zijn vrijheid, niet het OM).

De geweldinstructie is onduidelijk doordat politici onduidelijk zijn gewest.
Juist doordat kamer en kabinet geen duidelijk standpunt hebben ingenomen ten
aanzien van de oorlog in Irak, is mitsgaders de instructie materieel
onduidelijk geworden. Want met welk mandaat zitten we  nu in Irak? Zijn we
onlosmakelijk onderdeel van de coalitie? Het lijkt er wel op: de Amerikanen
presenteren ons steevast als bondgenoot, als deel van de coaltie. Bovendien
luidt het mandaat van onze mannen en vrouwen niet veel anders dan dat van de
Amerikanen, de Britten of de Spanjaarden. Maar nee, nu komen de politici: we
zijn ook géén onderdeel van de coalitie, want in het voorjaar 2003 ging
Nederland, schipperend tussen de rol van koopman en dominee, onderscheid maken
tussen politieke en een militaire steun. Wegens electorale en andere politieke
redenen mochten we geen militaire steun geven, maar wel een politieke (is dat
onderscheid überhaupt te maken, met name als je troepen gat sturen???).

Dus... áls we geen militaire steun geven, en dus ook geen militair mandaat
hebben, dan mogen onze militairen zich niet gedragen als militairen en is het
logisch dat het OM geen genoegen neemt met gewelduitoefening alsof we
onderdeel zijn van de bezettingsmacht.

D66 is haar eigen standpunt het vleesgeworden schipperen der politici. D66 was
tégen de oorlog (hoewel ik Boris van der Ham in feb 2003 bij Barend &van Dorp
heb horen roepen dat "er veel bommen op veel irakezen moesten vallen"). Toch
geeft D66 hiervan geen punt van gemaakt bij de formatie. Daarmee is D66
stilzwijgend onderdeel geworden van de pro-oorlog coalitie. Maar nee, D66 kan
de troepen in Irak alleen rechtvaardigen onder VN-regime, onder de voorwaarde
dat er een overdracht van machten plaatsvindt opgetekend in een duidelijk
stappenplan. Daarmee zegt D66 eigenlijk: onze troepen daar hebben géén
militair mandaat maar een "wederopbouw-mandaat". Is D66 nu onderdeel van dit
kabinet en pro-oorlog, of niet, is mijn vraag dan. (Daarom o.a. mijn motie
tijdens het laatste congres). Hoe het ook zij: bij een mandaat zoals D66 dat
ziet past óók geen neerschieten van iemand die met anderen een vrachtwagen
besteelt. Kunt u zich de onduidelijkheid die zich misschien heeft meester
gemaakt va
n het OM een weinig voorstellen?

Als in Nederland een politiefunctionaris een op heterdaad betrapte dief zou
neerknallen, dan zou het OM op z'n minst de functionaris als mogelijke
verdachte aanmerken. Tussen Irak en Nederland bestaat geen principieel
verschil, gezien het "vredesmandaat".
Het zijn, kortom, de politici geweest die onduidelijkheid over het mandaat, en
dus over de gewelduitoefening hebben gecreëerd. Die onduidelijkheid wordt nu,
lijkt het, afgewenteld op het OM.
Dat noem ik: het eigen stoepje schoonvegen.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********