Analyse: Determinisme, indeterminisme en 'eigen verantwoordelijkheid nemen'

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Marc,

Dat dubbelzinnige dat schuilt in "eigen verantwoordelijkheid nemen", daar
heb je gelijk in. Misschien is het vatbaar voor een wat uitgebreider betoog?

Dat D66 zonder determinisme zou zijn, is helaas onwaar. Kijk maar naar de
wijd verbreide geloof in het sociaal-politieke effect van nieuwe
machientjes, ofwel technologisch determinisme.

En ook dat D66-geloof dat je politiek zonder ideologie kunt bedrijven is
onjuist. Zelfs het pragmatisme lijdt eraan.

Henk Vreekamp, Utrecht
------------------------------------

At 12:36 22-9-03 +0200, you wrote:
>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
>  Ik, eerder:
> >Het grote probleem van het neo-conservatisme en pseudo-realisme is
> >het ontbreken van beginselen.
>
>  En twee beginselen, waarvan noch neo-conservatief noch pseudo-realist
>  kaas gegeten heeft (en die elkaar overigens uitsluiten) zijn het
>  determinisme (bepaaldheid) en het indeterminisme (onbepaaldheid).
>  Het surrogaat 'eigen verantwoordelijkheid nemen' is daar het bewijs
>  van.
>
>  Determinisme
>  ------------
>  Oorspronkelijk betekende 'determinisme' het voorbeschikt zijn tot
>  een plaatsje naast de Heer of niet (predestinatie). Zowel het ver-
>  leden als de toekomst liggen vast terwijl het heden een gegeven is.
>  Later werd het meer dat de dingen vast-omlijnd zouden zijn, op een
>  bepaalde wijze 'zin' zouden hebben en gerangschikt zouden (behoren
>  te) zijn. Elke ideologie is deterministisch (zelfs de opmerking dat
>  zulks het geval zou zijn, is deterministisch) en wetenschap is een
>  deterministische poging om iets te zeggen over het indeterminisme.
>
>  Partijen als CDA, VVD, PvdA, GroenLinks, SP, CU, SGP vinden hun
>  wortels in het determinisme. De ideologische poot van sommige par-
>  tijen is dat nog steeds.
>
>  Indeterminisme
>  --------------
>  Oorspronkelijk is het 'indeterminisme' het niet-voorbeschikt zijn.
>  Het plaatsje in het hiernamaals naast de Heer moest in het onder-
>  maanse verdient worden. Er is ruimte voor een vrije wil en voor een
>  oordeel.
>  Later werd het meer dat de dingen niet vast-omlijnd zouden zijn en
>  dat de zinloosheid regeert. Iemand die denkt dat de toekomst niet
>  vast ligt, volgt het beginsel van het indeterminisme - ook al besef-
>  fen weinigen dat ook het verleden niet vastligt en dat het heden
>  bepaald niet hetzelfde is als de toekomst van het verleden.
>
>  Partijen als D66 en de LPF vinden hun wortels in het indeterminisme.
>  De humanistische poot van VVD, PvdA, GroenLinks en SP is ook inde-
>  terministisch. De toekomst is maakbaar, vandaar een regeerakkoord,
>  vandaar een begroting.
>
>  --> Het is duidelijk dat het determinisme onverenigbaar is met het
>      indeterminisme.
>
>  'Eigen verantwoordelijkheid nemen'
>  ----------------------------------
>  Het door JPB-II geintroduceerde begrip 'eigen verantwoordelijkheid
>  nemen' (zoiets als: 'eigen volk eerst' - maar dan in de tijd) GAAT
>  ER VAN UIT dat het determinisme verenigbaar zou zijn met het inde-
>  terminisme.
>
>  De mens heeft een vrije keuze en heeft als gevolg daarvan een 'eigen
>  verantwoordelijkheid'. Tot zover het indeterminisme. Maar dat 'nemen'
>  correspondeert met een oordeel (men heeft iets maar te 'nemen') - en
>  dat is weer deterministisch.
>
>  Voor dat 'nemen' zal dan ook niet uit vrije wil gekozen worden, dat
>  krijgt de burger voorgeschreven - dat krijgt de onderkant van de maat-
>  schappij door de strot gedouwd. Vandaar alle onrust: men KIEST hele-
>  maal niet vrij, INTEGENDEEL ! De predestinatie is dichterbij dan sinds
>  de opkomst van de verlichting. Vandaar ook dat sommigen gewag maken
>  van 'het eind van de beschaving' (een deterministische kreet, uiter-
>  aard).
>
>  Voor een partij als D66, die z'n wortels heeft in het indeterminisme,
>  is het begrip 'eigen verantwoordelijkheid nemen' dan ook dodelijk.
>  Net als voor de LPF - en ziedaar: de LPF wordt thans weggevaagd...
>
>  --> Als D66 zich blijft vervreemden van het beginsel van het indeter-
>      minisme, dan is de partij ten dode opgeschreven. Dat wordt het
>      tijd voor een nieuwe vrijzinnig-democratische partij de sociale
>      cohesie niet langer verloochent.
>
>
>  Marc Fluks, Amsterdam
>
>**********
>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
>(D66 at nic.surfnet.nl).
>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SIGNOFF D66
>Het on-line archief is te vinden op:
>http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********