Analyse: Determinisme, indeterminisme en 'eigen verantwoordelijkheid nemen'

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

 Ik, eerder:
>Het grote probleem van het neo-conservatisme en pseudo-realisme is
>het ontbreken van beginselen.

 En twee beginselen, waarvan noch neo-conservatief noch pseudo-realist
 kaas gegeten heeft (en die elkaar overigens uitsluiten) zijn het
 determinisme (bepaaldheid) en het indeterminisme (onbepaaldheid).
 Het surrogaat 'eigen verantwoordelijkheid nemen' is daar het bewijs
 van.

 Determinisme
 ------------
 Oorspronkelijk betekende 'determinisme' het voorbeschikt zijn tot
 een plaatsje naast de Heer of niet (predestinatie). Zowel het ver-
 leden als de toekomst liggen vast terwijl het heden een gegeven is.
 Later werd het meer dat de dingen vast-omlijnd zouden zijn, op een
 bepaalde wijze 'zin' zouden hebben en gerangschikt zouden (behoren
 te) zijn. Elke ideologie is deterministisch (zelfs de opmerking dat
 zulks het geval zou zijn, is deterministisch) en wetenschap is een
 deterministische poging om iets te zeggen over het indeterminisme.

 Partijen als CDA, VVD, PvdA, GroenLinks, SP, CU, SGP vinden hun
 wortels in het determinisme. De ideologische poot van sommige par-
 tijen is dat nog steeds.

 Indeterminisme
 --------------
 Oorspronkelijk is het 'indeterminisme' het niet-voorbeschikt zijn.
 Het plaatsje in het hiernamaals naast de Heer moest in het onder-
 maanse verdient worden. Er is ruimte voor een vrije wil en voor een
 oordeel.
 Later werd het meer dat de dingen niet vast-omlijnd zouden zijn en
 dat de zinloosheid regeert. Iemand die denkt dat de toekomst niet
 vast ligt, volgt het beginsel van het indeterminisme - ook al besef-
 fen weinigen dat ook het verleden niet vastligt en dat het heden
 bepaald niet hetzelfde is als de toekomst van het verleden.

 Partijen als D66 en de LPF vinden hun wortels in het indeterminisme.
 De humanistische poot van VVD, PvdA, GroenLinks en SP is ook inde-
 terministisch. De toekomst is maakbaar, vandaar een regeerakkoord,
 vandaar een begroting.

 --> Het is duidelijk dat het determinisme onverenigbaar is met het
     indeterminisme.

 'Eigen verantwoordelijkheid nemen'
 ----------------------------------
 Het door JPB-II geintroduceerde begrip 'eigen verantwoordelijkheid
 nemen' (zoiets als: 'eigen volk eerst' - maar dan in de tijd) GAAT
 ER VAN UIT dat het determinisme verenigbaar zou zijn met het inde-
 terminisme.

 De mens heeft een vrije keuze en heeft als gevolg daarvan een 'eigen
 verantwoordelijkheid'. Tot zover het indeterminisme. Maar dat 'nemen'
 correspondeert met een oordeel (men heeft iets maar te 'nemen') - en
 dat is weer deterministisch.

 Voor dat 'nemen' zal dan ook niet uit vrije wil gekozen worden, dat
 krijgt de burger voorgeschreven - dat krijgt de onderkant van de maat-
 schappij door de strot gedouwd. Vandaar alle onrust: men KIEST hele-
 maal niet vrij, INTEGENDEEL ! De predestinatie is dichterbij dan sinds
 de opkomst van de verlichting. Vandaar ook dat sommigen gewag maken
 van 'het eind van de beschaving' (een deterministische kreet, uiter-
 aard).

 Voor een partij als D66, die z'n wortels heeft in het indeterminisme,
 is het begrip 'eigen verantwoordelijkheid nemen' dan ook dodelijk.
 Net als voor de LPF - en ziedaar: de LPF wordt thans weggevaagd...

 --> Als D66 zich blijft vervreemden van het beginsel van het indeter-
     minisme, dan is de partij ten dode opgeschreven. Dat wordt het
     tijd voor een nieuwe vrijzinnig-democratische partij de sociale
     cohesie niet langer verloochent.


 Marc Fluks, Amsterdam

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********