Einde van een pluriform evenwicht in samenleving?

[Henk Minnaert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Einde van een pluriform evenwicht in samenleving?

De afgelopen decennia was het bon ton om te beweren dat er geen dominante
cultuur meer was, geen dominante bevolkingsgroep, geen dominante kunst,
moraal of godsdienst. Er was wel strijd om dominantie, maar die zou nooit
gewonnen worden. Het ging om pluriformiteit. Anders geformuleerd:
multiculturaliteit. Een kwetsbaar evenwicht dat bewaakt diende te worden
door de democratische rechtstaat.

Dat pluriforme evenwicht wordt nu bedreigd, uit balans gebracht door
non-integratie van grote migrantengroepen, door toenemende criminaliteit en
onveiligheid (zo wordt het althans ervaren en dat is belangrijk), door
transnationale haatcampagnes als gevolg van conflicten elders (denk aan
conflict in Midden-Oosten en de strijd tussen Al Kaida en VS), haatcampagnes
die ook hier effect hebben, en door groeiend ressentiment en opgekropte
frustraties onder flinke delen van de autochtone bevolking.

Hoe te reageren op die destabilisatie? Twee typen antwoorden tekenen zich
af, een progressief en een conservatief. Het progressieve antwoord probeert
het pluriforme evenwicht te herstellen, door conflicten te verzachten of te
sussen (eventueel door gevoelens van onvrede te negeren), door de hand te
schudden met onruststokers (zoals met imam El Moumni) in een poging tot
verzoening, en door te hopen op emancipatie. Progressief blijft geloven in
het laten bloeien van duizend bloemen, zoals het ook blijft geloven in de
redelijkheid van mensen, wat ook hun uitgangssituatie moge zijn (qua
afkomst, sekse, intelligentie, sociaal-economische situatie, etc).
Identiteiten worden niet aangescherpt en afgebakend maar juist vloeiend
gehouden.

Het conservatieve antwoord is minder zachtzinnig. Pluriformiteit is geen
doel in zichzelf, maar okay zolang als het geen chaos wordt. Wanneer het mis
gaat, is het herstellen van orde en gezag het belangrijkste (ook wel
`leefbaarheid’ genoemd). Dit appelleert aan een oeroude doch immer aanwezige
overlevingsdrift. Het creëren van een vijand wordt dan niet geschuwd. De
dominante cultuur die nooit verdwenen is (onlangs multiculturele retoriek)
wordt in ere hersteld, ook wanneer dat ten koste gaat van minderheden die
zich niet willen voegen. De eigen identiteit wordt aangescherpt, zowel
cultureel en historisch, alsook religieus en zedelijk. Identiteit wordt een
verdedigingsstrategie en ligt aan de basis van verdere maatregelen.

Lange tijd klonk het conservatieve geluid als wanstaltig kraaiengekrijs in
de oren van de opiniemakers. `Conservatief’ zelf was een scheldwoord, een
graadje minder erg dan `extreem-rechts’ en `fascistisch’. Het politieke tij
is echter gekeerd. Het progressieve antwoord heeft z’n langste tijd gehad.
Althans, voorlopig. Evenwichten blijken gemakkelijker te verstoren dan tot
stand te brengen. `Conservatief’ heeft zijn intrede gedaan als eerzame
kwalificatie van een nieuwe politieke wind.

Al zou ik persoonlijk liever in een pluriforme samenleving leven, met een
grote variatie aan culturen, leefstijlen, levensovertuigingen, etc, ik
geloof niet dat het `aan de tijd’ om aan dit ideaal vast te houden.
Pluriformiteit associeert steeds minder met vreedzaam en interessant.
Integendeel zelfs, gelet op het toenemend aantal `incidenten’ vanuit
radicaal islamitische hoek hier in Nederland. Ik noem er enkele die ik
zonder moeite kan oprapen uit mijn geheugen: de Aïsja-affaire (eind 2000),
de El Moumni-affaire (voorjaar 2001), bedenkelijke protesten tegen de
politiek van Israël (voorjaar 2002) en recentelijk de politiek-islamitische
haatpreken van een aantal imams. Progressieve politiek (zoals eerder
geschetst) blijkt volkomen machteloos in deze.

Ondertussen wordt de sfeer in het publieke domein wel steeds meer door
dergelijke incidenten bepaald. Er zijn natuurlijk veel meer dingen aan de
hand, maar die wekken niet zoveel onrust en ontzetting. De conservatieven
zijn aan zet. Zij hebben wellicht passender antwoorden op de huidige
situatie van dreigende destabilisering alom. Progressieven moeten maar even
op herbezinning. En dat is geen schone wens, we moeten wel, gezien de
machtsverhoudingen in het pas gekozen parlement.

Groet,
Henk Minnaert


_________________________________________________________________
Chat with friends online, try MSN Messenger: http://messenger.msn.com

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********