Populisme onbekend

[Herman Beun]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Joris van den Wittenboer schreef:

> > Uit de Winkler Prins (1992): "populisme [politiek], een
> > stroming die een sterke en directe band tussen leiders
> > en volk voorstaat. (...)
>
> In welk licht moet ik de voorstellen voor bv een gekozen
> minister president dan zien? Is D66 dus een populistische
> partij?

Verschil is wellicht te illustreren met de gedachtengang die ik een keer
aantrof in de gedachtengang van een kiezer die ons kantoor een email
stuurde. Die persoon vond het maar kwalijk dat wij (van D66) ons
uitspraken vóór iets waar de kiezer volgens hem duidelijk tegen was.
Blijkbaar vonden we dat we "het beter moesten uitleggen" in plaats van
in te zien dat we ongelijk hadden, en daarmee hadden we net zoveel
minachting voor de kiezer als partijen die de democratie niet zo hoog in
het vaandel hadden staan (Ik chargeer een beetje, het verhaal was wat
genuanceerder en vooral opbouwender dan dat).

Mijn antwoord daarop is dat dat het verschil markeert tussen een
'populistisch' en een 'democratisch' politicus. De populist redeneert
als boven, is tegen als "het volk" tegen is, en voor als "het volk" voor
is. Macht is de belangrijkste drijfveer ("Let maar op, ik word premier
van dit land"), het verwoorden en versterken van het gesundenes
Volksempfinden is het middel om die te verwerven. Morele bezwaren tegen
de uitwassen daarvan worden weggewuifd onder het motto "het volk heeft
altijd gelijk". In die zin volgt en gebruikt men het publiek debat, in
plaats van het te sturen. Dictators zijn vlak na hun aantreden op de
golven van een revolutie of een opstand vaak dol op vormen van directe
democratie (plebiscieten, directe verkiezingen), omdat ze weten dat ze
niet kúnnen verliezen. Wanneer ze na een tijdje hun populariteit
verliezen, zijn ze ineens niet meer zo dol op die directe band met het
volk. Die democratie was immers bedoeld om aan de macht te komen, niet
om gecontroleerd te worden en verantwoording af te leggen.

De rol van een democratisch politicus is denk ik om er juist *niet*
vanuit te gaan dat het volk altijd gelijk heeft, maar juist om de eigen
mening en idealen voortdurend luid van de daken te schreeuwen, óók als
die lijnrecht ingaat tegen de publieke opinie van het moment. Inderdaad,
"beter uitleggen". De ware democraat is overtuigd van zijn eigen mening,
maar is altijd bereid die in verkiezingen of referenda aan publieke
toetsing te onderwerpen en daarbij desnoods het onderspit te delven.

/Herman

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********