Analyse hedendaags populisme

[Hein van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

At 01:10 10-07-2002 +0200, Henk Vreekamp wrote:


>Tot zover vind ik Hein's suggestie voor een theoretische basis voor een
>populisme-analyse interessant.

Houden zo.

>Er is slechts een groot probleem: de Frankfurter Schule zocht naar een verklaring voor het feit dat de gewone man zo massaal koos voor het aanvankelijk vitalistische fascisme  en het
>later moordende fascisme in de jaren dertig van de 20e eeuw.

Onder andere. Maar de FS zoch ook naar antwoorden op devraag naar Leiderschap (met een grote L). Die vraag gaat verder dan fascisme, natiobaal socialisme etc. Die vraag gaat over behoefte naar machtige leiders, naar een autoritair systeem. Het "autoritaire karakter" is bijvoorbeeld een van de termen rond dit onderzoek. En ja, ik ervaar in het huidig tijdsgewricht een sterke behoefte aan Leiders bij grote groepen kiezers. Naar heldere, autoritaire systemen waarbinnen Orde en Veiligheid heersen.  Dat ik een parallel zie met de jaren dertig is evident. En ik ben op de hoogte van het gevaar van sociaal-historische parallellen.

>En dat is het probleem. Hein suggereert opnieuw dat populisme min of meer
>gelijk staat aan fascisme, genocide e.d.

Oh ja? Waar suggereer ik dat? Ik trek een historische parallel, dat iets anders als "gelijk staan". Wel kan je het volgende zeggen: fascisme houdt zeker een populistisch element in, maar andersom zeggen dat populisme gelijk staat aan fascisme is fout. Vergelijk: communisme houdt zeker een element in van menselijke solidariteit, maar menselijke solidariteit staat niet gelijk aan communisme.

> Dat past dan wel in het failliete gedachtengoed van Leider mr. Thomas de Graaf, maar is niet realistisch.

Is zeker realistsich, en ik begin Thomas steeds beter te bergijpen op dit punt. Zeer recent werd op een winkel in de gemeente Heerde asielzeoekers gevraagd om één voor één binnen te komen. Want "Die mensen stelen allemaal", volgens een plaatselijke populist. Dit soort generalisaties, hoe pupulair ook, zijn het zaad van systemen die kunnen (let op, ik zeg kunnen) uitmonden in moord, onderdrukkling en Leiderschapsverering.

>Zeker niet als we het populisme wereldwijd beschouwen. In feite konden veel
>ideologieen leiden tot fascisme: naast populisme, het conservatisme,
>socialisme en communisme.

Precies, hier heb je één van de pointes bij de lurven. Populisme is een mogelijke voedingsbodem voor fascisme, een mogelijke vóórfase. Dus het is zindelijk die voorfase met de nodige kritische blik te observeren.  Zoals je de andere voorfases óók kritisch dient te volgen. Als goed vaderlander dan.

>Kortom, bepaalde politieke en psychologische mechanismen die zijn
>blootgelegd door de kritische sociologen kunnen we zeker "meenemen" in de
>theorievorming,

Dat bepleitte ik ook. Niets meer dan dat.

> maar hun globale aanname is verwerpelijk. Vergeleken met
>het nazisme vormt het populisme een nette burgerlijke beweging van
>teleurgestelde, misschien wraakzuchtige maar zeker niet moordzuchtige lieden.

Pas op: het nazisme werd voortgebracht door nette Duitse burgers. Wraakzuchtig, en vooral rancuneus na "het verraad van Versailles".

>Waarom wil men dat niet inzien? Zijn de critici daartoe soms zelf te zeer
>populist? Vindt men zelf, ondanks partijlidmaatschap, "politiek bedrijven"
>ook verwerpelijk?

Het populistische element in de politiek vind ik inderdaad genant. Ik voel me daar onbehaaglijk bij. Tegelijkertijd weet ik dat het móét. Hetzelfde had ik vroeger met commercieel zijn. Aan acquireren had ik de schurft (soort bedelen)(soms heb ik dat nog), maar heb inmiddels gezien dat je niets verkoopt zonder commerciële handelingen. Maar: ik heb nog steeds een grote sympathie voor mensen die weigeren mee te doen met de gladde verkoopjongens. Mensen die hun integriteit boven maatschappelijk, of commercieel succes plaatsen. Zal wel een protestantse afwijking van me wezen.

>Dus, Hein, qua detail een goede suggestie, qua strekking verwerpelijk want
>irreeel.

dat irreéle heb je nog niet aangetoond, beste Henk. Ik ben nog steeds zeer gefascineerd in Reich's (geen communist overigens, hij is in 38 of 39 uit de communistische partij gesmeten..) geobserveerde relatie tussen emotionele/sexuele remmingen (orgasmestoringen) en de honger naar autoriteit (en uniformen). Waarom zijn het altijd kleinburgerlijke fatsoensrakkers die het hardst om Orde, Veiligheid en Leiderschap roepen? Waarom werden al die burgertrutjes in de Duitse provincie helemaal week van de Führer (ze kregen zelfs erotische dromen van hem, heb ik ergens gelezen)?

> Niettemin een nuttige bijdrage in de gedachtenvorming. Ik hoop dat
>je deze constatering positief opvat...

Maar natuurlijk Henk, ik vat ál je constateringen postief op, hoe onzinnig ze soms ook zijn...
(hier hoort een smiley, maar daar heb ik een hekel aan).

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********