Ambtenaren moeten homo's trouwen ?

[Marc-Jan Ahne]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Wim,

In je uitvoerige mail reageer je direct op eem mail van Herman Beun maar
indirect op meerdere andere reacties op deze lijst. Hoewel je argumentatie
zeker voor velen een verduidelijking zal zijn van het standpunt van
confessioneel-christelijken maak je op een paar punten cruciale fouten.

Je stelt dat het juist de confessioneel-christelijken zijn die bescherming
zouden moeten ondervinden van artikel 1 van de Grondwet. Een onjuiste
stelling in het onderhavige geval, dit artikel verbiedt discriminatie

Wim Althuis schreef:

<knip>

> Ik kan me goed herkennen in de grote lijnene jouw gedachtengang. Je stelt
> terecht dat  pragmatische partijen (zoals D'66) weldegelijk waarden
> veronderstellen. Hierbij is echter direct duidelijk dat deze waarden in de
> praktijk niet altijd even harmonieus samen opgaan. Ook wanneer je stelt dat
> dit 'in de praktijk' moet gebeuren door 'exercitie van woorden' maakt het
> nogal verschil of je daarbij uitgaat van 'sociale verantwoordelijkheid' of
> van 'zelfontplooiing'. Het klinkt wat cru, maar je hebt gelijk dat niet alle
> waarden en idealen  even 'gelijk' zijn; over 'discriminatie' gesproken... De
> interessante vraag blijft welke normen en criteria als maat worden gebruikt
> om (andermans) waarden of idealen te beoordelen danwel tegen elkaar af te
> wegen.

Dit laatste klinkt wat mij betreft zeker wat cru, ik had ook niet het idee
dat Herman nu meteen bedoelde dat waarden en idealen niet gelijk zouden
zijn. In mijn ogen gaf hij een voorbeeld dat het opeisen van een bepaalde
voorkeursbehandeling door confessioneel-christelijken (discriminatie op
basis van geloof zou hoger aangeslagen moeten worden dan discriminatie op
basis van een racistische overtuiging). Herman gaf aan dat gelijkheid
betekend dat ook de racistische bakker dan het recht zou moeten hebben een
gekleurde klante te weigeren. Discriminatie heeft echter te maken met
gelijkheid van mensen en niet de gelijkheid van idealen of waarden hoezeer
deze vaak ook met mensen verbonden zijn.


> Vervolgens refereer je naar artikel 1 van de Grondwet en accentueer je het
> 'non-discriminatie'-beginsel. Hoewel ik deze insteek alleen maar kan
> aanmoedigen, lijken mij de toepassing en conclusies die je daaraan ontleent
> veel minder vanzelfsprekend dan jij doet voorkomen. Er wordt naar mijn
> inzien ten onrechte gesuggereerd dat er sprake zou zijn van burgerlijke
> ambtenaren die zich in hun functioneren laten leiden door persoonlijke (zo
> je wilt religieuze) antipathieën tegen bepaalde minderheidsgroepen - in dit
> geval homo's. Hoewel er in confessioneel-christelijke kringen allicht weinig
> sympathie is voor de extraverte ('losbandige') uitingen van de homobeweging,
> is er een significant en toenemend begrip voor serieuze duurzame homoparen.
> Door de onnodig polariserende acties van het COC (zoals in de 'zaak
> Leeuwarden') worden deze moeizame en kwetsbare ontwikkelingen echter
> vakkundig ontmoedigd.


Ook hier had Herman gelijk, wanneer een ambtenaar van de burgerlijke stand
weigert een koppel in de echt te verbinden wanneer dit koppel van gelijk
geslacht is dan is er sprake van discriminatie. De wet biedt alle koppels
(onder bepaalde voorwaarden) het recht te trouwen, de ambtenaar
discrimineert door op basis van sexuele geaardheid te weigeren een koppel
te huwen. Een zuiverder voorbeeld van discriminatie is nauwelijks te
geven. Hoe positief het toenemende begrip voor homostellen ook mag zijn in
bepaalde kringen, het doet hier niet ter zake (het gaat daarbij om een
maatschappelijke ontwikkeling die zeker interessant is maar nooit een
argument kan zijn om discriminatie goed te praten).

> Het probleem waar het naar mijn idee om gaat zijn de ernstige principiële
> cultuur-historische (of zo je wilt 'religieuze') bezwaren tegen de recente
> paarse modificatie c.q. herdefiniëring van het 'huwelijk' en vooral de
> ambtelijke uitvoering daarvan. Zonder af te willen doen aan de ruimte en
> rechten van homoparen (die staat niet ter discussie), lijkt het me een zeer
> legitieme keus dat mensen eeuwenlang en wereldwijd het huwelijk hebben
> gedefinieerd in termen van 'een levenslang verbond tussen een man en een
> vrouw'. Dit is gewoon een kwestie van naamdefinitie. Het feit dat men (ik
> noem maar iets wilds) een kruising tussen een paard en ezel ooit 'muilezel'
> heeft genoemd, betekent daarmee niet dat het superieur is aan andere
> denkbare 'combinaties'. 'Muilezel' is net als 'huwelijk' een begrip met een
> biologische en cultuur-historische achtergrond wat andere combinaties met
> misschien veel mooiere namen zeker niet uitsluit. Waarom zou het COC niet
> een veel creatiever, origineler en spannender naam voor een man/man of
> vrouw/vrouw kunnen verzinnen dan de ordinaire term 'huwelijk'?

Een erg ridicule redenering als je het mij vraagt. Je vergelijkt een
naamdefinitie met een in de wet verankert recht. Het gaat niet om hoe men
ooit in een ver verleden het woord huwelijk heeft gedefinieerd, het gaat
om in de wet vastgelegde rechten die aan een huwelijk gekoppeld zijn en
waarbij het afsluiten van een dergelijk contract een staatsmonopolie is.
In de wet heeft het begrip huwelijk een uitleg gekregen: een verbinding
tussen twee partners. Een ambtenaar van de burgerlijke stand is aangesteld
om die wet uit te voeren, niet om de historische betekenis van woorden in
daden om te zetten. Overigens noemt u het huwelijk een 'ordinaire' term,
ik geloof niet dat een dergelijke omschrijving van het begrip huwelijk erg
passend is (niet voor confessioneel-christelijken noch voor andere stellen
die hier waarde aan hechten).

> De weigering van gewetensbezwaarde ambtenaren heeft daarmee niets te maken
> met moedwillige discriminatie van homo's maar veeleer met een principiële
> keuze om niet af te doen aan een diepgewortelde sociaal-culturele (zo je
> wilt 'religieuze') levensvisie. In confessioneel-christelijke kring, maar
> ook daarbuiten, geldt het huwelijk als 'heilig instituut' waar wij niet aan
> moeten willen morrelen, evenals er niet met het leven gerommeld moet worden
> (denk hierbij andere aan andere 'hekele' kwesties zoals abortus, euthanasie
> en genetische manipulatie). Het is weinig respectvol en niet integer om van
> een bezwaarde ambtenaar te verlangen om het 'instituut huwelijk' los te zien
> van de cultuur-historische c,q religieuze, spirituele en kosmische betekenis
> die het huwelijk voor hem/haar heeft. Het zal duidelijk zijn dat het niet
> een 'gering offer' is om dergelijke 'levensbeschouwelijke ballast' voor een
> uurtje buiten beschouwing te laten. Je vraagt zo'n ambtenaar om zaken door
> het slijk te halen die voor hem/haar zeer essentieel zijn en daarmee zelf
> zijn/haar identiteit ernstig te schenden. In een beschaafd land vraag je
> zoiets van niemand, niet van homo's maar ook niet van 'inheemse
> traditionals' en zeker niet als 'meest progressieve liberale partij van
> Nederland'

Dit alles wordt ook niet van de ambtenaar gevraagd maar daarover hieronder
meer.

> Vanuit dit perspectief keer ik terug naar artikel 1 van de Grondwet. Mijn
> vraag is daarbij: wie wordt door wie gediscrimineerd? Alles welbeschouwd zal
> het duidelijk zijn dat een bezwaarde ambtenaar veel minder 'te kiezen' heeft
> dan de homostellen die genoegen moeten nemen met een
> 'ander-veelal-eveneens-onbekend-gezicht'. Daarbij heeft een bezwaarde
> ambtenaar veel meer te verliezen: behalve beëindiging van zijn/haar loopbaan
> ziet hij / zij ook de haar werkrelaties met collega's, vaak jarenlange
> dienstverband en toekomstperspectief in rook op gaan. Al met al lijkt me
> 'Onvrijwillige uitsluiting van een bepaalde overheidsfunctie' een
> aanzienlijk ernstiger en ingrijpender (bovendien chronische en moedwillige!)
> vorm van discriminatie dan 'in sommige gevallen genoegen moeten nemen met
> een andere burgerlijk ambtenaar'.

Nu ontspoord je redenering toch echt, allereerst leg je artikel 1 van de
Grondwet uit op een wijze die niet zo in de wet staat en ook nooit zo
bedoeld is. Artikel 1 spreekt zich uit over gelijke behandeling in gelijke
gevallen, ongeacht ........ U zegt dat een ambtenaar minder te kiezen
heeft maar zoals u uit het Grondwetsartikel kunt halen gaat het hier niet
om, gelijke gevallen worden door de ambtenaar niet gelijk behandeld (het
ene stel wat recht heeft om te trouwen wordt niet geweigert, het andere
stel met dezelfde rechten wordt dat wel). Hiermee ontken ik niet de morele
bezwaren die een ambtenaar mogelijk heeft bij het sluiten van bepaalde
huwelijken maar wanneer die bezwaren een beletsel worden kan de ambtenaar
van de burgerlijke stand die taken niet meer uitoefenen. Je overdrijving
begrijp ik niet helemaal, onvrijwillige uitsluiting van een bepaalde
overheidsfunctie?? Er zijn wel meer overheidsfuncties die mensen niet
kunnen vervullen al zouden ze dat best willen.

Overigens doet het stuk hierboven haast voorkomen dat de betreffende
ambtenaar niet langer in dienst kan blijven van de gemeente, dat is
natuurlijk onjuist. Wanneer een ambtenaar slechts problemen heeft met het
sluiten van bepaalde huwelijken dan kan hij elders binnen de organisatie
vast die tijd ook nuttig besteden. De eerste full-time ambtenaar van de
burgerlijke stand moet ik nog tegenkomen (vaak zijn dit ambtenaren die het
naast hun normale werkzaamheden doen).

Zoals al eerder gesteld is het beroep op artikel 1 van de Grondwet niet
juist, juist het strikt vasthouden aan het principe dat alle ambtenaren
van de burgerlijke stand bereid moeten zijn alle koppels te trouwen doet
recht aan dat artikel. Waarom zou een confessioneel-christelijke ambtenaar
in een gelijk geval anders behandeld moeten worden dan een moslim
ambtenaar of een niet gelovig ambtenaar? Dat doen we dus niet, artikel 1
beschermt de ambtenaar tegen een andere behandeling in een gelijk geval.

Met vriendelijke groet,

Marc-Jan Ahne

> Met hartelijke groet, Wim Althuis
>
> >
> >> From: "Herman Beun" <Herman.Beun at yucom.be>
> >> Reply-To: <HermanB at bigfoot.com>
> >> To: "D66 mailinglist" <D66 at nic.surfnet.nl>
> >> Subject: RE: Ambtenaren moeten homo's trouwen ?
> >> Date: Thu, 26 Jul 2001 13:30:04 +0200
> >>
> >> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
> >>
> >> Wim Althuis schreef:
> >>
> >>> In hoeverre ben je trouwens echt 'liberaal' als
> >>> je minderheden geen ruimte en vrijheid gunt om
> >>> hun geweten te volgen?
> >>
> >> Interessante vraag, omdat het raakt aan de paradox die ontstaat wanneer
> >> je denkt dat liberalisme waardenvrij is. De paradox, kortom, waarin
> >> vooral veel D66-ers nog steeds gevangen zitten.
> >>
> >> Zijn alle waarden gelijk, moeten we alle gewetens evenveel ruimte
> >> gunnen? Nee natuurlijk. Ik kan zo een rijtje mensen noemen die zonder
> >> twijfel altijd handelen in overeenstemming met de waarden die zij
> >> hebben, maar van wie ik toch vind dat ze levenslang moeten worden
> >> opgesloten - onder hen terroristen en diverse religieuze en wereldlijke
> >> leiders. En ik kan ook een rijtje mensen noemen die eveneens in
> >> overeenstemming met hun eigen waarden handelen, en van wie ik vind dat
> >> ze weliswaar niet levenslang hoeven worden opgesloten, maar toch
> >> minstens op andere wijze mogen worden aangepakt. Onder hen hardrijders,
> >> iedereen die sjoemelt met de belasting en sommige ambtenaren.
> >>
> >> Sommige waarden zijn dus meer gelijk dan andere. Een samenleving kan
> >> niet bestaan zonder bepaalde waarden en idealen te koesteren (Durkheim).
> >> Op het moment dat een samenleving "kiest" voor democratie, zoals
> >> bijvoorbeeld Nederland, blijkt daaruit al dat ze stoelt op heel andere
> >> waarden dan een theocratie zoals Iran. Het paradoxale is alleen dat ons
> >> westerse, liberale, democratische systeem _lijkt_ te zeggen dat het
> >> zulke waarden niet heeft (en sommigen van ons denken zelfs dat dat nog
> >> zo is ook). Doordat we allemaal gelijk zijn voor de wet, evenveel recht
> >> hebben om te stemmen en om onze mening te verkondigen _lijkt_ het alsof
> >> alleen individuen waarden hebben en het collectief van die individuen
> >> niet. Democratie lijkt zo slechts een kwestie van procedures, als een
> >> natuurwet of een machine. Niet verwonderlijk, aangezien belangrijke
> >> grondslagen van de democratie gelegd werden in de tijd van de
> >> Verlichting en de opkomst van de natuurwetenschappen.
> >>
> >> Maar leiden democratische procedures dan per definitie tot een uitkomst
> >> die in overeenstemming is met wat we zien als het goede? Ik denk het
> >> niet. Wie daar anders over denkt moet haast wel een oneindig vertrouwen
> >> hebben dat de wereld met zijn natuurwetten en procedures het werk is van
> >> een Schepper die heel precies wist wat hij deed. Niet toevallig hadden
> >> de Verlichtingsfilosofen die veel van de democratische idealen
> >> uitwerkten dat vertrouwen ook inderdaad: juist vanwege, en niet ondanks,
> >> hun sterke geloof konden zij hun mechanistische wereldbeeld ontwikkelen.
> >>
> >> Echter, met het verdwijnen van het geloof in een al-voorzienende
> >> Schepper ontstaan in een democratie vanzelf klassieke vragen als: mag
> >> een democratie zichzelf afschaffen. Of makkelijker: is het goed als een
> >> democratie bijvoorbeeld zou besluiten alle linkshandigen in zee te
> >> werpen? Nee natuurlijk, een democratische samenleving moet altijd in
> >> dialoog blijven met de waarden waarop ze stoelt, al zal ze daarvoor die
> >> waarden wel expliciet moeten (trachten) te maken. En de idealen waar het
> >> dan om gaat zijn niet meer, zoals in de middeleeuwen en daarvoor,
> >> heldendom, riddereer of kloosterroeping, maar waarden als individuele
> >> verantwoordelijkheid, waardering voor het individuele leven en geluk
> >> (ontwikkeld in Reformatie en Verlichting) en emancipatie en
> >> zelfontplooiing (Romantiek en Moderniteit) - u ziet, D66 is niet zomaar
> >> uit de lucht komen vallen. Zonder deze waarden had democratie zich niet
> >> kunnen ontwikkelen, en is democratie volgens mij ook niet mogelijk of
> >> zinvol.
> >>
> >> Het blijft echter lastige materie. Ook wanneer we eenmaal erkennen dat
> >> sommige waarden fundamenteler zijn aan onze samenleving dan andere,
> >> hebben we daarmee (inderdaad, Marc) nog geen procedure om een hiërarchie
> >> van waarden aan te brengen. Dat blijft een kwestie van vallen en
> >> opstaan, van historische ontwikkeling, van wikken en wegen en een
> >> voortdurend toetsen van onze waarden aan onze praktijk en onze praktijk
> >> aan onze waarden. Geen procedure dus, maar een exercitie met woorden.
> >>
> >> Artikel 1 van de Grondwet is onderdeel van deze exercitie. Het bevat een
> >> van die waarden die voor de Nederlandse samenleving kennelijk van
> >> fundamenteel belang worden gevonden, anders zou hij niet op zo'n
> >> prominente plaats zijn neergeschreven. Het principe van
> >> non-discriminatie is ook inderdaad één van de allerbelangrijkste
> >> liberale en democratische principes omdat het zo dicht aanleunt tegen
> >> dat nog fundamentelere principe van waardering en erkenning van de
> >> individuele levensstijl, de basis van liberale democratie. Seksuele
> >> oriëntatie wordt in artikel 1 expliciet genoemd als een van de gronden
> >> waarop discriminatie niet is toegestaan. Onze ambtenaar schendt dit
> >> artikel, door te weigeren een dienst te verlenen die zij aan anderen wel
> >> verleent. Je kunt vinden dat ze dat mag. Maar dan is het van tweeën een:
> >> óf je vindt dat de ambtenaar niet mag weigeren haar (zelfgekozen) beroep
> >> uit te oefenen als het om homo's gaat, óf je vindt dat seksuele
> >> oriëntatie moet worden geschrapt uit artikel 1 van de Grondwet. Die twee
> >> zijn namelijk niet onderling compatibel.
> >>
> >> Ik vind dat artikel 1 terecht artikel 1 is, omdat het inderdaad één van
> >> de belangrijkste idealen weergeeft waarop onze samenleving bouwt, of
> >> moet bouwen. Je zou kunnen aanvoeren dat een ideaal niet veel meer is
> >> dan een voorstelling, dus symboliek. Echter, symbolisch is deze kwestie
> >> voor alle betrokken partijen: het betreffende Leeuwarder stel had immers
> >> een andere ambtenaar kunnen kiezen, en de ambtenaar wist dat het
> >> huwelijk ook zou doorgaan als zij het niet zou voltrekken. Maar juist
> >> vanwege die symboliek, vanwege het geringe offer dat van de ambtenaar
> >> gevraagd werd (ze hoefde tenslotte niet zélf met iemand van hetzelfde
> >> geslacht in het huwelijk te treden) en ook indachtig het feit dat ze
> >> zélf voor dit beroep gekozen heeft, hebben we alle ruimte om hier net zo
> >> principieel te zijn als die ambtenaar. Met onze opstelling in deze zaak
> >> kunnen we als samenleving, en zeker als politieke partij, duidelijk
> >> aangeven hoe fundamenteel het principe van non-discriminatie voor ons
> >> is. Onze keuze voor artikel 1 is een signaal, aan onszelf en aan de rest
> >> van de samenleving: een bevestiging (als het goed is) van de
> >> democratische waarden waarop de Nederlandse samenleving anno 2001
> >> gegrondvest is. Een keuze tegen artikel 1 (en dus voor de ambtenaar) zet
> >> de deur open voor verder gemarchandeer en ondermijnt die waarden en,
> >> daarmee, de liberale democratie zelf. Ik denk dat er voor een
> >> progressieve, liberale partij als D66 maar een keuze mogelijk is.
> >>
> >> -------------------------------------------------------------
> >> Herman Beun                  http://www.bigfoot.com/~hermanb/
> >> HermanB at bigfoot.com                       Brussel, Vlaanderen
> >> -------------------------------------------------------------
> >> European Parliament, ELDR (NL-D66), http://www.vanderlaan.net
> >> -------------------------------------------------------------
> >> *representative democracy is a contradiction in 4 year terms*
> >> -------------------------------------------------------------
> >>
> >> **********
> >> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
> >> (D66 at nic.surfnet.nl).
> >> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
> >> tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> >> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
> >> alleen: SIGNOFF D66
> >> Het on-line archief is te vinden op:
> >> http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> >> **********
> >
> >
> > _________________________________________________________________
> > Download MSN Explorer gratis van http://explorer.msn.nl/intl.asp
> >
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********

--
Marc-Jan Ahne
Roggestraat 14 A
7411 EP Deventer

Telefoon: 0570-643658
Mobiel: 06-22989241

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********