Thorbecke en de VVD

[Aris B.]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste mensen,

Zelfs als je het boek van Harm van Riel (Wiegels godfather) over 19de eeuwse
Liberalen leest, of de conservatieve dissertatie van Verkade over Thorbecke,
lees je daar dat Thorbecke in 1848 met zijn (Willem II "in 48 uur van
reactionair tot liberaal" makende) Grondwet kwam omdat de natie, de
volksgemeenschap (Thorbecke had een organische maatschappijvisie) vervreemd
raakte van de regering, het staatsgebeuren. Dat inzicht was de voorafgaande
8 jaren bij hem gerijpt: de kiem vind je in zijn "Aanteekeningen bij de
Grondwet" (1840; bedoeld is de Grondwet van 1839 waarbij de ministers wel
strafrechtelijk, maar nog niet politieke verantwoordelijk werden gemaakt);
het duidelijkst is het neergelegd in de Memorie van Toelichting bij het
"Negenmannen-voorstel" (van Thorbecke en nog 8 "papo-liberale", radicale
Kamerleden als Storm), en hij noemt het expliciet als zijn hoofdargument in
de inleiding van zijn MvT bij zijn ontwerp uit 1848. Hij wist in 1844 dat
zijn voorstel politiek kansloos was, maar die overweging hield Louise
Groenman in de jaren'80 en '89-'94 ook niet tegen om over Vrije Winkeltijden
te beginnen, of Hafmo in 1967 over een Districtenstelsel; of... de
D66-equivalenten zijn eindeloos. Hij diende het wetsontwerp in omdat hij het
maatschappelijk en politiek noodzakelijk vond, en nuttig dat er tenminste
een regeringsreactie en Kamerdiscussie over zou komen. Deze stellingen vind
je ook terug in het boek van P.J. Oud (oprichter en 1948-'63 leider van de
VVD, die onder hem de socialere lijn-Stikker dumpte en het linksige LDC
smoorde) "Honderd Jaren" over politiek en grondwet 1840-1940. Alleen al het
feit dat Oud in 1840 begon is veelzeggend...Als de VVD zelfs de boeken van
haar oprichter, of van een VVD-guru als Van Riel niet eens meer leest...
  Trouwens, het Nederlandse Liberalisme begon (ook volgens Van Riel!) met
een SOCIAAL-LIBERALE klaroenstoot toen Joan derk van der Capellen tot den
Poll de horigendiensten voor de drost van Zuid-Overijssel in 1780 afgeschaft
kreeg, en toen Van der Capellens geestverwanten de Patriotten in 1796 het
ALGEMENE, DIRECTE MANNENKIESRECHT invoerden. Hoe de VVD met die aanloop zo
koppig aan de conservatieve lijn kan vasthouden is me een raadsel.

Bernard Aris, Leids Historicus
en lid van 3 socialliberale partijen: D66, LibDems, Ulster Alliance Party.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********