Geestelijke Gezondheidszorg

[GWC van den Berg]

Beste lijsters,

Ik ben een eenvoudige hulpverlener, die al jaren probeert aandacht te vragen voor de erbarmelijke omstandigheden waarin de geestelijke gezondheidszorg zich bevindt. Ik weet niet of de bijdrage van de Tweede Kamerfractie en de programmacommissie aan het debat tijdens het congres iets tegemoet komt aan de problemen die ik in de zorg meen te signaleren. Beide verhalen gaan over geld. Ik heb daar geen verstand van. 

Ik wil het hebben over een organisatievorm van de gezondheidszorg, die de patient centraal stelt en de professional ruimte geeft om normatief professioneel vorm te geven aan het zorgproces. Een organisatie van de gezondheidszorg waarin de inhoud van de zorg (hetgeen patient en hulpverlener overeenkomen) centraal staat. De bekostiging daarvan vind ik een technische kwestie.

Kan iemand mij vertellen hoe de insteek van de Tweede Kamerfractie en de Programma Commissie Volksgezondheid zich verhouden tot het onderstaande probleemstelling?

Probleemstelling:

Vanaf het eind van de jaren tachtig heeft het economisch perspectief ook binnen de GGz zijn intrede gedaan. Als tegenreactie kan de opkomst van de evidence based medicin worden gezien. Gezamenlijk vormen ze de tirannie van het getal die de werkvloer binnen de GGz teistert. Kunneman spreekt in dit verband van broodrooster therapieën. Behandelingen die bestaan uit een van tevoren vastgestelde blootstelling, die vooral niet te lang mogen duren. 

Het economisch perspectief in samenhang met een eenzijdig benadrukken van het medisch model heeft geleid tot het productdenken. Dit denken gaat ervan uit dat hulpverleners een product leveren, dat volgens de professionele standaard wordt vervaardigd en dat beantwoordt aan de verwachtingen van de gebruiker. Vanuit dit gezichtspunt worden patienten gezien als afnemers van zorgproducten, hulpverleners als competente lopende band werkers en managers als gesubsidieerde ondernemers. 

Dit denken, dat op zichzelf niet slecht is, gaat ten koste van narratieve individualiteit. Hiermee bedoelt Kunneman dat patiënten behoefte hebben aan het mede vormgeven van het zorgproces in het licht van hun eigen levensgeschiedenis. Binnen het productdenken, dat de GGz opvat als een supermarkt, is geen plaats voor een dergelijke inbreng. 

Ook voor de hulpverlener gaat het productdenken ten koste van zijn narratieve individualiteit. Binnen dit denken kan hij het hulpverleningsproces niet vormgeven zoals hij (vanuit zijn eigen persoonlijke kennis en ervaring) de technisch professionele standaard zou willen toepassen. Per slot is hij gedegradeerd tot een meer of minder goed betaalde competente lopende bankwerker. Hij kan niet meer handelen vanuit de narratieve norm die hij wenselijk en noodzakelijk vindt. Deze onmogelijk gemaakte handelswijze wordt door Kunneman normatieve professionaliteit genoemd. 

Lopende bankwerkers zijn gevoeliger voor ziekte dan mensen die een zichtbaar aandeel leveren aan een geheel. Verantwoordelijkheid dragen verhoogt in tegenstelling tot het uitvoeren van een opdracht het gevoel van welzijn van arbeiders. Wellicht geldt dit ook voor hulpverleners. Het ontbreken van de mogelijkheid tot normatieve professionaliteit zie ik als de belangrijkste oorzaak van de uittocht van hulpverleners uit de GGz. Ondanks hun roeping geven zij kennelijk de voorkeur aan betere arbeidsomstandigheden dan sinds het productdenken binnen de GGz mogelijk blijken. 

De belangrijkste opdracht voor mevrouw Borst ligt niet zozeer in het beschikbaar stellen van meer geld. Belangrijker is dat zij het beleid richt op het scheppen van mogelijkheden tot normatieve professionaliteit. De vraag is natuurlijk hoe zij dat voor elkaar kan krijgen, want ook zij staat onder druk van het productdenken, ten koste van haar eigen narratieve individualiteit.

.Gerard van den Berg, Utrecht

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20001117/5899a15a/attachment.html>