Gekozen magistratuur

Thu May 25 01:27:59 CEST 2000

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Guido,

Je noemt de bijdrage van Hein een verhaal vol retoriek en stelt dat je
graag inhoudelijk wilt discussieren over dit onderwerp. Ik ben het met de
reactie van Hein grotendeels eens en zie er voldoende goede argumenten in
om niet over te gaan tot een systeem van een gekozen rechter. Een paar
korte opmerkingen schrijf ik bij de verschillende passages van je
bijdrage, die overigens in haar afkeer van de huidige rechtelijke macht
ook niet geheel ontdaan was van retoriek.

Van Aalst - Houbraken schreef:
>
> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> Waarde Lijsters,
>
> Ik schreef:
> > >Het lijkt me zo aardig om dit idee eens voor Nederland uit te werken.
> > >Als we een gekozen Wetgevende Macht hebben en we filosoferen over een
> gekozen
> > >Uitvoerende Macht / Minister-President / Burgemeester, waarom dan niet
> een
> > >gekozen Rechtelijke Macht?
>
> Hein van Meeteren schreef:
> > Omdaat een rechter dienaar is van Vrouwe Justitia. En die Vrouwe heeft een
> > blinddoek om de ogen en houdt een weegschaal in haar handen. Hetgeen wil
> > zeggen dat die Vrouwe volledig onafhankelijk moet zijn en blijven. En wat
> > gebeurt er als we kiezen? Dan gaan we politieke afhankelijkheden binnen de
> > rechtsspraak halen en dan is die weegschaal niet meer in balans en is die
> > blinddoek een gekleurd waslapje geworden.
>
> De rechter dienaar van Vrouwe Justitia!? Met blinddoek en schaal!?
> Sorry hoor, maar dat is wel erg makkelijk (en achterhaald).
> De rechter spreekt recht op basis van wetten die de wetgevende macht
> goedkeurt in opdracht van de kiezer, de burger. Er zijn aanwijzingen genoeg
> dat magistraten zich wel degelijk laten leiden door de heersende opinie of
> contemporaine morele opvattingen, al was het maar omdat een rechter ook een
> kind van zijn tijd is. Vrouwe Justitia mag dan een schaal in d'r handen
> hebben, maar het is wel een weger waarvan de schaalverdeling steeds
> veranderd. Maar ja, dat ziet ze niet, want ze is geblinddoekt.

Dat de schaalverdeling van tijd tot tijd verandert lijkt me niet onlogisch
in een maatschappij waar de ontwikkelingen elkaar zeer snel opvolgen. Om
te zeggen dat de schaalverdeling steeds verandert zul je toch eens wat
voorbeelden moeten noemen, ik heb altijd begrepen dat de Nederlandse
rechters vrij consistent zijn in het bepalen van de strafmaat. De rechter
spreekt recht op basis van de door de politiek aangedragen wetgeving, dit
gebeurd politiek onafhankelijk. De heersende opinie die je noemt is met
name van toepassing op de straffen die worden opgelegd, rechters verwijzen
in hun vonnis ook wel naar de impact die een voorval heeft gehad op de
maatschappij. Ik vind dat niet verkeerd en zeker niet indruisen tegen de
onafhankelijkheid van een rechter. De rechter spreekt onafhankelijk recht
op basis van de geldende wetgeving, de opgelegde straf moet gezien worden
als een stuk sanctie van de maatschappij (binnen vastgelegde marges).
wanneer een geval dus veel impact heeft is het logisch (in mijn ogen) dat
de rechter namens die maatschappij dichter gaat zitten bij het maximum
voor het delict.

> Dan over de onafhankelijkheid. Wie benoemt ook al weer de rechters? Er mogen
> dan wel procedures en afsproken zijn voor de benoeming die de
> onafhankelijkheid moeten bewerkstelligen, maar echt volledige
> onafhankelijkheid kun je niet garanderen.

Dat kan nooit maar het kiezen van een rechter betekend in ieder geval dat
een rechter zijn onafhankelijkheid opgeeft ten gunste van een
herverkiezing. Een gebeurtenis in het uitgaansleven twee weken voor de
verkiezingen zal dan ongetwijfeld een enorme druk leggen op de kandidaten
waardoor de waan van de dag gaat regeren. Ook lijkt het me een vreemde
zaak dat er dan in verschillende arrondisementen verschillende
prioriteiten gesteld gaan worden die volledig in strijd kunnen zijn met de
prioriteiten van bijvoorbeeld het OM of het opsporingsapparaat. Een
voordeel van de benoemde rechters is dat ze door politici worden benoemd
voor het leven (daar kun je ook nadelen van zien), herbenoeming is niet
aan de orde waardoor een rechter zich ook niet afhankelijk op hoeft te
stellen in de richting van de politiek.

> Je argument dat kiezen betekent dat je politieke afhankelijkheid binnen de
> rechtspraak haalt is correct (uitgaande van het feit dat je niet
> partijpolitiek bedoeld), maar je benoemt niet waarom dat een probleem is
> (daarbij ga ik even voorbij aan de 19e eeuwse rethoriek over blinddoeken en
> balansen).
> Waarom kunnen en willen we de uiteindelijke verantwoordelijkheid van het
> maken van de wetten en het besturen van het land wel (rechtstreeks) in
> handen van de kiezer leggen en die van het rechtspreken niet?

Ons syteem kent de scheiding der machten, juist de wetgevende macht en de
uitvoerende macht zeggen we steeds over dat deze te zeer verweven zijn,
wat je voorstelt door te gaan kiezen is om ook die rechters het politieke
bestel binnen te slepen en de verwevenheid dus te vergroten. Een systeem
kun je veranderen maar in dit geval lijkt het me niet slim.

> > Nee, het is goed dat de rechter na een grondige opleiding en na een goede
> > selectieprocedure benoemd wordt. Dat garandeert een evenwichtige en
> > hoogwaardige rechtspleging, zonder Amerikaanse toestanden en zonder
> > partijpolitieke bindingen.
>
> Het garandeert voornamelijk ondoorzichtigheid als het gaat om het
> achterhalen van de werkelijke motieven van een rechter bij de rechtsvinding.
> Neem bijvoorbeeld het Arrondissement Alkmaar. Daarvan is binnen bepaalde
> justitiele kringen bekend dat het sinds kort een zooitje is, haat en nijd
> zegeviert en de opleiding wordt gedomineerd door Amsterdamse juristen met
> een 'politiek correcte' houding t.o.v. zaken. Raio's die daar niet aan
> voldoen, worden weggepest of uit de opleiding gewerkt. So much for
> evenwichtigheid en hoogwaardigheid.

Guido noemt hier een voorbeeld wat ik niet ken en er dus ook moeizaam op
een zinvolle manier op kan reageren. Ik geef toe dat er ook binnen de
rechtelijke macht het een en ander kan veranderen, je zou de
benoemingsprocedure doorzichtiger kunnen maken en striktere eisen kunnen
stellen aan de rechters (bijvoorbeeld aan de verschillende bijbanen) maar
moet daarvoor het totale systeem op de schop? Hoe voorkomt jouw voorstel
dat het ergens een zootje wordt?? Je noemde ook even het samen kiezen van
OVJ en Rechter, je gaf aan dat het misschien verstandig is de OVJ niet te
kiezen, vertrouw je de kiezer niet? Het samen kiezen vind ik een slechte
zaak, zover zou het nooit mogen komen. Dit werkt in de hand dat men voor
de verkiezing aangeeft bepaalde zaken hard aan te pakken waarna zowel OVJ
als rechter belang hebben bij veroordelingen (tast onafhankelijke
rechtspraak aan). Nu is het niet zo dat een rechter wordt afgerekend op
het aantal veroordelingen, bij een kiessysteem zal dat wel gaan gebeuren.

> Overigens is hetzelfde argument gebruikt voor de benoemde burgemeester. Dat
> garandeerde ook evenwichtig en hoogwaardig bestuur, boven de waan van de dag
> verheven. Daar denken we toch ook anders over, niet?
> Verder is het zo dat de opleidingsmogelijkheden flink 'versoepeld' zijn, om
> zo te voorkomen dat het tekort aan rechters nog verder oploopt.

De burgemeester is onderdeel van het politieke systeem, wordt benoemd op
basis van zijn of haar politieke kleur en is onderdeel van de uitvoerende
macht. Het lijkt me dat deze vergelijking echt niet op gaat.

> Dan nog iets. Rechters maken wetten. Jurisprudentie noemen we dat. Dat is
> een taak (geworden) van de rechtelijke macht; het signaleren van andere
> tendensen in de maatschappij o.i.d. Gevolg is dat iemand, totdat er een door
> de Kamer aangepaste wet is, beroep kan doen op wetten die niet door de
> wetgevende macht / de kiezer formeel als zodanig zijn erkend. Nu had ik het
> in mijn voorbeeld alleen over Kantonrechter, maar het geeft te denken.

De rechter spreekt recht op basis van de wet, wanneer de wet geen uitkomst
biedt zal de rechter kijken naar de intentie die ten grondslag lag aan
bepaalde wetsartikelen, op basis daarvan komt hij dan tot een uitspraak.
In bijna alle gevallen betekend dit dat de rechter geen nieuwe wetgeving
maakt doch slechts de interpretatie vastlegd. Overigens kunnen andere
rechters daar van afwijken wanneer ze het er niet mee eens zijn (zie je
meteen dat jurisprudentie geen kracht van wet heeft zoals je wel
beweerde). Is sommige gevallen heeft de wetgever zaken onvolledig of niet
juist geregeld, de rechter doet dan uitspraak gebruik makend van de wet en
de interpretatie van de wetgeving. Is dat niet mogelijk dan staat de
uitspraak dus ook vast (bv. iets is niet verboden = vrijspraak). Ook kan
een rechter aangeven een lancune in de wetgeving te zien die door de
wetgever moet worden opgelost waar de rechter dan wel uitspraak doet maar
geen regeling oplegd (bv. bijtelling lease auto's) .

Ik ben geen jurist dus hier en daar mis ik misschien iets, gelukkig kent
onze partij volop juristen die me kunnen corrigeren.

Marc-Jan Ahne

> Ja, dit is voor veel gevallen alleen maar een theoretisch verhaal, maar daar
> deed ik het ook voor.
>
> Tot slot.
> Een reactie als Hein die gegeven heeft, had ik wel verwacht. De Rechtelijke
> Macht heeft voor veel mensen nog het imago van kwaliteit en zuiverheid.
> Zoals strenge katholieken er vanuit gaan dat de Paus onfeilbaar is, gaat men
> er in Nederland vanuit dat rechters hier evenwichtige en hoogwaardige
> rechtspleging genereren, doordat ze die selectieprocedure hebben doorlopen
> (opleidingseisen had ik ook al gesteld). En schijnbaar is dat op geen andere
> manier te bereiken en zeker niet met zoiets laags als verkiezing.
>
> Toch wil ik er eens over debatteren, maar dan graag zonder de rethoriek.
> Niets persoonlijks hoor, maar ik had op meer gehoopt.
>
> Groet,
>
> Chido Houbraken
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********