Checks & Balances (was Federaal Europa)

[H. van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

At 02:07 05-07-2000 Wednesday, Tjerk Jouwstra wrote:

> >Wat mij interessant lijkt is met elkaar na te gaan waar de verschillen
> >exact liggen met het (Noord) Europese systeem. Want checks and balances
> >hebben wij natuurlijk ook. Al is de vorm wat anders. De rechter bewaakt
> >*onafhankelijk* (dus niet gekozen of benoemd door een administration) de
> >wetten, of liever: de interpretatie en uitvoering van de wetten.
><knip>
>
>Vergeleken met het Amerikaanse constitutionele stelsel is de onze uiterst
>ingewikkeld. Krachtes onze Grondwet bestaat de wetgever uit regering en
>parlement (waarvan de eerste kamer niet eens rechtstreeks kan worden
>gekozen), de regering bestuurt, maar mag via AMvB's ook wetten afkondigen

Vergunt u me een kleine kritische kanttekening: een AMVB is geen wet. het 
proces van wetsvorming is heel precies vormgegeven, waarbij TK, regering, 
RvS, EK en diverse adviesorganen hun eigen taak hebben. Als het gaat om 
ándere algemene maatregelen van bestuurlijke aard (algemeen verbindende 
voorschriften in bestuurswetttaal) dan klopt uw uitspraak: Ook de `Kroon' , 
ook de `regering' heeft regelgevende mogelijkheden. Overigens worden ook 
die onderworpen aan de controletaak van het parlement.

>en bij ons heeft de Hoge Raad nadrukkelijk niet de functie, die de Supreme
>Court in de VS, het Verfassungsgericht in Duitsland of La Conseil dÉtat in
>Frankrijk wel heeft: het toetsen van de wetten op haar inhoudelijke
>billikheid.

Ook hier een kleine nuance; het toetsen van wetten op inhoudelijke 
billijkheid doet eigenlijk alleen de reguliere rechter. Met name als die 
billijkheid of de redelijkheid kennelijk afwezig zijn of geschonden worden. 
De constitutionele rechters in de landen die u noemt toetsen wetgeving 
regelmatig aan de grondwet. dat mag inderdaad bij ons niet, we hebben een 
toetsingsverbod. Overigens mag wél aan verdragen getoetst worden, en het 
toetsingsverbod komt meer en meer onder kritiek te liggen.

>Dat is voorbehouden aan de wetgever zelf, zie het
>toetsingsverbod van art 120 GW. Maar zowel de Hoge Raad als het Europees Hof
>in Luxemburg (voor de Europese Unie) als het Europees Hof in Straatsburg
>(voor toetsing aan het Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van
>de Mens) mogen onze wetten weer wel aan die bepalingen toetsen.

Zelfs de lagere rechter mag dat.

(knip)

>  De Europese Unie is nu deels intergouvermenteel van karakter, waarbij de 
> macht dus bij de Lid Staten ligt, en deels  supranationaal. Dit laatste 
> neemt met de maand in betekenis toe en holt ons democratisch rechtstelsel uit.

Daarmee kan ik instemmen. We zitten in een vacuüm, in een transitie, 
waarbij de balans kan terugslaan naar de lidstaten of kan doorslaan naar 
het supranationale niveau. In dat laatste geval dringt zich de vergelijking 
met de VS van Amerika op. in mijn ogen een onhaalbare zaak voor Europa. de 
conclusie is derhalve: terug naar het lidstaatniveau. daar moet het 
zwaartepuint liggen van democratische controle en rechtsspraak. Alleen 
langs de lijnen van de subsidiariteit mogen bevoegdheden `naar 
boven'  worden afgestaan.

>  Dus hoe je het wendt of keert, er is al een federatief Europa,

Federatief is Europa zeker aan het worden: een samenwerkingsverband van 
semi-autonome staatsverbanden. federaal zal Europa niet zo snel worden. 
Daar hebben we in ieder geval nog een derde wereldoorlogje voor nodig, is 
mijn inschatting.

>zij het met een uiterst gebrekkig en slecht functionerende Constitutie, waarin
>Commissie, Europese Raad en Parlement alleen al op grond van het EG Verdrag
>besluitvormingsbevoegdheden hebben (het parlement eigenlijk pas sinds het
>verdrag van Amsterdam in 97), maar in een volstrekt onbegrijpelijke en
>ondoorzichtige samenhang, zonder nauwelijks demokratische controle.

In die zin is europa eerder een regressie dan een progressie te noemen.

>Er komen nieuwe landen bij (er staan er zeker 10 nu in de wacht), dus het 
>wordt hoog
>tijd, dat er iets aan die constitutie wordt gedaan. En je hebt mij nog niet
>kunnen overtuigen, dat dat uiteindelijk toch niet een soort van federatie
>kan worden, aangepast aan de Europese eigenheden.

Een federatie kan het zeker worden. En als lidstaten vrijwillig, na 
onderhandeling en afweging, bepaalde bevoegdheden bewust wensen af te staan 
aan een federatief orgaan, dan is dat toe te juichen. Op dit moment worden 
bevoegdheden door `Europa' met bestuurlijk geweld afgenomen van de 
lidstaten, en daar ben ik minder blij mee. Te meer daar de bevolking 
nauwelkijks democratisch wordt gehoord.

(knip)

>  ...Maar het zal wel een proces van de geleidelijkheid moeten worden. 
> Zometeen is er al een Euro (sorry, die is er al, maar zometeen hebben we 
> ook de munt in de portemonee), krijgt de
>Buitenlandse Politiek als factor meer eigen inhoud en werkt dat zo door.
>Voor de goede orde: het beginsel van de subsidiariteit staat nu in art 5 van
>het EG vedrag geformuleerd en dient een van de grondbeginselen te blijven.

Zonder meer. Maar denk niet dat door een Euro of überhaupt door een 
intensieve communautaire economische samenwerking (Duisenberg) een federaal 
Europa wérkelijk dichtererbij komt. Er zullen ongetwijfeld meer nauwe 
samenwerkingsverbanden ontstaan, economische clusters, strategische 
allianties en bestuurlijke verwevenheden. Maar de natie-staat blijft 
daarbij de basis, wat ik je brom.

Hein  van Meeteren
 Amsterdam
heinwvm at palm.a2000.nl  

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********