democratie ? (was re: Volkssoevereiniteit)

[William Oosterwijk]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

> From:          Hein van Meeteren <heinwvm at PALM.A2000.NL>

> ----- Original Message -----
> From: "William Oosterwijk" <de.alven at planet.nl>

> >.....Resumerend: waar ik het mee eens ben is dat
> > ongecontroleerde en oncontroleerbare machtsuitoefening in een democratie
> > geen bestaanrecht heeft. De logische gevolgtrekking is dan ook dat als
> > dat kennelijk wel existeert de conclusie is dat *dat* niet in een
> > democratie thuishoort. Zonder aanziens des persoons.
>
> Geachte Heer Oosterwijk, uw uitspraak is sympathiek maar, naar mijn
> smaak, ietwat naïef. Ongecontroleerde en oncontroleerbare
> machtsuitoefening zal er altijd zijn, óók in een democratie.

Maar, mijnheer van Meeteren, als u mij toestaat, is deze stelling
evenals uw verdere betoog wel buitengewoon conservatief.
U blijft teruggrijpen op een verleden waarin de regels van het spel
vastgelegd werden door hetgeen daaraan voorafging. De regels van het
spel worden thans niet meer vastgelegd door hetgeen voorafging maar
vooral door hetgeen zich voordoet en wellicht door wat in het verschiet
ligt. In de wording van D66 ligt verankerd dat zij in het bijzonder, op
overigens onnavolgbare wijze, de synapsen heeft ontwikkeld om de
ontwikkeling in de samenleving waar te nemen. De cultuur veranderd
maar het bestuurlijk subsysteem heeft tijd nodig zich aan te passen
aan de omgeving. Koester het dat D66 weer volkomen up to date is.

Hoogachtend,
William Oosterwijk


> We hebben in de vorige eeuw geleerd dat utopieën in de politiek *altijd*
> hebben geleid tot oligarchisering van de macht (de ijzeren wet van Michels).
> Macht en invloed horen bij het menselijk samenleven, lijkt het, en waar
> de mogelijkheid zich voordoet daar zullen mensen de kansen tot
> machtsvorming en de invloed grijpen. Geen enkel systeem zal dat kunnen
> tegenhouden. Je moet dus alert zijn op de zichtbare en vooral heimelijke
> wijzen waarop macht wordt opgebouwd en gecontinueerd. Ook in een
> democratie. Heb je controles ingebouwd, dan zullen de controleurs de
> macht kunnen pakken. Heb je de controleurs onder controle, dan is de kans
> groot dat de controleurs van de controleurs een eigen machtsbolwerkje
> gaan opbouwen. We hebben aan de geschiedenis Bram Peper gezien hoe snel
> dit kan gaan, óók in een democratisch land als Nederland. We moeten, als
> democraten, oppassen voor álle oncontroleerbare macht  die er kan bestaan
> of ontstaan. Zo ook voor de macht van een meerderheid over een
> minderheid, de macht van het populisme. Of de macht van opgewonden,
> oncontroleerbare massa's. Het fascisme heeft ons geleerd dat massa en
> macht een samenspel kunnen vertonen, en democraten moeten altijd op hun
> hoede zijn dat democratie niet verwordt tot ochlocratie. Een volwassen en
> doorgevoerde democratie houdt publieke en private macht en invloed door
> checks en balances in toom, zorgt ervoor dat de plaatsen waar macht zich
> kan ophopen in evenwicht worden gehouden door vastgelegde en/of
> geformaliseerde verantwoordelijkheid en ten gevolge daarvan ter
> verantwoording geroepen kunnen worden. In die zin is de constitutionele
> monarchie een volwassener systeem dan een `volksdemocratie' van het
> (semi) totalitaire type. Het samenspel van vorst, fractievoorzitters,
> minister president en Staten Generaal ervaar ik als een voor de
> democratie niet bedreigend, zelfs verrijkend systeem. Daarin schaar ik me
> achter de uitspraken van Tjeenk Willink in het NRC Handelsblad van 14
> april. Het is een illusie, voeg ik toe, te denken dat met het afschaffen
> van álle formele invloedsmomenten van het staatshoofd, de democratie
> wérkelijk gediend is. Op andere plaatsen zullen oncontroleerbaarder en
> daardoor gevaarlijker machtscentra ontstaan. Het is me vergund, hoop ik,
> te menen dat het tè makkelijk is de democratische ijver op het
> koningshuis te richten. Zij moet gericht worden op al die plaatsen die
> minder zichtbaar zijn, minder symbolisch geladen, op situaties die minder
> voor de hand liggen en meer in het geniep bestaan. Op die plaatsen
> schuilt, mijns inziens, het wérkelijke gevaar. Het koningshuis is, zoals
> ik ernaar kijk, voor de democratie nauwelijks een gevaar. De permanente
> waakzaamheid van de pers en de formele staatsrechtelijke checks en
> balances houden hem naar mijn smaak voldoende in toom.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********