Wie moet betalen voor klimaatverandering?

Mon Nov 29 14:02:45 CET 1999

Beste mensen van deze lijst,

Op dit moment vinden er discussies plaats op deze lijst over de oorzaken van de klimaatverandering/opwarming van de aarde en over ontwikkelingssamenwerking. Ik zou die twee zaken willen verbinden. Ik hoop dat het onderwerp uw belangstelling heeft of krijgt. Het is voor ons (D66) van speciaal belang omdat we aan de wieg van een controverse in het kabinet hebben gestaan, zo we al niet de verwekker van die controverse zijn. 
1. ACHTERGROND. Bij de kabinetsformatie is er - naar ik heb vernomen - op suggestie van D66 fl. 500 mln 'nieuw beleid' op de begroting gezet onder het hoofdje CDM/ODA (staande respectievelijk voor Clean Development Mechanism  en Official Development Assistance), dat om het Regeerakkoord 'groener' te doen zijn of lijken, iets wat D66 op dat moment goed uitkwam.
2. KYOTO PROTOCOL. Het CDM is 1 van de Kyoto mechanismen, naast 'Joint Implementation' en 'IET (International Emission Trading). Het Kyoto protocol verplicht Nederland (via de EU) om de emissie van broeikasgassen in de periode 2008-2012 terug te hebben gebracht tot 6% beneden het 1990 niveau. Besloten is al dat die reductie voor tenminste 50% in het binnenland zal worden gerealiseerd en voor de rest in het buitenland. De achtergrond van dat laatste is dat je in het buitenland per gulden investering veel meer CO2 kan reduceren dan in eigen land. Als je aanneemt dat de opwarming van de aarde althans gedeeltelijk door de mens is veroorzaakt (en dat doet IPCC, en Nederland en de meeste weldenkende landen. Zie echter de discussie onder 'doembo' op deze lijst) en je je realiseert dat we met een mondiaal probleem te maken hebben, dan is het mede-realiseren van de CO2 doelstelling in het buitenland op een zodanige manier dat dit tegen de minste kosten (cq. zo snel mogelijk) kan een te verdedigen manier van doen (er is veel kritiek geweest van mensen die dit een vorm van 'aflaat' vonden). Joint Implementation is het door landen samen doen van projecten ter reductie van de uitstoot. De 'credits' (zeg maar, emissie rechten) die zo'n project oplevert kunnen tussen de twee landen worden verdeeld. Dit programma zal worden uitgevoerd door EZ en in Oost-Europese landen. De credits worden verhandelbaar (EIT). CDM betreft ook projecten, maar is beperkt tot ontwikkelingslanden die zelf geen CO2 doelstelling hebben opgelegd gekregen in Kyoto. CDM heeft een 2-ledige doelstelling, nl. duurzame ontwikkeling in die ontwikkelingslanden en het helpen van industriele landen bij het behalen van de Kyoto doelstelling. Niet alles is al precies afgesproken. Volgend jaar november is er een grote klimaatconferentie in Den Haag (COP 6), waar de puntjes op de i moeten worden gezet. Dit, heel in het kort, de achtergrond (Bent u daar nog?).
3. REGEERAKKOORD. Terug naar de fl. 500 mln, uit te geven in 2001 (fl. 200 mln.) en 2002 (fl. 300 mln), op het budget van Ontwikkelingssamenwerking (OS) dus en dus onder verantwoordelijkheid van Herfkens. Uit OS gelden betekent dat het geld komt uit de 0.8 % BNP voor OS of zelfs uit de 0.1% (binnen de 0.8%) bestemd voor milieu. Dat betekent weer dat andere programma's en posten zullen moeten inleveren. Dat kan op zich. Een verschuiving in bestedingen (nieuw beleid) moet mogelijk zijn, al zijn de bedragen wel groot en is daardoor de verschuiving nogal plotseling. Iets anders is als het geld wordt gebruikt voor de VERWERVING VAN CREDITS TENEINDE TE VOLDOEN AAN DE NEDERLANDSE KYOTO DOELSTELLING. Dan gebruiken we - ten eigen bate - geld dat we al hadden bestemd voor OS. Plafondvervuiling heette dat in de tijden van Bukman en Pronk. 
4. Waarom is dit zo erg? We geven toch al erg veel aan OS? Ik zal proberen u ervan te overtuigen dat we zo een FUNDAMENTEEL VERKEERDE RICHTING inslaan.
Ik ga ervan uit dat de klimaatverandering grotendeels (ik volg IPCC) veroorzaakt is door de uitstoot van broeikasgassen. Verder hang ik het principe van 'de vervuiler betaalt' aan (dit beginsel appelleert aan ons rechtsgevoel en is ook internationaal - in Rio - zo geaccepteerd). Dat houdt dan twee (gescheiden) zaken in: a) Alle ellende als gevolg van klimaatverandering die we nu zien (akkoord, grotendeels nog onbewijsbaar), zoals extreme regenval en extreme droogte (inclusief de verwoestijning van grote delen van Afrika), zou (gedeeltelijk) moeten worden betaald door de veroorzakers. Dat zijn vooral de industriele landen. (Schattingen van de uitstoot zijn tegenwoordig redelijk goed te maken. Ik neem aan dat er ook wat betreft het verleden wel een redelijke slag naar is te slaan.). Dat meebetalen zou dan naar rato van de uitstoot in het verleden dienen te gaan. Het gaat om veel geld, afhankelijk van wat we onder klimaatverandering scharen. Orissa? Vietnam? Droogte in Indonesie en de bosbranden daar? Idem Filippijnen. Verwoestijning? Verdwijnen van eilanden onder de zeespiegel. Verdwijnen van 60% van Bangladesh in 2100? Schattingen van de bijdragen van de landen aan de uitstoot zijn voorzover ik weet niet gemaakt. Over de 'MILIEUSCHULD' uit het verleden wordt door de industriele landen maar liever niet gepraat op internationale conferenties; wel door ontwikkelingslanden.
b) De constatering dat de vervuiler moet betalen houdt ook in dat ieder zijn Kyoto doelstelling OP EIGEN KOSTEN moet realiseren, dus in eigen land en uit middelen die bij voorkeur verkregen zijn uit heffingen op CO2 uitstoot. Fout is duidelijk dit te betalen uit OS. Dat is geld toegezegd aan ontwikkelingslanden (aan Orissa, zeg maar) en als we daarmee credits betalen aan ontwikkelingslanden is dat een sigaar uit eigen doos. Erger: Ze (neem maar weer Orissa in gedachten) worden tweemaal gepakt. We vergoeden de door ons veroorzaakte schade niet en we verminderen de hulp om te voldoen aan onze Kyoto doelstelling. Dat is wat dit Kabinet wil gaan doen met de door D66 op de begroting gezette fl. 500 mln. Wilden we dat???
5. Wij staan geheel alleen overigens in ons voorstel CDM uit OSgeld te betalen. De EU heeft expliciet verklaard dat dit met EU OS geld niet mag (Pronk heeft dat mede verklaard!). Het is te gek voor woorden dat we voor ons eigen budget een nader standpunt zouden hebben. Herfkens heeft de zaak al twee keer in de ministerraad gebracht, zonder resultaat. De kwestie zal bij de begrotingsbehandeling op 5-6 december ongetwijfeld weer naar voren komen. Wat zal het standpunt van D66 zijn???
6. Ik heb wel een oplossing voor het probleem (door herfkens een 'weeffout' in het regeerakkoord genoemd) en die ook wel 'te bestemder plaatse' neergelegd. We kunnen de fl. 500 gewoon onder het OS plafond gebruiken voor projecten in de klimaatsfeer (vooral om OLs op het pad van duurzame ontwikkeling te zetten). Als er bij zo'n project credits vrijkomen (zoals bij projecten voor zonne-energie, wind-energie, energy efficiency, etc) dan verkoopt OS die credits gewoon (aan VROM bijv.) en sluist de gelden terug naar het project/land waar ze vandaan kwamen. Een tweede oplossing is alleen projecten doen waar geen credits aan vast zitten, maar dat vind ik wat gewrongen. Ter verduidelijking: de credits gewoon in het land laten is geen oplossing, omdat ontwikkelingslanden (nog) niet kunnen handelen in credits (ze hebben geen verplichting namelijk).

Ik hoop op enige discussie over deze mijns inziens principiele zaak, en, liever nog, een standpunt van D66 in de komende begrotingsbehandeling waarmee ik me bij de partij kan blijven thuis voelen..

Vriendelijke groeten,

Henk Bosch
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/19991129/1809bbee/attachment.html>