Schorsing van Buitenen

[Roelof van Netten]

Joris,

Na je vraag heb ik er eens een oude uitgave van het SWB op nageslagen.
Ambtenaar en politicus .
In een bijdrage van drs. D.A. van der Hoeven trof ik onder andere een
voorbeeld aan van de ambtseed zoals vroeger werd afgelegd door ambtenaren.
Overigens staat de ambtseed door verschillende ontwikkelingen weer in de
belangstelling.

Ik citeer een gedeelte:
"Ik zweer/beloof, dat ik om iets hoegenaamd in mijn betrekking te doen of
te laten, van niemand hoegenaamd middelijk noch onmiddelijk enige beloften
of geschenken aannemen zal, en dat ik mij verstrekte opdrachten zal
volbrengen en de zaken, waarvan ik door mijn ambt kennis draag, en die mij
als geheim zijn toevertrouwd of waarvan ik het vertrouwelijk karakter moet
begrijpen, niet zal openbaren aan anderen, dan aan hen, aan wie ik volgens
de wet of ambtshalve tot mededeling verplicht ben".
Tot zover...

Terecht stelt V/d Hoeven dat de waarden die door de ambtseed worden
bevestigd in een model van bureaucratie dat in ideaaltypische zin is
beschreven door Max Weber.
In dit model wordt een stringent onderscheid aangebracht tussen de
ambtenaar en de politicus.

Natuurlijk is er sinds Weber veel veranderd.
Politici zijn 'verambtelijkt' en (beleids)ambtenaren zijn "politiek gedrag
gaan vertonen".

Toch denk ik dat de beoordeling van het lekken van bepaalde informatie,
waarvan politiek gekozenen van mening zijn dat deze informatie (nog)
vertrouwelijk is ten principale niet aan ambtenaren overgelaten mag worden.
De casus Van Buitenen zou naar ons huidig waarden en normenstelsel kunnen?
Het zou verwerpelijk zijn geweest als de informatie waarmee Van Buitenen
naar buiten is gekomen door zijn bestuurders vertrouwelijk zou zijn
gehouden. Mij is niet bekend of de commissie deze informatie tijdelijk
vertrouwelijk wou houden of onbeperkt. Zeker door zijn handelswijze heeft
het op z'n minst de schijn van partijpolitieke overwegingen van Van Buitenen.

Overigens, hoe te denken over de rijksambtenaar die heeft gelekt dat de
minister van BuZa de arrestatie en daaraan gekoppeld het
uitleveringsverzoek van Bouterse in Brazilie heeft tegengehouden?
Ongetwijfeld heeft deze "integere lekker" goede bedoelingen gehad ondat hij
(of zij) van mening was dat met de actie van de minister van BuZa een van
de fundamenten van 't Nederlands justitieel recht werd ondergraven.

Natuurlijk zijn er situaties waarin de ambtenaar van de algemene lijn af
moet wijken. Bijvoorbeeld als in strijd wordt gehandeld met de Grondwet.
Maar dat is dan ook omschreven in dezelfde ambtseed.

Politici wegen belangen.
Ambtenaren wegen feiten.

Een onderscheid dat voor mij altijd helder is, en voor mij ook heel goed
aangeeft tot hoever mijn verantwoordelijkheid als ambtenaar gaat.
En die beperkt zich tot goede, feitelijk juiste en onderbouwde (soms
dringende) advisering. Wat het bestuur ermee doet is aan hen.
Dat ik daar als D66er soms met gekromde tenen bijzit is evident.

Het benoemen van een soort vertrouwenspersoon voor ambtenaar die aanlopen
tegen 'onverkwikkelijke' zaken kan een oplossing zijn. Alhoewel ik denk dat
't primair zou moeten gaan om strafbare feiten. Maar daar bestaat de
vertrouwenspersoon al in de vorm van de officier van justitie.

De casus van het RIVM is anders van karakter dan de casus Van Buitenen.
Daar stelt een wetenschappelijk medewerker het wetenschappelijk
functioneren van 'het instituut ter discussie'. Persoonlijk betreur ik het
dat hij -na eerst niet te zijn gehoord binnen 't RIVM' ervoor gekozen heeft
het gelijk via Trouw te doen. Wellicht dat er andere kanalen in deze
wetenschappelijke wereld waren geweest om zijn juiste punt aan de orde te
stellen.


Mijn conclusie:
Het is niet aan ambtenaren om tegen zijn bestuur in te gaan.
Dat het bestuur daarmee soms ingaat tegen algemeen geldende waarden en
normen is duidelijk. Maar het is wel de essentie van ons democratisch bestel.

Mochten we van mening zijn dat er teveel ambtenaren op posities zitten waar
politieke afwegingen gemaakt moeten worden, wellicht moeten we dan
overwegen 't aantal ambtenaren te beperken en 't aantal politici te vergroten.


Roelof van Netten




:17 18-3-99 +0100, Joris van den Wittenboer wrote:
>Roelof schreef:
>
>> Als ambtenaar ben je primair verantwoording schuldig aan het bestuurlijk
>> gezag.
>
>Is dit waar? Weet iemand hier het fijne van. Ik meen me te herinneren
>dat een ambtenaar niet uitsluitend verantwoording schulig is aan
>bestuurlijk gezag.
>
>Groeten,
>Joris van den Wittenboer
>
>In de politiek zegt men beginselvast als men zetelvast bedoelt. (Greshof)
>
>