Vijf goede redenen om de Provinciale Staten af te schaffen

[Andor Admiraal]

Beste Daniel,

>Is de lage opkomst het gevolg van dat niemand weet wat de Eerste Kamer doet?
>Ooit vonden we dat de EK opgedoekt moest worden. Terecht!

UItstekend, maar zolang hij bestaat heeft hij macht. En (al dan niet helaas)
meer macht dan onze 760 statenleden. 

>Als dat niet kan, kies de Eerste Kamer (indirect of rechtstreeks)
>tezamen met de Tweede Kamer en laat de Provinciale Staten zichzelf
>aan de kiezer verkopen. Dat is staatkundig zuiverder.

Nee, dat is onzin. Het is niet rationeel om voor de eerste kamer anders te
stemmen dan voor de tweede: zij gaan beide over dezelfde onderwerpen. Het is al
helemaal vreemd om de Tweede Kamer haar eigen "controlerend" lichaam te laten
kiezen. Als de Eerste en Tweede Kamer per definitie dezelfde politieke
samenstelling hebben dan vervalt de rol van de Eerste Kamer totaal. Ook prima,
maar dan moet je deze gewoon afschaffen en dat is een andere keuze.

>Nationale politici: hou je handen af van de Provinciale Staten!

Liever niet, anders gaat er al helemaal niemand meer stemmen behalve wat
plichtsgetrouwe Christenen. Dat zou een rare Eerste Kamer opleveren!
Onderstaand (polariserend) stukje schreef ik n.a.v. de PS-verkiezingen.


Vijf goede redenen om de provincie af te schaffen

Bram Peper maakt zich zorgen over de legitimiteit van de provincie, maar is
door de politiek teruggefloten omdat zijn timing zo vlak voor de verkiezingen
niet verstandig zou zijn. Hoe terecht ook Peper’s zorgen, vanuit de politiek
valt er geen actie richting de provincie te verwachten. Immers, in elke partij
is een kritische massa in het partijkader voor het persoonlijk politiek
overleven afhankelijk van een onzichtbaar orgaan als de provincie. Het is
daarom zaak dat Peper als verantwoordelijk minister nu, na afloop van de
verkiezingen, de daad bij het woord voegt en opnieuw het debat opent over het
functioneren van de provincie en over mogelijke alternatieven. Hier zijn alvast
vijf redenen waarom dat debat zou moeten leiden tot het opheffen van de
provincie.

De provinciale staten missen democratische legitimiteit
De voorvechters van de provincie hebben in een ding gelijk en dat is dat de
legitimiteit van de provincie niet in de opkomstcijfers gezocht mag worden. De
democratische legitimatie ligt niet alleen in de kwantiteit maar ook in de
kwaliteit van de stemmen. Wanneer het voorstel van Wim Kok voor het koppelen
van de verkiezingen voor gemeenteraad en provinciale staten inderdaad tot een
hogere opkomst zou leiden is daarmee nog niets gewonnen. Kiezers weten dan ten
slotte nog steeds niet wat de politieke vraagstukken van dat moment in hun
provincie zijn en de stem op de provincie blijft daarmee een sprong in het
duister. Zelfs de best geïnformeerde kiezers hebben nog geen idee welke
partijen het provinciebestuur vormen en wat ze daar wel of niet hebben bereikt.
Ook als met allerlei trucs de opkomst tot 80 procent kan worden opgerekt dan
geeft dat de Staten nog geen legitimiteit zolang deze kiezers niet weten op wie
ze eigenlijk stemmen of waarom.

De provinciale staten zijn niet politiek
Voorvechter van de provincie, prof. Dolle, stelde gisteren in de Volkskrant dat
de provincie een harmonieus, niet-gepolitiseerd bestuur heeft. Ik zou stellen
dat er niets te kiezen valt en dat de provincie als democratische laag dus
opgeheven kan worden. Over de meeste onderwerpen waar de provincie iets over te
zeggen is niet of nauwelijks politiek debat. Het journaal haalde als
“belangrijke taak” van de provincie de ongediertebestrijding aan. Nou zal
niemand het belang van ongediertebestrijding willen bagatelliseren, maar de
grote politieke meningsverschillen zie ik nog niet opdoemen zolang de VVD nog
geen klopjacht op kakkerlakken opent en GroenLinks en D66 het niet speciaal
voor deze verdrukte beestjes op zullen nemen. De provincie heeft wel
bevoegdheden maar gaat politiek gezien niet echt ergens over.

De eerste kamer-constructie kan worden herzien
Er is ook nu weer veel kritiek op het feit dat de landelijke politiek de
provinciale politiek heeft overschaduwd. Deze kritiek is onterecht. Immers, uw
stem van gisteren koos niet alleen de provinciale staten maar ook de eerste
kamer. De eerste kamer heeft in vergelijking met de Tweede Kamer weinig macht,
maar in vergelijking met de provinciale staten zijn de onderwerpen die hier
spelen aanzienlijk groter. Waar de provincie soms mee mag praten over de
verdeling van het budget van de thuiszorg zullen de hoogte van dit budget en de
marges waarbinnen de provincie mag beslissen toch echt in Den Haag worden
bepaald. Staatsrechtelijk mogen de Provinciale Staten de eerste kamer kiezen,
inhoudelijk kiest de kiezer gewoon direct de eerste kamer en is de stem voor de
provinciale staten hiervan de afgeleide. Hoewel we een nationaal en een
regionaal orgaan kiezen kunnen wij ons over deze twee niet verschillend
uitspreken. Het lijkt alsof ons staatsrecht er al vanuit gaat dat er geen
regionale politieke onderwerpen zijn zodat een regionale stem zou kunnen
verschillen van de nationale stem. Al met al is het een onduidelijke en
ondemocratische constructie die nodig aan herziening toe is.

Er is iets te winnen met afschaffing
Wie de burger bij de politiek wil betrekken moet ze niets lastig vallen met
verkiezingen die nergens over gaan. Hierdoor ontstaat een soort
verkiezingsmoeheid die uitstraalt op verkiezing waar wel iets beslissen valt,
zoals de aankomende Europese verkiezingen. Daarnaast wordt er al jarenlang
geklaagd over het niveau van het kader van politieke partijen doordat de
spoeling mede door het grote aantal statenfuncties erg dun is. Het opheffen van
de staten zou een enorm aantal goede provinciale politici vrijmaken om te
concurreren voor allerlei andere partijpolitieke functies waardoor de spoeling
in gemeenten en in de organisatie van de politieke partijen direct dikker zal
worden en de kwaliteit van de politiek zal toenemen.

Er zijn goede alternatieven
De provincie is niet onmisbaar. Haar taken kunnen worden verdeeld over rijk,
gemeenten, gedeconcentreerde rijksdiensten en door ad-hoc overleggen tussen
gemeenten. Met name dit laatste biedt grote voordelen omdat het
decentraliserend werkt. Prof. Dolle meent dat de provincies haar legitimiteit
ontleent aan haar geschiedenis. In wezen betekent dat: het is lang zo geweest
dus moet het zo blijven. Het is een pleidooi voor ongebreideld conservatisme
dat ik niet deel. Door het afschaffen van de provinciale staten neemt de
democratische legitimiteit van de beslissingen die nu door de staten worden
genomen toe. De democratische verantwoordelijkheid komt namelijk te liggen bij
organen die wel bewust en om inhoudelijke redenen door de kiezer zijn
aangewezen, het rijk en de gemeenten.

Bestuurlijke vernieuwing is altijd moeilijk en al helemaal wanneer een grote
groep politici zich in hun directe belang voelt aangetast. Het lijkt mij een
uitstekende uitdaging voor Bram Peper om te laten zien wat hij waard is.

Groet, groet,
Andor.