sociaal liberale euthanasie

[Hein Westerouen van Meeteren]

Het klinkt overtuigend. Zelfbeschikkingsrecht voor het individu, en  ook
nog de faciliteiten verzorgen. Dat was het toch? Liberaal en ook sociaal. 
Wat is dat zelfbeschikkingsrecht eigenlijk? Aan het eind van je leven is er
niet veel zelfbeschikking meer over. De dood beschikt. Het zelf sterft af.
Eigen ervaring: mijn  broer Erik. Sociaal Liberaal avant la lettre. Leuke,
zelfstandige, redelijke vent. Toen hij kanker kreeg dan ook meteen de
euthanasieverklaring ingevuld en opgestuurd. `Ik wil waardig dood', zei hij
altijd. `Ik wil het zelf in de hand houden'. In de eerste maanden in het
ziekenhuis, toen alles nog niet zo erg leek, ging dat uitstekend. De dood
was nog zo ver weg. Maar met het vorderen van de maanden werd de ziekte
gruwelijker. En zijn geest brak, stukje bij beetje. Doodsangt. Paniek. De
dood ontkennen (`ik word weer beter, ik voel het'). Wat nou
zelfbeschikking. Hoe dichter hij bij de dood kwam, hoe minder hij het wist.
`Ik wil niet dood', steeds vaker, steeds wanhopiger. Precies twee jaar
geleden, in maart, schraapte hij moed bijeen. Hij  kondigde aan: ik wil
morgen om 1200 uur sterven. Zijn lichaam woog inmiddels 41 kilo. De arts
vroeg nog: weet je het 100% zeker? Want zo'n arts heeft een ondubbelzinnige
wilsverklaring nodig. Prettig dat er überhaupt een arts was die het wilde
doen. Ja, zei hij. Alles werd dus in gereedheid gebracht. En iedereen nam
afscheid. De volgende morgen om 0800 uur staat hij uit zijn ziekenhuisbed
op, met zijn wrakke lichaam. Kleedt zich half aan en verklaart: ik ga naar
de markt. Verbijstering alom. Wilsverklaring nutteloos. Dokter haakt af.
Het genomen afscheid wordt teruggedraaid. 

Twee weken later sterft hij,  maar niet uit vrije wil. Hij heeft tot het
laatste bewuste moment geaarzeld, nu eens moed bijeen rapend, dan weer in
paniek uit doodsangst. Zijn lichaam nam de beslissing, niet zijn geest.

Geen leuk verhaal misschien. Maar als ik de ferme opschudderstaal hoor over
sociaal liberale zelfbeschikking, dan denk ik: weten jullie wel waar je het
over hebt. Je hebt het over de dood. En als van Boxtel dan voorzichtig zegt
dat het bij die zaken niet zo zwart-wit is, dan krijgt hij gehoon. 

Over zaken van leven en dood moet dieper worden gedacht dan in slogans als
zelfbeschikking.  Palliatieve gezondheidszorg, stervensbegeleiding,
spirituele en emotionele ondersteuning. Het zijn zaken die in de concrete
werkelijkheid van het sterven van onschatbare waarde zijn. Iemand aan
`zelfbeschikking' overlaten is iemand verlaten. IJskoud. 

Het klinkt hard, maar ik zag doodsangst in die zaal.  

Hein  van Meeteren
 Amsterdam
heinwvm at palm.a2000.nl