Taalkundige betutteling

[henk vreekamp]

Beste nachtegalen,

Beroepshalve kreeg ik een nieuw woordenlijstje van de Unesco onder ogen:
'Guidelines on Gender-Neutral Language'. Als grootverbruiker van het
Angelsaksisch neusde ik door de ongeveer 60 aanbevelingen voor
politiek-correcte alternatieven voor de vervanging van 'man' voor 'mens'
plus variaties. In drie kolommen worden we wegwijs gemaakt: het foute
voorbeeld, het alternatief, en, de reden waarom. Verbazing is mijn deel. Een
groot deel van de alternatieven behelst het omzetten van een duidelijk zin
met actieve werkwoordsvormen in een passieve zin zonder kraak noch smaak.
Sommige woorden zijn gezocht, want komen nauwelijks voor.

Het geheel doet me denken aan PvdA-staatssecretaris Van der Ploeg, kennelijk
een glansrijk econoom voor Amsterdam, maar een dwaze schoolmeester te Den
Haag. De cultuur van wat hij ziet als het lagere, zwakkere volk veranderen
in de richting van de gegoede middenklasse...

Enkele voorbeelden:

- mankind, vervangen door: people, humanity etc. Men beseft niet dat
'mankind' een antiek, academisch containerbegrip is dat vrijwel nooit meer
wordt gebruikt.

- man in the street, vervangen door: the average person, people in general.
Dit jargon is zo algemeen dat het allang 'ontsekst' is.

- primitive man, vervangen door: primitive peoples. Afgezien van de reeds
lang afgedankte context van het conservatief-evolutionair denken rond
'primitief', zouden toch nog heel wat bejaarde feministen dit woordgebruik
juist gehandhaafd willen zien! Overigens wordt de uitdrukking nog zelden
gebruikt.

- committee of wise men, vervangen door: panel, advisory panel etc. Is
allang gebeurd. Het 'wijze mannen' wordt nog alleen gebruikt als het
inderdaad om een clubje mannelijke notaaabeeelen gaat.

- brotherly, vervangen door friendly, comradely. Ook al zo'n overbodig
advies. Trouwens het 'sisterly' wordt niet geadviseerd.

- man and wife, vervangen door: husband and wife etc. Onzin want duidt op de
sociale relatie van twee heteroseksuelen in het algemeen, terwijl de Unesco
dat wil verengen tot de huwelijkse staat. Unesco is hier in haar taalijver
wel erg conservatief.

- chairman, vervangen door: chairperson, chair, president e.d. Is allang
gebeurd. In de academische wereld 'chair', in de zakenwereld 'president'.

- ombudsman, vervangen door: mediator. Hier blijkt nogmaals het sektarische
van de linguistische lijken in Parijs - zelfs Nederland dat altijd achterop
loopt (referendum, gekozen burgemeester, poldermodel) weet dit beter.

- statesman, vervangen door: political leader. Dit woord is ook abstract
geworden, net als ombudsman het al was. Thatcher wordt in Engelse kranten
betiteld met beide termen.

- .. neglect their wives and children, vervangen door: neglect their
families. Gut, hebben zakenlui een gezin?

- woman doctor, vervangen door: doctor. Onzin, eerste term wordt alleen
gebruikt als er een verschil bestaat tussen de seksen in het vak arts.

- forefathers, vervangen door: ancestors. Heb het eerste nog nooit gelezen.

Men schijnt deze richtlijnen in alle wereldtalen te presenteren. Dat moet,
inclusief vergaderende academici, toch tonnen, miljoenen euros vergen.

Een Kamervraag kost ook weer vele duizenden. Misschien kan kasbeheerder Zalm
de UNO-bijdrage korten op deze totaal overbodige betutteling?

Henk Vreekamp, Utrecht