Werk en (basis)inkomen

[Max Kok]

Reactie op de samenvatting van Paul Doucet

>Max Kok vindt het basisloon een lapmiddel voor waar het werkelijk om gaat:
>een rechtvaardiger verdeling van het werk, het effectueren van het recht op
>arbeid. Dat is waar we het over moeten hebben.

"rechtvaardig" is niet helemaal wat ik bedoel. Het gaat me minstens zoveel
om efficiënt (het voorbeeld uit de verpleging). En voor mij zit er ook het
element van zoiets als natuurlijkheid in: het is altijd zo geweest dat
mensen werkten om zich in leven te houden. Kun je je een
steentijd-gemeenschap voorstellen waar de helft van de jagers niet mee mag
doen zodat de andere helft meer voor zichzelf kan vangen ? En dat de
insiders uit de totale opbrengst een minimaal leven "financieren" voor de
outsiders ?
Tenslotte roep ik even mijn mail over Lubbers en Kok in herinnering. Als de
insiders hun inkomsten zien teruglopen, wentelen ze dat af op de verder
machteloze outsiders (arbeidsongeschikten worden zomaar arbeidsgeschikte
bijstandontvangers, bijstandontvangers worden zogenaamd terecht te korten
fraudeurs). Deze barbaarse afhankelijkheid blijft ook met een basisinkomen
bestaan.

>Dat laatste betwist ik niet. Maar ik denk niet dat het aangaat het
>basisloon een lapmiddel te noemen. Als ik me bepaal tot de twee meest in
>het oog lopende effecten:
>a. Het heft de *plicht* tot arbeid op (iets te sterk gezegd, ik weet het),
>en dat is echt iets anders.

Daar ben ik niet voor. Ik vind niet dat de overheid regels in het leven moet
roepen die de koppeling tussen activiteit en de daaruit voorvloeiende
inkomsten doorkruisen.

>b. M.b.t. de onvrijwillig werklozen ben je als iemand die roept dat we
>alleen nog over brandpreventie mogen praten, en niet over het lapmiddel
>genaamd brandweer.

Ik ben het niet met je eens dat de brandweer een lapmiddel is tegen het
verschijnsel brand. OK, zonder brandweer zou er wellicht geen hele stad meer
afbranden, maar de schade zal aanzienlijk hoger zijn.

>En over een rechtvaardiger verdeling van het werk: ik zou daar ook graag
>iets aan gedaan willen hebben. Maar hoe? Je voorbeelden zijn goed, met
>inbegrip van het ook door mij bewonderde epos De Bovenbazen. Aleen denk ik
>dat je analyse niet helemaal van toepassing is. Die gaat namelijk over de
>concentratie van geld (en macht). En waar we het over hebben is de
>verdeling van arbeid. Dat is wat anders.

De verdeling van arbeid staat juist aan de wortel van de verdeling van geld
en macht.

De beste oplossing die ik ooit zelf heb kunnen bedenken begint bij de
constatering dat de prijs die degenen die relatief teveel arbeid hebben
daarvoor moeten betalen veel te laag is. Als je alle werkloosheids
gerelateerde uitkeringen (dus ook de WAO) bv. eens met een factor vier zou
verhogen, krijgen werkenden een duidelijk financieel belang bij een betere
verdeling. Nu is het juist lucratief voor werkenden om zoveel mogelijk
werklozen te hebben omdat de prijs daarvoor lager is dan als de totale
loonsom over werkenden + werklozen gelijkmatig zou zijn verdeeld.
De volgende stap is om de lijn tussen werk en werkloze veel korter te maken.
Dat zou kunnen door iedere werkloze in te delen bij een werkbron. Als de
beheerders van die bron de werkloze inschakelen in het arbeidsproces mogen
ze dat doen tegen het geldende CAO loon en kunnen ze het surplus (dus
uitkering x 4 - CAO loon) van de belasting aftrekken. Als ze ervoor kiezen
om de werkloze lekker te laten vissen, betalen ze het volle pond ( dus
uitkering x 4) voor die improductiviteit. In zo'n systeem is er ook bij de
werkbron een incentive om werklozen in te schakelen en niet meer om ze op
kosten van de gemeenschap thuis te laten zitten.
De laatste stap is deze regeling aanpassen aan te verwachten problemen. Zo
zouden werkbronnen de hun toebedeelde werklozen onderling moeten kunnen
uitwisselen (quotering werkt alleen goed als de quota verhandelbaar zijn).
Naarmate een werkbron kapitaalintensiever wordt, moet het toebedeelde quotum
worden aangepast. Er moet een makkelijk afdwingbare sanctie staan op
wanprestatie van werknemers (loon terugbetalen over uren waarin niet naar
behoren gewerkt is ?).


>Iets meer op de achtergrond krijg ik de indruk dat je het basisloon ziet
>als een systeem om de (onvrijwillig) werklozen in feite af te schrijven:
>geef ze een fooi en laat ze zich verder koest houden. Dan kan de rest
>ongestoord doorgaan met geldverdienen. Klopt dat?

Ja, zo ongeveer.
Wat in de jaren zestig en zeventig ontwikkeld werd als een humaan systeem,
heeft zich ontpopt tot paternalistische betutteling. In feite zijn
bijstandontvangers verworden tot de hedendaagse vorm van horigen. Ontvangers
van WW en WAO tot lijfeigenen. Het basisinkomen verandert te weinig aan die
barbaarse situatie.
Ik leg de oorzaak van werkloosheid niet bij luiheid van werklozen maar bij
te grote inhaligheid van werkenden. In die visie onthouden werkenden
werklozen een deel van het hun toekomende inkomen. Een basisinkomen van 1500
gulden lost dat niet op.
Tenslotte vind ik het uit het arbeidsproces houden van arbeidskrachten ter
verhoging van het loon van werkenden economisch inefficiënt (voorbeeld
verpleging): de maatschappij krijgt voor steeds meer geld steeds minder
kwaliteit. Ook dat proces wordt met een basisinkomen niet gestopt.

Zo ben ik een groot voorstander van het wegnemen van allerlei
vestigingsregelingen en beroepskwalificaties. Werklozen kunnen dan door
middel van een lagere prijs voor hetzelfde produkt werkenden veel beter via
concurrentie uiteindelijk dwingen een reëlere prijs voor hun produkt te
vragen. De overheid zou bij kapitaalintensieve werkgelegenheid moeten
bijspringen als investeerder. Op die manier kan de inflatie, en dus de
rente, nog een stuk verder omlaag.


Max Kok