werk en inkomen: hulp bieden

[Arie Dirkzwager]

At 17:45 12-7-99 +0200, Mark Giebels wrote:

>>Kunnen we
>> in de openheid krijgen wie er eigenlijk waarom tegen is? Ik bedoel: waar
>> komt de weerstand vandaan?
>
>Bijvoorbeeld van de werkgroep Algemene Economie van D66. Zo staat
bijvoorbeeld het
>volgende discussiestuk dat zij een paar jaar geleden binnen de Jonge
Democraten
>hebben gepubliceerd op hun site. Veel van de werkgroep zijn oud-JD'ers,
vandaar.
>
>http://users.bart.nl/~xahmol/D66AlgemeneEconomie/standpunten/discussiestuk_
basisinkomen.html
>
>Ik ben benieuwd naar het commentaar van jou en anderen. Ik ben er zelf
vrij kritisch
>over.

        Daar gaat 'ie (mijn commentaar voorafgegaan door ">>>"):

Discussiestuk basisinkomen

INLEIDING

De werkgroep sociale economie heeft een aantal moties ingediend voor ALV
26. Dit thema is zeer actueel, zeker nu D66 deze discussie
weer heeft opgepakt op haar voorjaarscongres van afgelopen maart. Het
huidige standpunt van de JD is dat 

>>>blijkbaar uitkeringen niet afgeschaft worden en basisinkomen met
minstens evenveel regelingen omgeven wordt. 550 gulden is veel te weinig en
zou uit (extra) kapitaalsbelasting betaald moeten worden, 1500 gulden is
-gezien hoogte huidige uitkeringen- redelijk en haalbaar en vereist als
uitkeringen afgeschaft worden geen extra belasting verzwaring. Daar houdt
dit rapport geen rekening mee, het is dus minder interessant. Toch even
verder kijken:

zij een voorstander is van een
basisinkomen van 550 gulden per maand (waarde 1987) voor mensen tussen 18
en 65 jaar en van de huidige AOW-hoogte voor mensen
boven de 65, Mensen tot 18 jaar krijgen een geleidelijk oplopend
basisinkomen tot 550 gulden. Boven het basisinkomen krijgt iedereen
tussen 18 en 65 een aanvulling tot het sociaal minimum voor een
alleenstaande als men zelf geen voldoende betaalde arbeid kan vinden.
Als voorwaarde wordt wel gesteld dat men ten minste 16 uur om- her- of
bijscholing volgt. Deze voorwaarde geldt niet voor mensen
boven een bepaalde leeftijd, voor mensen die vrijwilligerswerk doen en voor
mensen in de WAO of ziektewet. Aanvullende verzekeringen
dienen via de vrije markt plaats te vinden. Er dient een nieuw minimumloon
te komen dat gelijk is aan het huidige netto minimumloon
minus de hoogte van het basisinkomen. Het basisinkomen wordt dan
gefinancierd via belastingen, die meer dan nu op kapitaal in plaats
van op arbeid dienen te drukken.

Dit standpunt dateert al uit 1985 en dus lijkt een hernieuwde discussie
over dit onderwerp, zeker ook gezien de sterk uiteenlopende
meningen binnen de JD, geen overbodige luxe.

Uit de door de werkgroep ingediende moties blijkt al dat wij behoren tot de
tegenstanders van een basisinkomen. De moties zijn echter
beknopt geformuleerd. Het leek de werkgroep dan ook een goed idee om een
discussiestuk over het basisinkomen te schrijven als
aanvulling op onze moties. Op deze wijze hopen wij zowel onze ideeën over
het basisinkomen te kunnen verduidelijken, als wel een aanzet
te geven voor de discussie. Dit discussiestuk ligt nu voor jullie. Wij
hebben geprobeerd om de discussie over het basisinkomen te splitsen
in een discussie over het principe van een basisinkomen en een discussie
over de mogelijke varianten van een basisinkomen. Dit laatste zal
gebeuren aan de hand van drie alternatieve stelsels: een laag basisinkomen,
een laag basisinkomen met een aanvullend stelsel en een hoog
basisinkomen.

HET PRINCIPE VAN EEN BASISINKOMEN

In deze paragraaf zal worden bekeken of het principe van basisinkomen ons
al dan niet aanstaat. Wij doen dit door de, al dan niet
vermeende, voor- en nadelen van het basisinkomen te bespreken. Om te
beginnen zal worden bekeken of er inderdaad sprake is van een
voordeel en, zo ja, of dit voordeel ook binnen het huidige stelsel voor
sociale zekerheid kan worden gerealiseerd.

Voordelen:

1) Participatie en burgerschap.

De werkgelegenheid kan toenemen doordat het minimumloon kan worden
afgeschaft bij de invoering van een basisinkomen. Het effect zal
het grootste zijn aan de onderkant van de arbeidsmarkt. De
werkgelegenheidscreatie moet echter niet worden overschat, want deze lagere
loonvoet gaat samen met hogere belastingen om het basisinkomen te
financieren ( bij een hoogte van het basisinkomen dat wij als
'sociaal` bestempelen. Wij komen hier nog op terug ).

>>> Klopt niet - bij mijn voorstel geen hogere belastingen!

Tevens zullen de lonen aan de onderkant niet te veel kunnen dalen, omdat
anders niemand dit werk zal willen doen; ze hebben immers al
een basisinkomen achter de hand. De exacte loondaling blijft ook onzeker,
omdat loonvaststelling een afspraak is tussen werkgevers en
werknemers. De precieze uitkomst van dit proces is van tevoren niet geheel
duidelijk. Werkgelegenheid creëren kan echter heel wat
eenvoudiger en goedkoper gebeuren via een aantal fiscale maatregelen aan de
onderkant van de arbeidsmarkt waardoor voor een aantal
werkzaamheden de loonkosten omlaag gaat. Daarnaast zou de overheid meer
kunnen doen aan de verdringing op de arbeidsmarkt van
laaggeschoolden door hoger geschoolden.

Een basisinkomen zou het staatsburgerschap versterken, omdat mensen zonder
werk door het basisinkomen het gevoel zouden krijgen
volwaardig mee te tellen in de maatschappij. Wij zien niet in waarom zij
dit gevoel wel zouden hebben bij een basisinkomen en niet bij de
huidige uitkeringsvormen.

>>>     Zie verhalen van "ervaringsdeskundigen" zoals Erik v.d. Muijzenberg.
Klopt niet, uitkeringstrekkers worden beschouwd en behandeld als tweede
rangs burgers.

Hier komt nog bij dat de meeste mensen graag aan het werk willen. Werk
verleent de meeste mensen een
sociale identiteit, een kennissenkring, het idee van zelfontplooiing en het
idee nuttig te zijn voor de maatschappij.

2) Vereenvoudiging

Een basisinkomen is inderdaad een eenvoudiger stelsel dan het huidige
stelsel van sociale zekerheid. Zo is er minder controle en toetsing
nodig, want iedereen heeft immers recht op een basisinkomen. Als je kiest
voor een stelsel met alleen een basisinkomen, dan kunnen al de
huidige uitkeringen ook worden afgeschaft. Als je dit te ver vindt gaan dan
blijft differentiatie echter nodig en is de mate van
vereenvoudiging zeer gering. Een volledig geïndividualiseerd basisinkomen
vinden wij bijvoorbeeld onrechtvaardig ten opzichte van
alleenstaanden en dus vinden wij dat een alleenstaande een hoger
basisinkomen zou moeten krijgen dan de helft van wat twee
samenwonenden krijgen. Bijvoorbeeld zeventig procent, zoals nu voor de
bijstand geldt. Hierdoor zal echter een groot deel van de controle
terug moeten komen, als noodzakelijk bijproduct van rechtvaardigheid.

>>>dus niet doen - bevordert samenwonen en saamhorigheid maar als je niet
wilt is f 1500 voldoende voor alleenstaande. In tegenstelling tot huidig
systeem lijkt er dan een "premie" te staan op samenwonen, nu wordt dat
bestraft en leven velen illegaal samen of zien daarvan af hoewel ze wel
willen.

3) Sociale rechtvaardigheid en emancipatie

Met een basisinkomen wordt volgens de voorstanders de rigoureuze scheiding
tussen betaald en onbetaald werk tenietgedaan, omdat
werklozen zich niet meer beschikbaar hoeven te houden voor de arbeidsmarkt.
Iedereen kan zelf kiezen welke activiteiten zij of hij zal
ondernemen: betaald werk, studie, vrijwilligerswerk, televisie kijken etc.
Maar is dit nu sociale rechtvaardigheid? Wij vinden van niet. De
overheid moet zorgen dat mensen die geen betaalde baan kunnen vinden, die
niet meer kunnen werken, die studeren of die met pensioen
zijn, toch kunnen rondkomen en kunnen meedraaien in de samenleving. Een
betaalbaar basisinkomen zal voor de meeste van deze mensen
een flinke financiële stap achteruit zijn. Dit vinden wij a-sociaal!

>>> Demagogie. Geen financiele stap achteruit als 't f 1500 per persoon is.

Ook vinden wij het niet erg sociaal dat iedereen maar zelf uitmaakt of hij
wel betaald werk wil verrichten. Het is nogal eenvoudig om, met de steun
van een basisinkomen in de rug, alleen te doen wat jij zelf nuttig
vindt. Er wordt dan al snel vergeten dat veel mensen zich uit de naad
moeten werken om het geld te verdienen waarvan jij rondkomt.

>>>Weer dat verouderde en a-sociale beeld dat zij "op onze kosten" leven
dat met uitkeringen gepaard gaat. Dus: basisinkomen voor *iedereen* even hoog.

En
dat is lang niet altijd super inspirerend werk waar je ontzettend veel
voldoening uit haalt. Het basisinkomen moet wel ergens verdiend
worden! Als iedereen alleen maar zou doen wat hij of zij zelf leuk of
nuttig vindt, dan zal snel een deel van het fundament onder het
basisinkomen verdwijnen

>>>Onzin - veel mensen vinden hun werk leuk en nuttig en dragen zo met
plezier bij aan BNP. Weinig mensen willen van (ten minste) minimumloon
terugvallen op basisinkomen (f 800 verschil bij mijn voorstel)

en tevens zal het draagvlak afnemen, omdat veel mensen het idee krijgen dat
anderen alleen maar profiteren van
hun gezweet. Eer komt bij dat het merendeel van het vrijwilligerswerk wordt
gedaan door mensen met een betaalde baan en dat de meeste
mensen zonder baan heel wat liever een betaalde baan hebben dan dat zij
vrijwilligerswerk doen. 'Zelf je brood verdienen, maar een goed
sociaal stelsel voor hen die dat niet (meer) kunnen,' dat is ons motto.

>>>Mijn motto: we verdienen met ons allen in Nederland ons brood (met goed
beleg!) en werkgelegenheid voor wie met betaald werk enige "luxe" wil
bijverdienen.

Bij een basisinkomen wordt ook huishoudelijke arbeid beloond met een
basisinkomen. Het partneronvriendelijke karakter van het huidige
stelsel wordt op deze wijze opgeheven: het inkomen van de partner is immers
niet relevant voor de uitkering van een basisinkomen. Hier
staat tegenover dat ook nu ieder persoon een belastingvrije voet heeft, een
bedrag dat niet belast wordt. Het is onzeker of het voor de
zelfstandigheid van een huisvrouw veel uitmaakt dat zij zelf elke maand
geld krijgt, terwijl het inkomen van de beide partners samen niet
stijgt, of zelfs daalt, door de hogere belastingen. Een laag basisinkomen
zal de financiële afhankelijkheid niet wegnemen, maar hooguit
verminderen. Voor alleenstaande moeders is een basisinkomen zelfs een grote
verslechtering als er geen aparte voorzieningen worden
getroffen voor alleenstaanden en je niet uitgaat van een zeer hoog
basisinkomen (op dit laatste punt komen we nog terug). Als je gewend
bent aan twee basisinkomens plus een salaris, dan is het vooruitzicht te
moeten leven van één basisinkomen nou niet echt een vergroting
van de onafhankelijkheid van de vrouw. Emancipatie betekent volgens ons
vooral de mogelijkheid hebben om in het eigen
levensonderhoud te kunnen voorzien, niet het recht op een eigen uitkering.
Een basisinkomen draagt dus niet direct bij aan de
emancipatie, zoals wij die graag zouden zien.

4) Opheffen armoedeval

De armoedeval is een zeer serieus probleem. Met de armoedeval wordt bedoeld
dat als werklozen betaald werk gaan doen, zij er financieel
op achteruitgaan, doordat zij hun uitkering en andere voordelen verliezen
en met nieuwe belastingen en heffingen worden geconfronteerd.
Een basisinkomen lost dit probleem inderdaad op. Volgens de Organisatie
voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (
OESMOECD) leidt een basisinkomen van 30 procent van het gemiddelde inkomen
(ongeveer 900 gulden per maand) waarnaast alle overige
uitkeringen worden afgeschaft echter tot een sterke belastingverhoging.

>>>In mijn voorstel geen lastenverzwaring maar werkgeversbelasting van f
1500 voor iedere werknemer die ze in dienst hebben en afschaffing van f
2300 minimumloon die ze nu per werknemer moeten betalen. Loonhoogte (boven
basisinkomen) is verder geheel vrij onderhandelbaar. JD doen of het uit
inkomstenbelasting moet komen. Klopt niet.

Gegeven extra belastingontwijking zullen de tarieven nog meer
moeten stijgen. Dit alles resulteert in zeer hoge marginale
belastingtarieven wat "work incentives" ernstig zal schaden. Het arbeidsaanbod
zal hierdoor juist dalen en dus zullen de belastingtarieven weer moeten
stijgen om het basisinkomen te kunnen betalen. Ook dit systeem
heeft dus de kans geheel uit de klauwen te lopen. Een basisinkomen lost dus
wel de armoedeval op, maar zelfs een a-sociaal laag
basisinkomen leidt tot zulke effecten dat er geen sprake zal zijn van meer
werk aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

5) Spreiding van werk

Een basisinkomen kan leiden tot een grotere spreiding van werk. Het besluit
om minder te gaan werken zal minder kosten dan in het
huidige stelsel, omdat het inkomen bestaat uit een vast deel (basisinkomen)
en een variabel deel (inkomen uit arbeid). Dit effect zal worden
beperkt door de relatief lage hoogte van het basisinkomen. De netto lonen
zullen bij de invoering van een basisinkomen waarschijnlijk
dalen, waardoor je niet veel minder kunt gaan werken zonder er in inkomen
op achteruit te gaan. Het minimumloon bijvoorbeeld daalt in
veel plannen met de hoogte van het ingestelde basisinkomen. Dit effect zal
nog worden versterkt door de belastingverhogingen. Een
basisinkomen zal dus maar weinig bijdragen aan de herverdeling van werk.
Andere maatregelen lijken hier beter te kunnen werken, zoals
een recht op deeltijdwerk, fiscale voordelen als je minder uren werkt en
een verkorting van de werkweek.

>>>Luchtballonnetjes mewt nog meer regelgeving en bureaucratie.

6) Vergroten van de flexibiliteit

Volgens sommige voorstanders van een basisinkomen kan het minimumloon
worden afgeschaft, zodat de loonvorming geheel via de markt
kan verlopen. De economie wordt zo flexibeler. Om te beginnen denken wij
niet dat het minimumloon kan worden afgeschaft. Het kan
hoogstens worden verlaagd met de hoogte van het basisinkomen-

>>> Als dat basisinkomen inderdaad zo idioot laag is als zij voorstellen.
Ik voel er meer voor te (laten) vechten in onderhandelingen om totaal nog
op hoogte huidig minimumloon te komen.

 Verhoging van de flexibiliteit kan volgens ons beter en effectiever
plaatsvinden via de maatregelen die de JD op dit gebied voorstelt in de op
de algemene ledenvergadering van november 1995
aangenomen resolutie werkgelegenheid van onze werkgroep.

7) Economische dynamiek in de productie en marktstructuur

Een basisinkomen zou het ondernemerschap bevorderen. Een ondernemer is
immers verzekerd van een basisinkomen en dus neemt hij/zij
de onzekerheden van het ondernemerschap eerder voor lief. Het huidige
stelsel biedt echter al de zekerheid datje niet van de honger
omkomt als falend ondernemer: er is immers altijd nog de bijstand.

>>>Ik zie liever: er is altijd nog het basisinkomen inplaats van kreperen
onder de bijstand.

Het echte risico van ondernemen blijft het terugverdienen van het
geïnvesteerde geld (van jezelf, van de bank etc.). Het risico van een
faillissement en van schulden blijft echter ook met een basisinkomen
bestaan. Het stimuleren van startende ondernemers kan veel beter gebeuren
via fiscale faciliteiten die hen een tijdje uit de wind houden,
zodat zij hun zaakje op de rails kunnen zetten.

>>>Ligt er helemaal aan hoeveel je investeerd. Overigens kan het altijd OOK
gebeuren via fiscale faciliteiten, is geen argument tegen basisinkomen dat
voor bescheiden startende ondernemers inderdaad een steun in de rug kan zijn.

Het is wel waar dat ondernemers die op de bijstand zijn aangewezen zich
beschikbaar moeten houden voor de arbeidsmarkt, wat natuurlijk
lastig is in de opstartfase van een onderneming. Hiervoor moet toch een
goedkopere en meer geschikte oplossing te vinden zijn dan het
basisinkomen. Hierbij valt te denken aan een vrijstelling met een maximale
termijn, waarin de startende ondernemer in de bijstand zich niet
beschikbaar hoeft te houden voor de arbeidsmarkt.

>>>erg gekunsteld en zeker niet goedkoper dan basisinkomen bij afschaffing
van bijstand en de bureaucratie daaromheen.

8) Duurzaamheid

Een basisinkomen draagt volgens voorstanders op drie manieren bij aan een
duurzame samenleving. Ten eerste door mogelijke
versobering, omdat het wel mogelijk is van een basisinkomen te leven door
bepaalde kosten van levensonderhoud te delen. Dit heeft
inderdaad een milieubesparend effect, maar willen wij dit op deze manier
bereiken? Zo'n invloed van de overheid op ons leefpatroon, een
halve verplichting om met een aantal mensen samen te leven om maar rond te
kunnen komen. Het lijkt ons een zeer ongewenste
ontwikkeling, waarvan het effect op het milieu nog eens klein is ook.

>>>Schijnheilig argument, bij huidige uitkeringen heeft overheid veel meer
invloed op het leefpatroon en basisinkomen geeft meer vrijheid om eigen
leefpatroon te kiezen, ook al zijn millieu-vriendelijke leefpatronen
wellicht iets voordeliger (financieel) terwijl millieu-onvriendelijke
leefpatronen (apart leven) onder het huidige systeem voordeliger zijn.

Een basisinkomen draagt op de tweede plaats bij aan een duurzame
samenleving, doordat de lonen kunnen dalen wat arbeidsintensieve
productie goedkoper maakt. De belastingopbrengsten moeten echter voor een
sociaal aanvaardbaar basisinkomen zelfs omhoog, waardoor
de belastingtarieven zelfs moeten stijgen.

>>>Aantoonbaar onjuist.

Hierdoor wordt het aanvankelijke voordeel voor het milieu tenietgedaan,
omdat de loonkosten
gemiddeld weinig zullen dalen. Hier komt ook de derde bijdrage om de hoek
kijken: als de heffingsgrondslag voor de sociale zekerheid
wordt verbreed naar belastingen op kapitaal of energie dan is dit goed voor
de duurzaarnheid van de samenleving. Arbeid wordt
goedkoper of milieuvervuiling wordt duurder. Het is echter belangrijk te
beseffen dat dit proces, waarvoor de ID ook pleit, los staat van de
invoering van een basisinkomen. Ook binnen het huidige stelsel kan de
heffingsgrondslag verbreed worden!

>>>Klopt maar heeft het grote risico van kapitaalvlucht naar het buitenland
en dus economische recessie in ons land.

9) Toename van technologisch onderzoek en ontwikkeling

Het is zeer de vraag of een toename van het technologisch onderzoek, zoals
de voorstanders van het basisinkomen beweren, werkelijk zal
plaatsvinden. Vooral de hogere lonen zullen de hogere belastingen voelen
die nodig zijn om het basisinkomen te financieren.

>>>Onjuist, (inkomsten)belastingverhoging is niet nodig. Overigens is de
kostenfactor voornamelijk de onderzoeksfaciliteiten (apparatuur etc.), niet
de loonkosten: echte onderzoekers doen het als hobby en beschouwen hoogte
inkomen als (prettige) bijzaak. Fanatiekelingen (de besten) doen het zelfs
voor een basisinkomen als ze de goede faciliteiten maar krijgen!

Aangezien
onderzoek vooral door mensen met een hoger salaris gebeurt, zullen de
kosten waarschijnlijk niet dalen. Hier komt nog bij dat zelfs als de
lonen dalen dit bedrag, maximaal de hoogte van het basisinkomen, maar een
klein deel van de loonkosten is.

Er kan worden geconcludeerd dat de vermeende voordelen van de invoering van
een basisinkomen kunnen worden onderverdeeld in vier
categorieën: echte voordelen van het basisinkomen, voordelen die niet het
gevolg zijn van het basisinkomen, kleine voordelen van het
basisinkomen die beter op een andere manier kunnen worden bereikt en ten
slotte voordelen die wij juist nadelen vinden of die niet
plaatsvinden. De laatste drie categorieën overheersen naar onze mening. Er
zijn weinig echte voordelen van de invoering van een
basisinkomen te verwachten.

>>>Die liggen voornamelijk op het immateriele vlak van een gerespecteerd
menswaardig bestaan met eigen vrijheid en verantwoordelijkheid en
mogelijkheid eigen talenten te ontplooien in de samenleving. Dat komt in
dit rapport helemaal niet aan de orde.

Nu zullen wij de nadelen van een basisinkomen bespreken, voor zover zij nog
niet hierboven zijn besproken.

Nadelen:

1) Inactiviteit en demotivatie

Het (gedeeltelijk) loskoppelen van de relatie tussen werk en inkomen zou
kunnen leiden tot demotivering van werknemers. Men is immers
toch al verzekerd van een inkomen en dus zou dit bijvoorbeeld jonge mensen
kunnen ontmoedigen een goede opleiding te volgen.

>>>Onzin - jonge mensen volgen goede opleiding omdat ze het boeiend en
interessant vinden, je bent slechts verzekerd van een inkomen zonder enige
luxe en de belangrijkste motivatie om (goed) werk te leveren ligt in het
werk zelf, niet in de beloning (zie alle afgezaagde ambtenarengrapjes over
dor en oninteressant werk)

Dit
effect zal zich waarschijnlijk vooral voordoen bij lagere opgeleiden. Ook
zou de prikkel tot het doen van laag betaald, belangrijk werk sterk
afnemen. Zo zou het nog moeilijker worden om voor dit werk mensen te vinden.

>>>Moet MISSCHIEN opgelost worden met sociale "dienstplicht".

 Beide effecten zijn wel afhankelijk van de hoogte van het
basisinkomen: hoe hoger dit is, des te sterker deze effecten zullen optreden.

2) Te kostbaar

Een vanuit sociaal oogpunt aanvaardbaar basisinkomen is veel duurder dan
het huidige stelsel van sociale zekerheid. Om dit te betalen zal
de heffingsgrondslag verbreed of het belastingtarief verhoogd moeten
worden. In beide gevallen zal er sprake moeten zijn van een stevige
belastingverhoging.

>>>Aantoonbaar onjuist - reken het maar na (tel f 1500 van het
"minimumloon" dan ook volledigheidshalve onder kosten van huidig stelsel
van sociale zekerheid)

Dit zal zeer nadelige effecten hebben voor de Nederlandse economie die al
kampt met een veel te hoge wig, het
verschil tussen bruto en netto inkomsten. Ook de concurrentiepositie van
Nederlandse bedrijven zal verslechteren, vanwege hogere kosten.

>>>Dus ook onjuist.

In dit scenario is dan nog geen rekening gehouden met gedragseffecten die
uit de invoering van een basisinkomen kunnen volgen, zoals
minder (betaald) werkenden.

>>>Als ik ervaringsdeskundigen mag geloven staan veel werklozen te
trappelen om hun plaats in te nemen. Sommigen stoppen inderdaad met werk
voor een minimumloon dat ze niet bevredigend vinden, maar anderen die nu
niet aan de bak komen zullen graag hun plaats innemen. Valt dus erg mee.

3) Solidariteitsbeleving

In het huidige stelsel is er nog en directe relatie tussen premieafdrachten
en het gebruik maken van de sociale voorzieningen. Je betaalt
premies voor werknemersverzekeringen waarop je misschien zelf ook eens
aangewezen bent.

>>>Dat is eigenbelang, geen "solidariteit".

Tevens weet je als werkende precies
waarvoor je betaalt: voor hen die in minder fortuinlijke situaties verkeren
vanwege bijvoorbeeld ziekte of arbeidsongeschiktheid. Je weet
dat er met jouw belastingafdrachten voor wordt gezorgd dat mensen zonder
baan toch een inkomen ontvangen. En bij de
volksverzekeringen weet je bijvoorbeeld dat jij later ook eens aanspraak op
de AOW (een soort volkspensioen) kunt maken. Een directe
relatie dus die bij het basisinkomen verloren gaat.

>>>De relatie belasting-betalen -> uitkering basisinkomen aan iedereen is
tamelijk direct.

Tevens wordt bij een hoog basisinkomen een groter deel van de verdiensten
van de
hogere inkomens wegbelast voor een voorziening waaraan men zelf weinig
heeft en zal hebben en waarbij het gevoel van solidariteit met
minder fortuinlijken in de samenleving verdwijnt.

>>>Dat "wegbelasten" in niet nodig, "waaraan men zelf weinig heeft" is nu
voor kerngezonde werknemers met een hoog inkomen ook al het geval en duidt
niet op solidariteit maar op ego-centrisme. Dat zal verbeteren met
invoering basisinkomen waarbij we allemaal "in hetzelfde schuitje zitten".

Wij vinden dit een zeer negatief punt van een basisinkomen: het grotendeels
verdwijnen
van de solidariteitsbeleving en van de solidariteit binnen de sociale
zekerheid.

>>>Kan ik niet anders dan als een schijnheilig argument zien en een
herhaling van dat men eigenlijk niet wil dat anderen op jouw kosten leven -
je roept hard dat je zo solidair bent en laat ze ondertussen met een
bijstandsuitkering kreperen. Dit maakt me boos.

Dit is ook al ter sprake geweest bij het derde voordeel op
bladzijde 4 toen wij het verloren gaan van het sociale draagvlak behandelden.

4) Te grote invloed van de staat

Een basisinkomen vergroot de rol van de staat in de maatschappij. De rol
van de huidige uitvoeringsorganisaties wordt verkleind (hoeveel
hangt af van het al dan niet verdwijnen van aanvullende regelingen) en
hiervoor in de plaats komt een grotere invloed van de overheid.

>>>Ik reken uitvoeringsinstanties ook tot de overheid (bijv. voor
studiefinanciering) Afschaffing van uitkeringen en volautomatische
uitkering basisinkomen ter hoogte van x% van BNP maakt rol van overheid
vrijwel nihil.

Zo
is de beslissing over de hoogte van het basisinkomen van grote invloed op
het leven van de inwoners van Nederland. Hoe zwaar je hieraan
tilt, is een kwestie van persoonlijke voorkeur. Wij prefereren de staat
boven de anoniemere en minder democratische
uitvoeringsorganisaties. Wel blijft het zo dat met een hoog basisinkomen er
nog meer geld via de collectieve sector gaat. Al eerder hebben
wij gezegd hiervan geen voorstander te zijn.

5) Negatieve gevolgen voor de emancipatie

Tegenstanders van een basisinkomen beweren wel eens dat de vrouw via het
"huishoudloon" nog meer aan huis gebonden wordt dan in
het huidige stelsel. Dit punt lijkt ons wat ver gezocht. Tevens worden
mensen die rond moeten komen van alleen een basisinkomen haast
gedwongen te gaan samenleven, als men tenminste niet uitgaat van een zeer
hoog basisinkomen. Dit is een wel erg grote invloed van de
overheid op de manier van samenleven. Andere gevolgen voor de emancipatie
zijn ook al besproken onder voordeel 3.

6) Machtsverhoudingen werkgever/werknemer

Door het basisinkomen zouden werknemers makkelijker inwisselbaar worden
voor werkgevers, omdat het basisinkomen de
arbeidsverhoudingen flexibiliseert. Dit nadeel zien wij niet. Ook vinden
wij niet dat het basisinkomen een afkoopsom is voor werklozen. En
als het basisinkomen dat al is, dan kun je ook de huidige bijstand op deze
wijze interpreteren. Het basisinkomen doet het op dit terrein dus
slechter, noch beter dan het huidige stelsel.

7) Internationale aspecten

De invoering van een basisinkomen zou kunnen leiden tot het ineenstorten
van de Nederlandse economie, omdat de economische structuur
zo sterk zou gaan verschillen van die in het buitenland. Dit valt volgens
ons wel mee zolang er geen sprake is van hogere lasten dan in het
huidige stelsel. De exacte manier van inrichting van het sociale stelsel
beïnvloedt de concurrentiepositie niet zo veel; het gaat om het
resulterende totaal aan kosten in verhouding tot de produktie en de
productiviteit. Wel kan een basisinkomen ertoe leiden dat veel
Nederlanders die in de grensgebieden wonen in het buitenland gaan werken,
omdat daar de lonen hoger liggen dan in Nederland. Speciale
regelingen zullen dit moeten opvangen.

        Nadeel vergelijkbaar met voordelig tanken in  Duitsland - trekken we ons
ook niets van aan - zal wel meevallen. Eventueel bij niet-Nederlandse
werkgever  inkomsten belasting met bedrag basisinkomen verhogen (komt neer
op: geen basisinkomen als je niet in Nederland werkt). Lijkt me een zeer
simpele maatregel.

Dit is dus tevens een voorbeeld van extra maatregelen die nodig zijn en die
de mate van
vereenvoudiging van het stelsel beperken. Tot slot zou een hoog
basisinkomen een aanzuigend effect kunnen hebben op
kandidaatmigranten. Dit zal volgens ons ook wel meevallen, want wat is het
verschil of je geld krijgt via een basisinkomen of via een
bijstandsuitkering?

Wij zien dus een flink aantal nadelen die aan een basisinkomen vastzitten.
Een aantal is relatief klein van aard, maar anderen zijn enorm.

>>>Alleen omdat je noodzaak van (onnodige) belastingverzwaring
vooronderstelt. Wordt op geen enkele manier door berekeningen ondersteund
en is (als je gaat rekenen) onjuist.

Daar komt dan nog bij dat een aantal zogenaamde voordelen door ons ook als
zeer negatief wordt ervaren. Echte voordelen zien wij
nauwelijks. Onze conclusie is dan ook duidelijk: een basisinkomen is
absoluut ongewenst, want het heft maar weinig problemen van het
huidige stelsel op, terwijl er vele nieuwe problemen en ongewenste effecten
worden gecreëerd!

>>>Fraaie conclusie, maar de feiten zijn dat het huidige stelsel aan de
wortel ligt van veel problemen en ongewenste effecten die waarschijnlijk
bij een basisinkomen wegvallen (op de lange termijn) of althans minder
worden (op de korte termijn) en dat niet te verwachten is dat het
basisinkomen extra problemen oproept, integendeel: het heeft verschillende
zeer positieve (immateriele) effecten.

DE VARIANTEN

Bij de bespreking van drie varianten van een basisinkomen komt nog een
groot probleem naar voren: zelfs als je in principe voor een
basisinkomen bent, kun je tegen invoering van een basisinkomen zijn, omdat
er geen enkele uitvoeringsvariant is die voldoet. Dit is het
gevolg van de tegenstelling die inherent is aan het basisinkomen: een te
laag basisinkomen is betaalbaar, maar a-sociaal, terwijl een sociaal
rechtvaardig basisinkomen onbetaalbaar is. Wij zullen dit toelichten door
drie varianten te bespreken: een laag basisinkomen, een laag
basisinkomen met een aanvullend stelsel en een hoog basisinkomen.

>>>Alleen het laatste is interessant, hier valt mijn voorstel
waarschijnlijk onder. We zullen zien:

.......
Hoog basisinkomen

Bij een hoog basisinkomen denkt men aan een basisinkomen van ongeveer 1300
gulden. 

>>>(Momenteel" 1500 gulden) 

Dit is ongeveer gelijk aan wat een alleenstaande
in de bijstand nu krijgt. Al de erkende rekenmeesters (WRK CPB) zijn het
erover eens dat dit leidt tot een onaanvaardbare verhoging van
de collectieve lastendruk, met alle negatieve gevolgen van dien:
verslechtering van de concurrentiepositie, daling van het arbeidsaanbod en
stijging van de bruto lonen vanwege de sterke stijging van de belastingdruk.

>>>Zoals ik aantoonde kan het zonder stijging van belastingdruk - dus deze
argumenten tegen vervallen.

 Tevens blijft dit basisinkomen een verslechtering van de
positie van veel WAO'ers en van veel mensen die nu in aanmerking komen voor
WW of Ziektewet.

>>>Inderdaad verslechterd de positie van mensen met een exorbitant hoge WAO
of WW omdat ze daarvoor een top-inkomen hadden - sorry, so what? Moeten  ze
ook eens leren de tering naar de nering te zetten. Geen terugval op F 0,
zoals in Amerika, maar terug naar f 1500, een alleszins redelijk inkomen
voor iemand die geen betaalde baan heeft vinden we met z'n allen (voor
alleenstaanden gelijk aan en voor samenwonenden meer dan het huidige
bijstandsniveau).Over solidariteit gesproken!

Ook hier weer heeft de afschaffing van
vele regelingen als de kinderbijslag en de huursubsidie grote gevolgen.

>>>Ik vraag me af of die onder de af te schaffen uitkeringen moeten vallen
- liefst wel, dan kan het basisinkomen weer wat omhoog, gaan we
overbevolking door betere gezinsplanning tegen en bevorderen we bezit eigen
huis (mits goede hypotheek(aftrek)regeling.

Verder heeft dit stelsel de neiging steeds minder betaalbaar te worden.
Door de zeer hoge belastingtarieven zal het zwarte en grijze circuit
groeien. Een riant basisinkomen zal waarschijnlijk veel mensen afhouden van
het verrichten van betaald werk.

>>>Noem f 1500 maar "riant"! Hoeveel verdien je zelf?

Door een zichzelf
versterkende stijging van de belastingtarieven blaast het stelsel zichzelf op.

>>>Niet daardoor, heel misschien door daling BNP en het daaraan gekoppelde
basisinkomen, maar hopelijk en te verwachten zij we met z'n allen wijs en
solidair genoeg om het niet zover te laten komen en productief aan het werk
te blijven, mede gestimuleerd door een (laag?) loon dat als luxe bovenop
het basisinkomen komt.

 Voldoende betaalde arbeidsparticipatie is voor het in stand
houden van dit stelsel absoluut noodzakelijk.

Tot slot nog even aandacht voor de variant die door het Centraal Planbureau
wordt bepleit: geleidelijke invoering van een basisinkomen
van 1300 gulden in het jaar 2015. Volgens het CPB is dit betaalbaar. In
feite is hier echter sprake van een laag in plaats van hoog
basisinkomen, 1300 gulden in 2015 is met twee procent inflatie (een lage
schatting!) gelijk aan ongeveer 900 gulden nu (1300 gedeeld
door 1,02 tot de macht 20). Het CPB bepleit dus gewoon een laag basisinkomen.

>>>Sorry, ik denk dat CPB een foutief rekenmodel met verkeerde premissen
gebruikt heeft.

CONCLUSIE

>>>die laat ik maar voor wat het is, want:

De werkgroep is tegenstander van het basisinkomen.

>>>maar heeft daar geen goede argumenten voor omdat zij van verkeerde
premissen uitgaat.

Het huidige stelsel voor de sociale zekerheid heeft zeker aanpassingen
nodig. Toch kan dit gebeuren zonder dat we over gaan op een
mini-stelsel. Het huidige stelsel lost de tegenstelling tussen sociale
rechtvaardigheid en betaalbaarheid in ieder geval veel beter op dan een
basisinkomen. Laten we bij de noodzakelijke aanpassing van de sociale
zekerheid het kind niet met het badwater weggooien: het huidige
stelsel is wei~ niet perfect, maar het basisinkomen is duidelijk geen goed
alternatief!

Groeten,

Arie Dirkzwager.


BetterSystems,
Prof.Dr.A.Dirkzwager,
Educational Instrumentation Technology,
Computers in Education.
Huizerweg 62,
1402 AE Bussum,
The Netherlands.
voice: x31-35-6981676
E-mail: mailto:aried at xs4all.nl


{========================================================================}
When reading the works of an important thinker, look first for the
apparent absurdities in the text and ask yourself how a sensible person
could have written them."  T. S. Kuhn,  The Essential Tension (1977).
============================================================================
Accept that some days you are the statue, and some days you are the bird.