De atomistische volgende eeuw

[Herman Beun]

On 31 Dec 99, at 9:49, Mark Giebels wrote:

> Het zou mij niet verbazen als in de Westerse wereld het liberale
> uitgangspunt van 'totale vrijheid van handelen voor het individu,
> behalve als je een ander schaadt' in de volgende eeuw niet meer voor
> de politiek van belang zal zijn, maar door de rechter zal worden
> getoetst. Dit omdat iedereen zijn eigen individuele waarheid heeft en
> die individuele waarheid in onze pluriforme liberale samenleving
> steeds meer zal worden gerespecteerd, en terecht.

Het lijkt me inderdaad niet denkbeeldig dat die trend, om via de
rechter in plaats van via de democratie politiek te bedrijven, zal
doorzetten. In de Verenigde Staten is het in ieder geval al vrij
gewoon.

Wat je wel nodig hebt om langs deze weg euthanasie en liberalisering
van het drugsbeleid af te dwingen, is een rechter die mag toetsen aan
de grondwet, of in ieder geval aan algemene grondrechten. De
Nederlandse rechter mag dat alvast niet en gezien de ons door
Thorbecke opgelegde banvloek van een rigide grondwet zie ik daar
voorlopig geen verandering in komen. Zeker, de Nederlandse rechter
mag wel toetsen aan algemeen verbindende internationale verdragen,
maar behalve de mensenrechten vinden we daarin bijvoorbeeld ook de
verplichting mee te werken aan de war on drugs, dus dat schiet niet
erg op. Misschien dat het Europese Hof van Justitie er iets aan had
kunnen doen, als dat niet zou opereren als een politiek instituut (in
dienst van, niet als tegenwicht tegen de politieke orde in de EU).

Belangrijker dan dit is echter de vraag of je die richting, van
politiek-via-de-rechter, überhaupt wel op wilt. Sommige auteurs die
dit verschijnsel in de VS bestudeerd hebben, wijzen erop dat men daar
juist buitengewoon grote problemen heeft om op die manier tot
besluiten te komen, waar dat in andere landen, via de politieke weg,
wel gelukt is (zie Mary Ann Glendon, 'Abortion and Divorce in Western
Law', Cambridge, Mass., 1987). Het punt is dat er via de rechter
eigenlijk maar twee mogelijke uitkomsten zijn: óf je wint, óf je
verliest. De uitkomst van een gerechtelijke uitspraak, veelal op
basis van (grond-)wetten die in een ver verleden zijn opgesteld
zonder dat men de consequenties voor het onderhavige probleem daarbij
kon voorzien, wordt niet noodzakelijk breed door de samenleving
gedragen. Een compromis zoeken dat die publieke steun wel heeft is
niet noodzakelijk en zelfs, bij gebrek aan dialoog, niet mogelijk.

Politiek-via-de-rechter ontbeert daarmee de wezenskenmerken van
democratie. Het gedijt in gefragmenteerde samenlevingen, waar mensen
niet het gevoel hebben iets met elkaar te maken en waar onderlinge
verbondenheid en verantwoordelijkszin ver te zoeken zijn. Die
samenlevingen kunnen heel democratisch georganiseerd zijn (zie de
VS), maar het is de dood in de pot voor politieke participatie (zie
de VS).

Op de drempel van de nieuwe eeuw, overvallen door melancholie(?),

Herman

-----------------------------------------------------------
Herman Beun               Arnhem, Gelderland, Nederland, EU
HermanB at bigfoot.com        http://www.bigfoot.com/~HermanB/
-----------------------------------------------------------
Representative democracy is a contradiction in 4 year terms
-----------------------------------------------------------

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********