Bidden voor D66

[henk vreekamp]

Geachte mevrouw Lambrechts, en andere sociaal-liberalen,

Even een fris moment tijdens het eindejaars boekhouden. Puntsgewijs:

1. Pluriform openbaar onderwijs: de vraag is die pluriformiteit binnen een
school of binnen het geheel van scholen moet worden grealiseerd. Met
handhaving van het kerstfeest, suikerfeest e.d. lijkt mij de grens bereikt.
Het gaat hier om het onderscheid tussen algemene cultuur en persoonlijke
godsdienstbeleving. Voor het laatste hebben we aparte gebouwen.

2. Of de islam, christendom een stempel drukken op een school zal mij,
afgezien van genoemde feesten, worst wezen. Qua beleving dien je gewoon
grenzen te stellen anders kunnen a-religieuzen nergens meer heen - komen ze
overal fundamentalisten tegen. Deze intolerantie vanuit tolerantie schendt
evenzeer de onderwijsvrijheid. U geeft dat aan met uw verwijzing naar de de
factor omstandigheid dat de toegankelijkkheid van een openbaar school type
wordt belemmerd bij een overmaat aan islam, protestantisme, katholicisme
e.d. U moet dus consequent zijn, het gaat om het liberalisme, en niet alleen
uit opportunisme ('Voorlopig ... eigen beleidsruimte' etc.) de directie van
het Calland Lyceum haar gang laten gaan. Wie de zaak op de juridische spits
zal drijven, zal juist een Grondwetwijziging dichterbij brengen. Zulke
noodgrepen van mandarijnen schieten hun doel voorbij.

3. Wat betreft de Grondwet: genoemde artikelen komen mij nogal ouderwets
voor, stammend uit de Schoolstrijd. Nu het CDA ontmacht is, lijkt mij
herziening van de Grondwet op haar plaats! Het Franse afzijdigheidsbeginsel
lijkt me principieel het beste qua scheiding kerk-staat, een definitieve
afronding. Dat moet sociaal-liberalen, desnoods 'democraten', toch boeien,
lijkt mij. Ik ken geen opiniepeiling naar dit beginsel. D66 zou de discussie
kunnen aankaarten i.p.v. slappe knieen tonen. Onlangs vatte ik het
filosofisch standpunt van pragmatici als James t.a.v. religie samen. Dat
lijkt me een aardig richtsnoer.

Tot slot een ontmoediging richting politicologische techneuten. Enquetes
rond religie e.d. containerbegrippen zijn methodologisch nogal
onbetrouwbaar omdat respondenten vanuit een globale culturele achtergrond
een sociaal wenselijk antwoord te geven. Beter is het om een politieke
stellingname in een ruimere context te 'testen'. Hoe gedragen
fundamentalisten zich eigenlijk thuis?

Kortom, de kern van het openbaar onderwijs is juist dat ouders religievrij
onderwijs kunnen kiezen. Wie marchandeert, propageert weer de Schoolstrijd.
Hypothese is verder dat zulk marchanderen ook de integratie van migranten
vertraagt. Vooralsnog steunt u re-etnisering, nieuwe verzuiling, iets wat
Van Agt en Lubbers propageerden. Gaan we de ere-wraak ook soepeltjes
bekijken?!

Met vriendelijke pragmatiek,

Henk Vreekamp, Utrecht
----------------------

In Message Fri, 17 Dec 1999 21:57:54 +0100,
  "Ursie Lambrechts" <u.lambrechts at wxs.nl> writes:

>Geachte heer Vreekamp, beste democraten,
>
>Allereerst sorry voor de late reactie op uw oproep, maar ik was druk bezig met
>de tweede fase. First things first.
>
>Dan nog een misverstand uit de weg ruimen. Wat ik tegen alle journalisten
>gezegd heb, is:
>
>1) Dat ik denk dat verzoek van de leerlingen van het Calland lyceum om te mogen
>bidden op school zich niet verzet tegen het karakter van ons onderwijs, omdat
>wij in Nederland pluriform openbaar onderwijs kennen.
>
>2) Dat ik van mening ben dat scholen hier enige beleidsruimte behoren te hebben
>omdat de islam, meer dan andere godsdiensten, een stempel drukt op de dagelijkse
>gang van zaken en dat we ons moeten realiseren dat de kans groot is dat dat eens
>zal gaan botsen met onze westerse cultuur.
>
>Deze uitspraken zijn in mijn ogen zeer genuanceerd en tamelijk mild voor de
>rector van het Calland lyceum, want in de wet en dan met name in artikel 50 en
>51 van de wet op het primair onderwijs (WPO) en artikel 46 en 47 van wet op het
>voortgezet onderwijs (WVO) staat expliciet dat het bevoegd gezag van openbare
>scholen aan leerlingen tijd en ruimte beschikbaar moet stellen om hun godsdienst
>uit te oefenen.
>
>In art 47 WVO staat zelfs uitdrukkelijk vermeld dat de schoollokalen die
>daarvoor gebruikt worden, verlicht en verwarmd moeten zijn (dit is een
>uitvloeisel van de pacificatie van 1917 en was bedoeld om te voorkomen dat
>besturen van openbare scholen een bepaalde groep leerlingen hinderden of
>wegpestten).
>
>Het afzijdigheidsbeginsel zoals Frankrijk dat in het openbaar onderwijs kent,
>heeft in Nederland vooralsnog weinig aanhangers. Wij hebben in 1917 gekozen voor
>een model waarbij openbaar onderwijs een pluriform karakter heeft en ook dat is
>nog steeds in de wet verankerd, ja zelfs in de Grondwet (GW art. 23, lid 2).
>
>Ik heb deze wetsartikelen maar niet al te hard in de strijd geworpen, om er niet
>te veel de nadruk op te leggen en omdat ik de scholen daar eigenlijk nog wel
>enige beleidsvrijheid in gun. In feite hebben Kamerleden er echter helemaal
>niets over te zeggen, tenzij ze de wet willen veranderen en de onderwijsstrijd
>opnieuw willen starten. De rector van het Calland lyceum zou op zijn beurt in
>een eventuele rechtzaak grandioos onderuit gaan.
>
>Wanneer in de praktijk een religieuze richting sterk de overhand zal krijgen en
>een overheersend stempel op een openbare school of zelfs het gehele openbare
>onderwijs gaat drukken, dan zal dat de facto de toegankelijkheid voor anderen
>verminderen. M.a.w. als bijvoorbeeld een schoolpopulatie voor een groot deel uit
>islamitische kinderen zou bestaan en die allemaal aktief de Islam praktiseren op
>school dan wordt die school in feite een islamitische school en daarmee minder
>aantrekkelijk voor andere kinderen.
>
>Voorlopig lijkt mij hier die eigen beleidsruimte voor het bevoegd gezag van
>openbare scholen nog wel op zijn plaats. Maar naarmate de bovengeschetste
>situatie zich vaker zal gaan voordoen, zal de discussie over het karakter van
>ons openbaar onderwijs inderdaad gevoerd moeten gaan worden. Niets let ons,
>democraten, daarop nu reeds een voorschot te nemen. Dat die discussie echter
>lang zal gaan duren, staat voor mij als een paal boven water.
>
>
>Met vriendelijke groeten
>Ursie Lambrechts