Leerlingen-Daar heb je wat

[Arie Dirkzwager]

At 18:40 10-12-99 +0100, Ursie Lambrechts wrote:

>Ad 1.
>Het was en is nooit de bedoeling geweest om op het middelbaar onderwijs te
>bezuinigen. Het ging om het kwalitatief verbeteren van ons middelbaar
onderwijs.
>Voor de Tweede Fase is zelfs 100 miljoen extra uitgetrokken, met daarnaast
nog
>incidentele middelen voor bijscholing en ICT.

        Mooi bedrag maar het gaat er natuurlijk om WAT ermee gedaan wordt. Veel
geld wordt uitgegeven aan fantasie-projecten waar het onderwijsveld in
feite weinig aan heeft - zie de (aanvankelijk) goede discussie over
"Kennisnet" bijv. - wat  komt er van die "bijscholing" terecht en wat voor
reeel effect heeft het? -ICT is mooi begrip maar hebben de scholen
voldoende faciliteiten en zijn ze gebruikersvriendelijk genoeg zodat
leerlingen (en, hen volgend? docenten) er echt wat aan hebben? In het
onderwijsveld zelf (bij een aantal docenten en onderwijskundigen) is
voldoende know-how aanwezig, de politiek moet daar goede nota van nemen en
op basis daarvan gedetailleerder nagaan waarnaar (naar wie) dat geld
toegaat. Taak voor de Rekenkamer met goede onderwijskundige ondersteuning?

>In de uitvoering van de Tweede
>fase zitten echter wel een aantal elementen die scholen dwingen te fuseren.
>Grootschaligheid is hier dus een onbedoeld neveneffect. D66 heeft zich daar
>altijd heftig tegen verzet en vindt nog steeds dat de andere partijen het
gevaar
>van deze fusies onderschatten.

        Grootschaligheid heeft ook zijn voordelen MITS de (ICT) infrastructuur het
voor docenten mogelijk maakt individuele leerlingen er voor "remedieel"
onderwijs op specifieke punten uit te pikken - ook bij grootschaligheid is
een dergelijke individualisering van het onderwijs mogelijk, ik wees eerder
op het programma TestBet als een goed instrument om dat te realiseren.

>Ad 2.
>In de wet staat niet dat alle scholen hetzelfde concept moeten hanteren.
In de
>wet is alleen opgenomen dat er 4 profielen zijn. In theorie zijn ze dus
vrij om
>voor klassikaal lesgeven te kiezen. In de praktijk is dat echter een
illusie. De
>exameneisen zijn zo geformuleerd dat wel degelijk het studiehuis meteen al
>ingevoerd moet worden en dat leerlingen al vanaf het begin in staat moeten
zijn
>zelfstandig te leren en te plannen. Immers ze moeten al na enkele maanden
>schoolexamens doen die studiehuisvaardigheden vereisen. Bovendien wordt het
>eindcijger voor 50% bepaald door vaardigheden, wat wederom betekent dat
>leerlingen van af het begin en frequent voor een groot deel zelfwerkzaamheid
>zullen moeten ontplooien in de vorm van verslagen en werkstukken. Voorts
zijn de
>methodes die voor het studiehuis zijn ontwikkeld allemaal op die
>zelfwerkzaamheid ingericht. Tot slot is het zo dat als een school ervoor
kiest
>voorlopig gewoon klassikaal les te geven en niet de leerlingen zelf te laten
>werken aan hun opdrachten, de leerlingen op een andere manier in de problemen
>komen omdat ze dan vervolgens thuis nog al die opdrachten zullen moeten
maken.
>Werkstukken vormen namelijk een groot deel van het examen.

        Je doet alsog die vaardigheden niet klassicaal bijgebracht kunnen worden,
dat lijkt me onjuist - de leerlingen moeten leren wat ze moeten doen en
hoe, dat kan klassiccaal worden bijgebracht waarna ze zelfstandig (met
beter effect) kunnen oefenen. Of ze weten wat ze moeten doen en hoe
(cognitief) kan heel goed getoetst worden zonder dat ze die vaardigheid
zelf in een praktische opdracht in praktijk moeten brengen. Dat zal de
kwaliteit van de werkstukken ten goede komen maar vereist wel een
inhoudelijke koersverandering van het (klassicale) onderwijs: naast
leerstof-gericht ook gericht op methoden en werkwijzen om zelfstandig te
leren (informatie te verzamelen en beoordelen en zelf te beoordelen wat men
(al) weet en wat men (nog niet) weet of kan). Ook wat dit laatste betreft
kan het programma TestBet waarover ik eerder berichtte een goede bijdrage
leveren.

>Ad 3.
>Wij, als Kamerleden, maar ook alle andere uitvoerders, hebben ons veel te
weinig
>bezig gehouden met de totale werklast.

        Totale werklast is niet slechts een functie van de hoeveelheid lessen of
leerstof maar in veel belangrijke mate van de (aan te leren) competentie
van de leerlingen om hun studietijd efficient in te delen op grond van een
goede zelfbeoordeling van wat ze (al) beheersen en wat ze precies nog
moeten bestuderen/leren. Hoe zelfstandiger de leerling wat dit betreft is
des te lager is voor hem/haar de "werklast". Dat vereist gereedschappen en
deskundigheid voor onderwijsgevenden om leerlingen (snel) op te voeden tot
DIE zelfstandigheid.

>We zitten nu in een soort patstelling omdat van de vakontwikelgroepen en de
>schooldirecties niet goed verwacht kan worden dat zij de keuzes maken wat
er uit
>de lesstof geschrapt moetn worden.

        Het gaat niet om "schrappen" van lesstof maar om het bevorderen van de
competentie van de leerlingen om zich die "lesstof" snel en efficient eigen
te maken. Dat vereist bij de politici enig onderwijskundig (psychologisch
en psychometrisch) inzicht in het feitelijke onderwijs-leerproces, wat in
essentie een proces is waarbij de leerling zich een eigen kennis- en
vaardighedenarsenaal construeert, gestimuleerd en gecoached door de
onderwijs-leer omgeving. Cruciaal is hoe die omgeving (inclusief de
deskundige docenten daarin) moet worden vormgegeven en geimplementeerd.
>Punten verhogen is een schijnoplossing, omdat je daar de negatieve
>leerervaringen van kinderen niet mee wegneent en er bovendien grote
verschillen
>tussen scholen onderling zullen ontstaan. En daarmee haal je ook de
>hoofddoelstelling namelijk het verbeteren van het onderwijs weg.

        Dit is welhaast een open deur - maar dikwijls past men de beoordeling (het
"toekennen van punten) nog te veel aan aan de feitelijke prestaties van de
leerlingen (ook al zijn die "onder de maat") en hanteert men geen absolute
criteria van wat echt beheerst moet worden om daar het onderwijs en de
onderwijsevaluatie op te baseren.

>De lijn van D66 is nu:
>1) erkennen dat er van overladenheid en versnippering sprake is waardoor veel
>kinderen zullen afvallen (ik ben benieuwd hoe de VSNU en de HBO raad het
vinden
>als over enkele jaren zich nog maar een fractie van het huidige aantal eerste
>jaars zal aandienen. Het merendeel is dan immers allang afgevloeid naar
MBO of
>werkt. En dat terwijl Nederland al het minst aantal hoger opgeleiden kent
van de
>westerse wereld)

        Erkennen is niet voldoende: men moet remedies aangeven. De remedie is NIET:

>2) Op de korte termijn schrappen van lesstof (25 % is een educated guess
en mijn
>voorstel voor een beter)

        want dat betekend inkorten op wat met het onderwijs bereikt wordt en dus
kwaliteitsvermindering van hen die dat onderwijs met goed gevolg hebben
afgemaakt.

>Toch wil ik nog een ding kwijt. Er dreigt nog een veel grotere ramp in het
>onderwijs, namenlijk bij de vernieuwing van VBO en Mavo (de
VMBO-operatie). Daar
>maken we wederom dezelfde fouten als we gemaakt hebben bij de Tweede fase. De
>gevolgen zullen veel ernstiger zijn omdat de groep veel groter is en het
>leerlingen betreft die niet zullen gaan staken maar drop-outs zullen worden.

        Geen bezwaar als het onderwijs (bijv. met simpeler opleidingen) die
drop-outs goed kan opvangen - ook hier is geindividualiseerde
leergangbegeleiding (ook in een grootschalig systeem) essentieel.

>Ik ben er dan eigenlijk ook wel een beetje trots op dat mijn fractie een
motie
>heeft durven indienen (ofschoon we heel goed wisten dat die het totaal
niet zou
>halen) die pleit voor een pas op de plaats met de VMBO-operatie, op zijn
minst
>tot we weten hoe het met de tweede fase verloopt en vervolgens een gefaseerde
>invoering van onderop. Helaas staan we daarin nog steeds alleen. Triest.
>Ik probeer nu de Kamer mee te krijgen om hoorzittinegen over het VMBO te
>organiseren.

        Prima benadering!

Arie


BetterSystems,
Prof.Dr.A.Dirkzwager,
Educational Instrumentation Technology,
Computers in Education.
Huizerweg 62,
1402 AE Bussum,
The Netherlands.
voice: x31-35-6981676
E-mail: mailto:aried at xs4all.nl


{========================================================================}
When reading the works of an important thinker, look first for the
apparent absurdities in the text and ask yourself how a sensible person
could have written them."  T. S. Kuhn,  The Essential Tension (1977).
 ===========================================================================
Accept that some days you are the statue, and some days you are the bird.