Doembo en broeikas

[h. bosch]

LS,

Als nieuweling op deze lijst verbaas ik me over de hoeveelheid bytes die
deelnemers in een week produceren. Toch stelt het eindresultaat me wat
teleur.  De 'doembo discussie',  gestart door Oosterwijk, heeft zich
vernauwd tot het al of niet bestaan van het broeikas-effect, terwijl het
onderwerp toch was of duurzaamheid en economische groei zijn te combineren.
Mijn poging om meningen te horen over :"Wie moet betalen voor
klimaatverandering?" (29/11/99) is ook zonder veel resultaat, ook wellicht
omdat de discussie over al of niet een broeikas-effect interessanter werd
bevonden. Waarom dit zo gaat, weet ik niet. Voor de hand ligt te constateren
dat dat komt omdat deze digitale vergadering geen voorzitter heeft om ons
bij het onderwerp te houden. Ik kan er in komen dat, als je niet gelooft in
het broeikas-effect, je ook niet over een 'vervolgonderwerp' wil praten.
Resultaat is wel dat ik nu niet weet hoe de 'lijst' denkt over 'duurzaamheid
+ groei', een m.i. essentieel onderwerp, en over het feit dat wij onze
'milieuschuld' aan de derde wereld gaan delgen met geld toegezegd aan die
derde wereld (tenzij het kabinet wordt teruggefloten bij de
begrotingsbehandeling van ontwikkelingssamenwerking volgende week).
Dit gezegd zijnde, een paar reacties op de discussie:
- Max Kok zegt me dat ik me niet mag aansluiten bij de heersende mening en
en niet klakkeloos achter de mening van anderen moet aanhollen. Hij gebruikt
daarbij veel te grote woorden zoals 'Wir haben es nicht gewusst'.  Ik zou
van die vergelijking een zeer spaarzaam gebruik maken!  Mijn punt was dat ik
onmogelijk zelf alles kan weten (in tegenstelling tot kennelijk sommigen op
deze lijst) en je dan niet anders kan dan afgaan op de bron die je het meest
vertrouwt. Ik kan de klimaatmodellen niet nabouwen en toetsen en toepassen.
Ik kan slechts erop alert zijn dat ook wetenschappelijke instituten
verborgen agenda's kunnen hebben (waarop diverse mensen op deze lijst
wijzen. Akkoord). Maar op een gegeven moment moet je kiezen en dan handelen.
Zo denk ik dat de uitstoot van broeikasgassen de hogere concentratie van CO2
etc. verklaart, dat het broeikaseffect daardoor wordt versterkt en dat de
temperatuurstijging daardoor sneller gaat dan anderszins het geval zou zijn.
Ik heb ook wel twijfels, maar hanteer het voorzorgsprincipe. Voor wie dat
onzin vindt, is er de 'delete' knop. De rest van dit verhaal is niet voor
hem of haar.
- Ik heb veel sympathie voor de idee-en van Giebels (1/12). Mijn eerste
gedachte bij inkoop van CO2 emissie rechten in het buitenland: dit is een
vorm van 'aflaat'. Inmiddels vind ik dat de klimaatverandering een mondiaal
en urgent probleem is. Voorzover die het gevolg is van menselijk handelen
moeten we er iets aan doen. Dat kost geld, zowel de adaptatie als de
mitigatie (in Kyoto-termen). Het is dan economisch efficient om de
gulden/dollar daar in te zetten waar dit het meeste (en dus ook het snelst)
effect sorteertt. Kosten per vermeden ton CO2 zijn in ontwikkelingslanden
(en in Polen, om een voorbeeld te noemen) echt een fractie van wat ze hier
zijn. Ik sta daarom achter de 'flexible instruments' van Kyoto, die het
mogelijk maken een mondiaal probleem op mondiale schaal aan te pakken. De EU
heeft besloten dat tenminste 50% van de reductie in eigen land dient te
geschieden (om 'aflaat' tegen te gaan). Misschien had dat 60 of 75 % moeten
zijn. Ik weet dat niet. Als er straks een markt komt voor CO2 rechten, dan
zal die hopelijk helpen het (economisch) optimum te vinden.
 - Giebel's maag draait om bij de gedachte van inkoop van CO2 rechten in het
buitenland. Dat lijkt me op zich een terechte reactie. Je kan stellen dat
ieder mens recht heeft op een gelijke uitstoot van CO2 (of ruimer gesteld:
een even grote 'footprint' of milieugebruiksruimte). Maar dat als
werkdoelstelling kiezen is eutopisch, evenals een gelijk inkomen voor alle
mensen ter wereld. Ik denk dat je met het stellen van beperktere doelen in
de praktijk meer bereikt.
- Oosterwijk vindt dat Giebels teveel geloof hecht aan hoge
energieheffingen. Hij gelooft niet dat je daarmee het energiegebruik kan
terugdringen. Misschien heeft Oosterwijk gelijk voor Nederland. In
ontwikkelingslanden hebben (hoge) prijzen echt wel effect op het verbruik
(een prijselasticiteit tussen  - 0.5 tot - 1.0 wordt wel gehanteerd). Voor
Nederland schijnt onderzoek met herhaling uit te wijzen dat de consument op
dat gebied (bijv. het gebruik van de auto) prijs-ongevoelig is. Mijns
inziens worden deze resultaten bereikt omdat je alleen korte termijn
effecten redelijk kunt meten (op lange termijn zijn er teveel verstorende
effecten). Bij lange termijn beslissingen (zoals: kopen we een tweede auto?)
denk ik dat prijzen wel van invloed zijn. Met Oosterwijk en Giebels ben ik
het eens dat we hier en in het buitenland alternatieve energie (niet uit
fossiele brandstoffen) moeten stimuleren. Het effectiefst lijkt mij
heffingen op (vervuilende) energie opwekking en met de opbrengst van die
heffing tijdelijke stimulering van alternatieven. Dat is een tweesnijdend
zwaard. Complicatie is dat we in een EU zitten.
- Stolp (1/12) zegt dat we - in het licht van het Deense onderzoek - nog
niet aan paniekmaatregelen moeten beginnen. 'Paniek' is een te sterk woord,
lijkt me. Twee additionele argumenten om wel krachtig door te gaan op het
pad van de alternatieve energie: 1) fossiele brandstof is per definitie
eindig en het gebruik niet duurzaam. Kostendaling van alternatieven gaat
trouwens erg snel. 2) gebruik van fossiele brandstof geeft ook lokale
vervuiling (verzuring, roet). Inderdaad, wind heeft ook zijn lokale
milieuproblemen.
- Tenslotte, daar ging Doembo over: het ontkoppelde groeien. De woorden van
Oosterwijk in zijn eerste e-mail, waar hij het heeft over het Westen dat de
aardbol diffuus koloniseert en onze ontembare honger naar materieel bezit,
dat we vervolgens verspillen, zijn me uit het hart gegrepen. Maar ik zit,
zoals wellicht ieder van deze lijst, aan de goede kant van de streep en dat
is makkelijk praten. Verder is m.i. de kwestie niet: nulgroei of niet, maar
duurzaamheid. Persoonlijk ben ik aanhanger van de verwoording in het laatste
concept partijprogramma zoals opgeschreven door Van Hulten en vervolgens
door de Leiding afgezwakt. Als duurzaamheid  (hoe moeilijk ook in de
praktijk te definieren) wordt gesteld boven groei in plaats van daarnaast,
als het dus een onaantastbare randvoorwaarde is, dan mag er wat mij betreft
gegroeid worden. Irreeel? Mogelijk, maar ik zou het een kans willen geven.
En ik zeg dat niet omdat nulgroei als doelstelling het einde van D66 zou
betekenen. Het gaat mij - met anderen op deze lijst - niet om de partij maar
om de inhoud van het beleid.
Met excuses voor dit lange stuk,
Met vriendelijke groeten,

Henk Bosch