Waar staan we voor?

[Kaj Leers]

>Ik ben het helemaal eens met je stuk. Waar ik het níet mee eens ben, is dat
>dit een goed verhaal is om kiezers terug te winnen. Hooguit om onszelf op
>te beuren. Maar kiezers komen echt pas weer terug wanneer D66 weer bol komt
>te staan van de ideeen en dat is, ben ik bang, nu toch echt niet het geval.
>Mensen stemmen niet meer automatische op de PvdA alleen vanwege hun positie
>in het electorale speelveld, en datzelfde geldt nog harder voor D66. Dus
>hoe hard we ook roepen dat we het midden zijn, stemmen levert het volgens
>mij niet op.
Dat is het 'm nu juist: de ideeen, afkomstig uit de D66-pot, zijn met name
op het sociaal-economische vlak echte midden-ideeen. De vraag is of (veel)
mensen daar nog fiducie in hebben, dat midden-denken. Zie de fall of D66 en
PvdA (die welhaast niet meer te onderscheiden is van D66 qua ideeen en
gedachten) en de rise van zowel GroenLinks als de VVD, die beiden op een
tegenovergesteld ideologisch veld opereren en aldus meer mensen aanspreken,
juist omdat hun ideologieen en ideeen zo afwijken van dat midden-denken.
Helderheid, duidelijkheid, dat vind je in opvallende denkwijzen die
afwijken van het mitte.

Dan de ideeen van/voor D66. Ben je het niet met me eens dat op het gebied
van de sociaal-economie D66 weinig nieuwe ideeen heeft gehad het laatste
decennium? Als D66 een idee had, dan was het een compromis. Sloeg dat idee
populair aan, dan wilden kiezers dat compromis, omdat het ene idee te links
was of het andere idee te rechts. Dat was in de tijd dat de polarisatie,
met als derde factor de confessionelen, hoogtij vierde. Een stem van
politiek protest, dat was D66. 

Een tijd lang heeft de Nederlandse politiek een constante lijn gevolgd, met
als resultaat drie kabinetten CDA door Lubbers. Kiezers wilden een
middenpartij, en toevallig kon deze compromis-sluitende middenpartij haar
eigen koers varen: zij was tenslotte de enige confessionele partij van
belang en had weinig te duchten van de andere conf. partijen. Het CDA heeft
nooit geageerd tegen de verschillen tussen links en rechts - waar D66 dat
altijd wel deed - maar tussen links en rechts door gelaveerd. Uiteraard kon
deze partij daarbij steunen op een brede confessionele steun uit de
samenleving. Niet-confessionele kiezers stemden CDA omdat het, vooral na
het eerste kabinet Lubbers, een stabiele partij leek. 'Krijgen die
christelijken nog 's gelijk ook!' In 1992 was het over voor het CDA, want
tsja, Eelco B... En Hans van Mierlo had net iets meer aantrekkingskracht
dan Kok en Bolk wist loze boodschappen mooi te verpakken. Maar wat nog
belangrijker was, denk ik, is dat het CDA ook in die periode haar
middenpositie bleef prediken (mwoahah) en de kiezers vonden blijkbaar niet
dat deze (of haar zienswijze van een ) middenpositie nog geloofwaardig was.
Nee, dan maar stemmen op die partij die jong en fris oogde, frisse ideeen
had en toch ook een middenpartij, met als echt radicaal verschil t.o.v. het
CDA dat het niet confessioneel was.

Ik weet nog goed dat Hans van Mierlo tijdens die memorabele
verkiezingstoespraak op de uitslagenavond als eerste riep: "Het is ons
gelukt!" Die zin had mijns inziens meer betekenis dan velen toen - en nog
steeds? - vermoedden. Van Mierlo wist dat de hegemonie van het CDA voor
altijd doorbroken was en het politieke landschap veranderd. Meer hebben hij
en de oprichters destijds nooit echt verwacht, daarvan ben ik overtuigd.
Medio jaren '80 kwam vooral Van Mierlo met de Reden van Bestaan, min of
meer een her-introductie van D66, een aanpassing van D66 aan de tijd. Maar
de kern van het D66-zijn, dat was nog altijd onveranderd: het doorbreken
van de hegemonie.

En nu, vraag ik je? 
De hegemonie is doorbroken. Fijn, "het is ons gelukt". We hebben onze
grondgedachte, onze core-wens verwezenlijkt. Tsja, en toen had D66 niet
echt meer een echt, anti-dogmatisch idee. "D66 is niet dogmatisch," zeiden
hardcore D66-stemmers. Dus toch een dogma. 

Mijns inziens heeft D66, door het verwezenlijken van haar grondgedachte, de
oude stoel onder haar voeten weggeslagen. De Redenen van Bestaan van Van
Mierlo vormden een lichte restauratie van de stoel (noem die periode
inderdaad maar de Restauratie), maar het was niet meer dan een uitstel van
executie van de grondgedachte. En nu hangt D66 daar, aan de strop,
electoraal stikkend want de oude stoel ligt om, voldoet niet meer. Met een
punt van de schoen, genaamd het Referendum (of Euthanasie, Homohuwelijk
etc.) probeert de hangende partij de stoel weer omhoog te krijgen, op te
tillen als het ware, zodat zij daar weer op kan leunen. Maar het baat niet. 

Tijd voor een nieuwe, stevige stoel. 

Een grondgedachte die past bij een partij van deze tijd. Niet zomaar een
bijna one-issue partij (zoals GroenLinks) en ook niet een partij die door
middel van lapmiddeltjes (ideeen aan de periferie van de politiek, van het
sociaal-economische landschap) nieuwe vingernagels opplakt om zich beter
aan de afgrond vast te kunnen houden. Zoals D66 naar mijn idee de afgelopen
acht jaar deed.

Ikzelf vind dat ik nu wel weer genoeg geluld heb en daag hierbij dus
iedereen uit om niet zomaar vijfhonderd nieuwe Redenen van Bestaan bij
elkaar te rapen, maar een heuse, echte grondgedachte. Waar staan we voor?
Dat wil ik nu ook wel eens weten.


>Hoe is 't verder trouwens? Zit je nog bij IQ? Of heb je een andere baan
>inmiddels?
Het leven is af en toe een orkaan die je overal mee naartoe neemt. Heb het
drie jaar vol weten te houden op de School voor Journalistiek, maar toen ik
die baan als redacteur bij PC Zone-Benelux aangeboden kreeg, greep ik die
met beide handen. Zeven weken in mijn tweemaandelijkse proeftijd kreeg ik
de functie van eindredacteur aangeboden, en schijn daarmee de jongste
eindredacteur te zijn van het grootste pc gamersblad in Nederland en
Belgie. Of ik ook de jongste eindred. ben in de hele bladenbizz, moet ik
toch 's onderzoeken, trouwens. Reisjes hier, reisjes daar en ook nog eens
midden in een uitdijende, steeds meer mainstream-wordende 'markt' werken.
Cool.

Et toi?

Greetz,

Kaj.