De ambtenaar

[Arjan Stoffels]

Potverdikkie, wat een stoute mensen die ambtenaren. Hebben we ze
eindelijk zo ver gekregen dat ze gaan werken :-), houden ze informatie
achter of laten het juist lekken, nemen ze zelfstandig beslissingen en
gebruiken ze de macht die ze gekregen/verkregen hebben :-(.

Deze benadering, waarvoor eerdere schrijvers kiezen, bevalt me niet zo
heel erg. Er wordt uitgegaan van rationele beslissingen en heldere
beleidslijnen, uitgezet door politici, die daarmee hun slaafs volgende
ambtenaren aansturen. Politici hebben in dit model bijna 100% controle
over hun ambtenaren.

Ik ben aangesteld als ambtenaar DOOR het bestuur om datzelfde bestuur zo
goed mogelijk te adviseren en mijn wethouder te behoeden voor fouten
a.g.v. kennisachterstand, de (politieke) waan van de dag,
onmogelijke/onuitvoerbare wensen van raadsleden etc. Daarnaast heb ik
als mens mijn eigen waarden en ideeen over waarheid, openheid,
eerlijkheid en oprechtheid. In de kwestie Van Buitenen hebben we gezien
wat je daar als ambtenaar mee mag doen. Stick it in place where the sun
doesn't shine.
Let wel, ik heb het hier niet over de juistheid van een beslissing. Ik
constateer dat de meeste ambtenaren een behoorlijke marge nemen voor
'rare' beslissingen van politici. Je bent ambtenaar dus je voert uit.

De controle van ambtenaren door politici is niet sluitend en zal dat ook
nooit worden, simpelweg door het feit dat dat fysiek en inhoudelijk
onmogelijk is. Een clubje van drie tot vijftien man/vrouw is niet in
staat om ambtenarenapparaten van enkele tientallen tot duizenden mensen
te controleren. Sterker, dat moeten ze niet eens willen, want daarvoor
zijn ze helemaal niet gekozen. Een politicus in een bestuur moet aan de
ambtenaren helder kunnen maken wat het doel is waar ze naar toe moeten
werken. De manier waarop dat gebeurt is aan de ambtenaar. En dat
betekent, samen met de adviserende functie, dat 'macht' voor de
ambtenaar inherent is aan het systeem.

De vraag is in mijn ogen dan ook niet: 'Hoe verminderd de ambtelijke
macht'. Dat legt de zwarte piet wel erg kort door de bocht bij de
ambtenaren. Dat mag best, maar niet op grond van de door anderen
gebruikte argumenten. De vraag is eerder: 'Hoe krijg je een sterke
politicus/bestuurder, die duidelijk aangeeft wat er moet gebeuren?
Iemand die ook besef heeft van wat een ambtelijk apparaat wel en niet
kan?'

Met vriendelijke groet,
Arjan Stoffels

'Ignorance is natural. Stupidity takes commitment.'
Salomon Short in The war against the Cthorr (David Gerrold).