[D66] Wantoestanden in de psychiatrie

[René Oudeweg]

[De CCHR heeft gelijk./RO]


Psychiaters waarschuwen voor expo Scientology-groep in Antwerpen
De Standaard, 4 September 2024

Eind september is in Antwerpen een tentoonstelling te zien over 
“wantoestanden in de psychiatrie”. De organisator is gelinkt aan 
Scientology. Psychiaters waarschuwen dat de expo nepnieuws verspreidt. 
“Dit kan patiënten ertoe aanzetten hun therapie stop te zetten.”

Op haar website schuwt de CCHR de schreeuwerige statements niet.

“Door wie worden de meeste burgers opgesloten? A. Syrië, B. Noord-Korea 
C. Psychiaters?” De suggestieve vraag komt uit een schreeuwerig filmpje 
van de Citizens Commission on Human Rights (CCHR), een organisatie die 
opgericht is samen met Scientology.

De Belgische tak van de CCHR organiseert eind september een meerdaagse 
tentoonstelling in de zaal Horta, hartje Antwerpen. Met de titel 
‘Psychiatrie – misbruiken en schending van mensenrechten’, lijkt 
polemiek gegarandeerd.

“Het gaat om een rondreizende tentoonstelling”, zegt Adelina Banciu, 
directeur van de CCHR in België. “We tonen documentaires en voeren 
panelgesprekken. Ons doel is te vechten voor mensenrechten en 
bijvoorbeeld praktijken als elektroshocks te belichten. Voor ons zijn 
elektroshocks geen therapie, maar foltering. Mensen plegen er zelfmoord 
door.”

Banciu verwijst door naar de website, waar harde woorden evenmin worden 
geschuwd. Documentaires beschrijven de psychiatrie als de “industrie des 
doods”, met een “verborgen agenda” en “foltertherapieën die miljoenen 
doden hebben veroorzaakt”. Strijdpunten zijn onder meer de totale 
afschaffing van elektroshocktherapie en volledig geïnformeerde 
toestemming bij andere therapieën en medicatie.

“Desinformatie”

Vlaamse psychiaters zien de komst van de tentoonstelling met lede ogen 
aan. “De organisatie heeft dogmatische ideeën, die we maar moeilijk 
bijgestuurd krijgen”, zegt Kirsten Catthoor, voorzitter van de Vlaamse 
Vereniging voor Psychiatrie. “Ze verspreidt ook desinformatie. Dat 
elektroshocktherapie twee slachtoffers per week zou maken, klopt 
allerminst. Het is ongeveer de veiligste behandeling die er bestaat, met 
minder bijwerkingen dan bijvoorbeeld antidepressiva. CCHR praat ook over 
het opsluiten van mensen, maar in Vlaanderen zijn er weinig gesloten 
afdelingen. Te weinig zelfs voor alle gedwongen opnames op last van het 
parket.”

Geert Dom, voorzitter van de Europese koepel EPA die 78.000 psychiaters 
vertegenwoordigt, kreeg eerder al te maken met CCHR. Dit voorjaar 
verstoorden leden van de organisatie een congres in het Hongaarse 
Boedapest. “Manifestanten blokkeerden voortdurend de toegang tot ons 
congres. Ze vroegen overleg en we hebben een brief van hen ontvangen, 
maar tot overleg is het niet gekomen.”

Stigma

Dom waarschuwt voor de campagnes van CCHR. “Ze kunnen het stigma van 
psychiatrische zorg verhogen en zo mensen tegenhouden zorg te zoeken, of 
zelfs patiënten doen beslissen hun therapie of medicatie stop te zetten, 
met alle gevaarlijke gevolgen van dien.”

De psychiatrie heeft haar verleden tegen, met onder meer politiek 
misbruik in nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie. En net zondag berichtte 
The New York Times over

Acadia Healthcare, een keten van psychiatrische klinieken in de 
Verenigde Staten, die patiënten in sommige klinieken onnodig lang 
vasthield om zo veel mogelijk verzekeringsgeld te innen.

“We moeten er niet flauw over doen dat de psychiatrie een belast 
verleden heeft, en dat sommige punten van kritiek relevant zijn”, zegt 
Dom. “De zorgkwaliteit varieert ook tussen landen, maar we werken hard 
om fouten uit het systeem te halen. In Vlaanderen staan we heel ver in 
het terugdringen van vrijheidsberovende maatregelen.”

Scientology

CCHR werd in 1969 mee opgericht door de oprichters van Scientology. Het 
wordt door sommigen als mantelorganisatie gezien om een 
antipsychiatrie-agenda door te duwen. Scientology zelf wordt de ene keer 
aanzien als sekte, dan weer als religieuze leer. De organisatie steunt 
op overtuigingen en schrijfsels van de overleden stichter L. Ron 
Hubbard. Die schreef ooit dat “er geen enkele institutionele psychiater 
in leven is die niet kan worden veroordeeld voor afpersing, opzettelijk 
geweld en moord”.

Dom vraagt zich af wat de bedoeling van de tentoonstelling is. 
“Scientology biedt pakketten aan die veel geld kosten, en daarvan 
gebruikmaken kan betekenen dat contacten met de reguliere 
hulpvoorziening worden afgesneden. Het maakt dat sommigen kenmerken zien 
van een sekte. In hoeverre Scientology met acties als deze probeert te 
groeien, is een open vraag. Ik kan me gelukkig geen dossiers herinneren 
van patiënten die hun therapie hebben stopgezet nadat ze in contact 
waren gekomen met Scientology. Maar hoeveel patiënten geen zorg 
opzoeken, is helaas moeilijk om te achterhalen.”

Ann Fidlers, verhuurverantwoordelijke bij Horta, zegt een aanvraag te 
hebben ontvangen voor een “beurs over psychisch lijden” zonder verdere 
details te krijgen. Volgens haar staat Horta “open voor een breed scala 
aan evenementen en tentoonstellingen”, en doen ze aan zaalverhuur 
“zonder een specifiek politiek of ideologisch standpunt in te nemen” en 
“zonder zich inhoudelijk te verbinden aan de visie of boodschap van de 
organisator”.