[D66] De zachte ondergang van het harde interview: Buitenhof als klankbord voor zichzelf

[René Oudeweg]

De zachte ondergang van het harde interview: Buitenhof als klankbord 
voor zichzelf

Er was een tijd dat Buitenhof het laatste bastion van de scherpe 
ondervraging leek te zijn. De zondagse mis voor politiek 
geïnteresseerden, waar ministers en denkers hun zonden moesten belijden 
tegenover journalisten die het mes niet schuwden. Tegenwoordig is het 
eerder een salon, waar de interviewer niet zozeer prikt, maar streelt, 
en waar de ondervraagde in plaats van te transpireren vooral de kans 
krijgt zichzelf nogmaals uit te venten. Het interview als extensie van 
de persmap.

Met de komst van Jeroen Vullings lijkt deze neergang voltooid. Vullings, 
die zijn sporen verdiende in de letteren, wordt binnengehaald als 
intellectuele aanwinst. Maar zijn stijl verraadt eerder bewondering dan 
argwaan, meer behoefte aan eruditie-uitwisseling dan aan het spietsen 
van machtigen op hun eigen tegenstrijdigheden. Hij vraagt niet naar de 
nervus, hij wijst naar de voetnoten. Daarmee sluit hij naadloos aan bij 
de andere Buitenhof-interviewers, die vaak meer geïnteresseerd lijken in 
het inwrijven van hun eigen paraatheid dan in het ontmantelen van de gast.

De teloorgang van het kritische interview heeft vele oorzaken. De eerste 
is lafheid, verpakt als beleefdheid. De vrees dat een minister niet meer 
terugkomt als hij werkelijk wordt klemgezet, zorgt voor slappe vragen 
die als uitnodiging dienen tot monoloog. De tweede is ijdelheid: 
interviewers die zichzelf beschouwen als mede-hoofdrolspelers, die hun 
scherpste formulering in het midden laten hangen als een soort eigen 
citaatwaardige soundbite. En tenslotte is er het cultuurprobleem: 
Buitenhof is geen arena meer, maar een kringgesprek. Men hoort er liever 
het geluid van consensus dan de knal van een botsing.

Vullings’ toevoeging symboliseert dat moment. Hij is geen scherpslijper, 
maar een fijnproever, iemand die zich behaaglijk nestelt in de 
intellectuele geur van zijn gesprekspartner. Dat is heel prettig voor 
auteurs en hoogleraren, maar rampzalig voor het journalistieke ideaal 
van macht controleren. Buitenhof bevestigt zo wat het allang geworden 
is: een plek waar elites elkaar in alle comfort begrijpen, terwijl de 
kijker wordt buitengesloten van de noodzakelijke wrijving.

Het kritische interview is in Buitenhof gestorven, niet met een knal, 
maar met een glimlach.