[D66] Stem Niet: Waarom je je stem niet moet weggeven

[René Oudeweg]

Waarom je je stem niet moet weggeven

In een democratie wordt vaak gezegd dat stemmen een plicht is, een 
voorrecht, zelfs een bewijs van betrokkenheid. Maar misschien is het 
tijd om dat idee om te keren. Misschien is stemmen — of beter gezegd: je 
stem gedachteloos weggeven aan een politicus — niet altijd de deugd die 
we ervan maken. Want een stem is geen cadeautje, maar een mandaat. En 
mandaten zijn gevaarlijk in verkeerde handen.

1. Je stem is macht — en macht is nooit neutraal

Een stem lijkt onschuldig: één bolletje rood kleuren, één vakje 
aankruisen. Maar dat kleine gebaar is een overdracht van macht. Politici 
leven van stemmen zoals bedrijven leven van winst. Zodra je stem binnen 
is, verandert ze van betekenis: van jouw mening naar hún machtsmiddel. 
En macht zonder controle wordt snel een gewoonte. Wie zijn stem 
weggeeft, geeft zijn waakzaamheid op — en dat is precies waar politici 
op rekenen.

2. De democratie verkoopt verhalen, geen oplossingen

Politici zijn, hoe je het ook wendt of keert, verkopers. Ze verkopen 
hoop, angst, identiteit, toekomstvisies — alles behalve harde garanties. 
Een stem is hun marketingbeloning. Maar waar marketing belooft, levert 
de realiteit zelden. Een politicus weet dat mensen liever verhalen kopen 
dan nuance. Dus wordt politiek theater, en jij zit op de tribune terwijl 
zij het script herschrijven.

3. De stem als ruilmiddel, niet als ritueel

In plaats van je stem te “geven”, zou je haar moeten onderhandelen. 
Vraag jezelf af: wat krijg ik terug? Niet in woorden, maar in daden. 
Democratie is geen liefdadigheid — het is een contract. Door te stemmen 
zonder te eisen, degradeer je jezelf van burger tot klant zonder 
garantie. En zoals elke consument weet: als je blijft betalen voor 
slechte producten, blijven ze geproduceerd worden.

4. De illusie van representatie

Politici zeggen namens jou te spreken. Maar in werkelijkheid spreken ze 
over jou, voor jou, zelden met jou. Een stem op iemand die jou niet 
kent, die jouw leven niet deelt, en die zich laat adviseren door 
lobbyisten met betere toegang dan jij — dat is geen vertegenwoordiging, 
dat is theater met subsidie. De echte stem van burgers klinkt vaak pas 
weer na de verkiezingen: in protest, cynisme of onverschilligheid.

5. Niet stemmen kan ook een stem zijn

Het weigeren om je stem weg te geven is geen luiheid, maar soms een 
bewuste daad van verzet. Het is een manier om te zeggen: “Niet in mijn 
naam.” Een lege stembus kan luider spreken dan een volle met 
halfslachtige keuzes. Natuurlijk, niet stemmen is riskant — maar blind 
stemmen is dat ook. Beide zijn politieke daden; de vraag is welke 
eerlijker voelt.

Slotbeschouwing

Je stem is geen formaliteit, geen gewoonte, geen symbolisch gebaar. Het 
is een fractie van soevereiniteit. En soevereiniteit geef je niet zomaar 
weg. De kunst is niet om te geloven in politici, maar om ze te 
wantrouwen met stijl — en je stem pas te geven als ze dat wantrouwen 
verdienen.