[D66] Joodse Nederlanders in isolement

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   RTL Nieuws
Datum:  7 oktober 2025
Auteur: Vera Moers
URL:    
https://www.rtl.nl/nieuws/binnenland/artikel/5532189/onveilig-gevoel-joodse-nederlanders-sinds-7-oktober-2023-roitman


Joodse Nederlanders in isolement: 'Mijn zoon werd uitgemaakt voor
kindermoordenaar'
-----------------------------------------------------------------

Joodse Nederlanders raken in toenemende mate geisoleerd. Daarvoor 
waarschuwen Joodse organisaties. Op de werkvloer, op school of in 
vriendenkringen − mensen voelen zich gedwongen om zich uit te spreken 
over de oorlog in Gaza en trekken zich terug. Sandra, Dave, Jasmijn* en 
Els* doen hun verhaal. 'Het is pijnlijk dat ze mij als Joodse 
Nederlander niet los kunnen zien van het conflict.'

Vandaag is het precies twee jaar geleden sinds de gruwelijke aanslag van 
Hamas in Israel. De aanval, en de extreem bloedige oorlog die daarop 
volgde, houdt niet alleen het Midden-Oosten in z’n greep, maar 
beinvloedt ook het dagelijkse leven van Joden in Nederland. Sinds de 
aanval neemt het antisemitisme toe, blijkt uit cijfers van onder andere 
de politie en het CIDI. Dat gaat van scheldpartijen en intimidatie tot 
ernstiger.


Verscholen probleem

Maar naast deze uitingen van racisme, vormt zich nog een ander, meer 
verscholen probleem. RTL Nieuws sprak met diverse Joodse organisaties en 
deskundigen, waaronder het Centraal Joods Overleg, het CIDI, 
studentenvertegenwoordigers, synagogen en een hoogleraar. Daaruit blijkt 
dat Joodse Nederlanders zich in toenemende mate eenzaam voelen.

'Een conflict uit het Midden-Oosten wordt op Joodse Nederlanders 
geprojecteerd', zegt het CJO. Het CIDI benadrukt dat de Joodse 
gemeenschap maar klein is in Nederland. Volgens het CBS zijn dat er zo'n 
40.000. 'De Joodse gemeenschap in Nederland is kwetsbaar. Er komt 
ontzettend veel op ons af sinds 7 oktober 2023. Het gevoel van 
onveiligheid is onderbelicht', legt CIDI uit.


Jasmijn: 'Ik moet mijn woorden nauwkeurig kiezen'

Jasmijn* (naam gefingeerd) heeft lang getwijfeld om mee te werken aan 
het artikel, maar besloot zich uiteindelijk toch uit te spreken. 
Jasmijn: 'Hopelijk zorgt het voor verbinding.' Over haar werk vertelt 
ze: 'Ik heb me niet vaak in mijn leven zo alleen gevoeld als de 
afgelopen twee jaar.' Jasmijn voelt zich in een hoek gedreven: 'Mij 
wordt verplicht om mijn afkeer van de huidige Israelische regering 
steeds maar weer te benoemen, en mijn woorden nauwkeurig te kiezen. 
Terwijl anderen wel te pas en te onpas dingen mogen roepen.'

Jasmijn werkt in de culturele sector en is teleurgesteld: 'Het is een 
sector met intelligente, welbespraakte mensen. Met het idee van: we gaan 
met elkaar in dialoog, dat kan genuanceerd. Maar daar blijkt niets van 
waar.' Ze vervolgt: 'Als wij al niet met elkaar in gesprek kunnen, hoe 
kunnen we dan wel verwachten dat mensen in Israel en Gaza vredelievend 
met elkaar samenleven? Het is hypocrisie ten top.'

Vanwege het veranderde sentiment, voelt Jasmijn zich niet altijd veilig. 
'Als ik deel dat ik me onveilig voel, hoor ik dat ik me niet aan moet 
stellen. Dat doet pijn.' Jasmijn benadrukt dat er meerdere verhalen 
naast elkaar kunnen bestaan: 'Je kan en oog hebben voor de ramp die zich 
in Gaza voltrekt, maar ook oog hebben voor de gijzelaars en voor wat de 
situatie doet met Joodse Nederlanders.'

Haar zoontje heeft ze van school gehaald vanwege pesterijen om zijn 
Joodse achtergrond. Volgens Jasmijn kreeg hij steeds meer 
woedeaanvallen: 'Zijn gedrag was helemaal mis.' Haar zoontje hield het 
lang verborgen, maar gaf uiteindelijk toe dat hij gepest werd. 'Hij werd 
door klasgenootjes uitgemaakt voor kindermoordenaar.' Jasmijn trok aan 
de bel bij de schooldirectie, maar kreeg nul op het rekest: 'We moesten 
maar accepteren dat het een school is met veel verschillende ideeen.'

Jasmijn piekert er regelmatig over. 'Ik begin bang te worden. Nu zit hij 
nog op de basisschool, maar hoe gaat dat als hij naar de middelbare 
school gaat? Moet hij dan verbergen wie hij is?' Ze deelt haar zorgen 
steeds vaker met andere Joden. 'Ik was nooit onderdeel van Joodse 
clubjes, ik geloof juist heel erg in diversiteit.' Toch zoekt Jasmijn 
het steeds vaker op: 'Ik voel me dan minder alleen.'


Els: 'Bang dat ik mijn baan verlies'

Els* (naam gefingeerd) is werkzaam bij een gemeente in Nederland, en 
ervaart de gemeente steeds meer als een plek die sociaal onveilig is 
voor Joodse werknemers. Els: 'Er is veel aandacht voor inclusie en 
diversiteit, maar de Joodse collega's worden daar eigenlijk nooit in 
meegenomen.'

Ze vervolgt: 'Het voelt alsof de Joodse werknemer wordt vergeten.' Een 
aantal gebeurtenissen deed Els zelfs twijfelen of ze uberhaupt nog wel 
op haar plek is. 'Het hogere management binnen de gemeente is 
activistisch. Net als veel medewerkers', legt ze uit. Nadat ze zich 
tegen dit management negatief had uitgelaten over de activistische toon 
tijdens de vergaderingen – waar Gaza vaak onderwerp van gesprek is - 
werd geopperd dat ze dan maar niet meer daar de vergaderingen moest 
gaan, 'omdat dit nu eenmaal de situatie is'. Els: 'Dat voelt als 
uitsluiting.' Ze vervolgt: 'En dat terwijl het tijdens de 
diversiteitstrainingen juist altijd gaat over dat het zo belangrijk is 
om stil te staan bij hoe mensen iets ontvangen, maar geldt dat dan niet 
voor Joodse medewerkers?'

Ze overwoog zich ziek te melden, maar ging door. Niet veel later was er 
plotseling geen geld meer voor haar functie. Els: 'Het voelde heel 
vreemd, dat knaagt nog steeds.' Uiteindelijk werd haar functie alsnog 
door een andere afdeling – met een ander management - gefinancierd. 
Melding maken deed ze niet: 'Dat is de sociale onveiligheid. Ik ben bang 
dat als ik dat doe, dat ik alsnog mijn baan verlies.'

De situatie op haar werk doet veel met Els. 'Ik heb me heel lang heel 
eenzaam gevoeld op mijn werk. Als je naar je werk gaat, dan wil je 
gewoon je werk doen. Je wil niet geconfronteerd worden met mensen die 
'from the river to the sea, Palestine should be free' roepen – waarmee 
ze feitelijk zeggen dat Joden geen bestaansrecht hebben.' Het geeft Els 
dagelijks veel stress, al voelt ze zich de laatste tijd wel minder 
eenzaam: 'Gelukkig heb ik een aantal andere Joodse collega's ontmoet op 
werk.'


Sandra: 'Ik heb niets met het conflict te maken'

Sandra (achternaam bekend bij de redactie) heeft geen contact meer met 
haar vriendengroep, waar ze dertig jaar lang hecht mee was. 'Een groep 
van acht vrouwen. We leerden elkaar kennen op het schoolplein, toen onze 
kinderen klein waren. We vierden vakanties samen en kwamen veel bij 
elkaar over de vloer.'

In de groep werd over het algemeen weinig gesproken over politiek, het 
was volgens Sandra 'nooit een issue'. Toch leidde het tot een breuk. 
Gezien de onveiligheid die ze ervaarde, had Sandra gehoopt op interesse 
of steun van haar vriendinnen, maar daar kon ze niet op rekenen. 'Ik 
voelde me steeds eenzamer.' Haar man zag dat ze er verdriet van had. 
Sandra: 'Hij zei: je hebt het er elke dag over, confronteer ze ermee.'

Tijdens een etentje bracht Sandra haar gevoelens ter sprake, maar liep 
ze tegen een dichte deur aan. 'Mijn vriendinnen vonden het ingewikkeld. 
Ze stonden wel op het Malieveld te protesteren, en konden dat niet 
rijmen met mijn Joodse achtergrond. Ze wisten niet wat ze met mij 
moesten', zegt ze. 'Ik ben toen opgestaan en weggelopen van het 
etentje.' Als ze eraan terugdenkt, doet het haar verdriet. 'Het is 
pijnlijk dat ze mij als Joodse Nederlander niet los kunnen zien van het 
conflict. Mensen moeten zelf weten wat ze van het conflict vinden, maar 
ik heb er niets mee te maken.'

Sandra voelt zich sindsdien buitengesloten en erg alleen: 'Als je ineens 
zeven vrienden verliest, is dat heel veel.' Ze verzucht: 'Ik hoop nog 
steeds zo vurig dat ze van zich laten horen. Elke keer als ik een appje 
krijg, hoop ik dat het van hen is.'


Dave: 'Ik moet me telkens weer verantwoorden'

Dave – achternaam bekend bij de redactie - herkent het sociale ongemak. 
Hij heeft naar eigen zeggen altijd een diverse vriendengroep gehad, met 
mensen van verschillende geloven. Maar borrels en feestjes zijn voor hem 
steeds minder leuk. 'Ik moet me elke keer verantwoorden voor de oorlog 
tussen Israel en Gaza, terwijl ik er helemaal niets mee te maken heb.'

De gesprekken dringen verder door dan het cafe, ook in zijn buurtapp is 
het onderwerp van gesprek. 'Ik heb een paar keer gevraagd of we het 
conflict in de straatapp kunnen vermijden, maar er wordt steeds lacherig 
gereageerd.' Op zijn deur, waar voorheen een regenboogvlaggetje en een 
davidster hing, werden pro-Palestijnse stickers geplakt. Dave: 'Het 
voelt dan toch intimiderend.'

De laatste tijd voelt hij zich gedwongen om met Joodse vriendengroepen 
op te trekken. 'Ik ga nu bijna iedere zaterdag naar de synagoge. 
Voorheen was dat een a twee keer per jaar. Mensen voelen steun, je hoeft 
je niet te verantwoorden.'


Jessica Roitman: 'Ik ben in feite ook pro-Palestijns'

Ook Jessica Roitman ervaart sociale isolatie in haar leven, met name op 
haar werk aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze is daar hoogleraar 
Joodse studies. 'Joods zijn is voor veel mensen een wezenlijk onderdeel 
van hun identiteit.' Toch spreken zij zich daar volgens haar steeds 
minder openlijk over uit. 'Ze verbergen hun achtergrond.'

Roitman: 'Ik wil niet zuur of zielig zijn. Ik ben volwassen.' Maar toch 
heeft het invloed op haar. 'Ik heb een paar geweldige collega's, maar 
mijn werkplezier is zeker minder geworden.' Als ze naar haar werk 
afreist, ervaart ze stress. 'Ik voel in mijn lichaam een soort 
spanning.' Om die reden werkt ze steeds meer vanuit huis.

Roitman heeft het gevoel dat ze zich steeds moet verantwoorden: 'Ik moet 
me bewijzen. Dat ik Netanyahu niet steun en dat ik geen fan ben van de 
regering. Ik heb nota bene tegen de regering gedemonstreerd in Tel Aviv, 
maar het is nooit genoeg.' Een tijd lang deed Roitman haar best om zich 
openlijk te distantieren van de Israelische regering, maar dat doet ze 
niet meer. 'Dat vind ik achteraf gezien slap van mezelf. Je zou je niet 
hoeven verantwoorden over wat er in Israel gebeurt.' Ze vult aan: 'Ik 
ben ook voor een tweestatenoplossing. Ik ben in feite ook 
pro-Palestijns.'

'Maar', zegt ze, 'de situatie is niet zwart-wit, maar voor dat gesprek 
is geen ruimte op de universiteit. Als je het niet op ieder punt eens 
bent met anderen, dan ben je geen goede jood.' Roitman voelt zich 
buitengesloten door collega's. 'Ik word niet meer uitgenodigd voor 
workshops en conferenties waar ik voorheen wel voor werd uitgenodigd. Ik 
heb het gevoel dat collega's zich van me afzonderen.'

--------
(c) 2025 RTL Nieuws