[D66] De Witte Hel – Over de isoleercel als schandvlek van de Nederlandse GGZ

[René Oudeweg]

De Witte Hel – Over de isoleercel als schandvlek van de Nederlandse GGZ

Er is een plek in Nederland waar de tijd stilstaat.
Geen ramen, geen geluid, geen menselijk gezicht. Alleen een stalen deur, 
een matras op de grond en muren die elke echo van menselijkheid opslokken.
Die plek heet de isoleercel.
En ze bestaat niet in gevangenissen, maar in ziekenhuizen – instellingen 
die zichzelf “zorginstellingen” durven te noemen.

De isoleercel is de witgekalkte schandvlek van de Nederlandse GGZ.
Een ruimte waar zorg verandert in straf, waar angst wordt beantwoord met 
opsluiting, en waar de samenleving haar machteloosheid afwentelt op de 
meest kwetsbaren.
Men noemt het “afzondering”, “bescherming”, “de-escalatie”.
Maar laten we eerlijk zijn: de isoleercel is een moderne variant van de 
kerker. Een plek waar mensen – vaak in crisis, vaak verward, vaak 
getraumatiseerd – worden opgesloten omdat wij niet weten hoe we met hun 
lijden moeten omgaan.

Nederland is herhaaldelijk berispt door de Verenigde Naties wegens het 
gebruik van dwang en isolatie in de geestelijke gezondheidszorg.
De VN noemt het wat het is: onmenselijke en vernederende behandeling, 
soms zelfs foltering.
En toch blijft het gebeuren. Dag in, dag uit.
We doen het met beleid, met formulieren, met zorgvuldige notities: 
“patiënt in separatie geplaatst om veiligheid te waarborgen.”
Wat een taal. Wat een kille, technocratische manier om menselijk lijden 
te verhullen.

Wie ooit in een separeercel heeft gestaan, weet dat woorden 
tekortschieten. De stilte is niet rustgevend, maar allesverslindend. De 
muren ademen je angst terug in je gezicht. Minuten worden uren, uren 
worden dagen. En na afloop is er niet minder chaos, maar meer.
Mensen komen er niet tot rust – ze worden gebroken.

En toch blijft de GGZ het verdedigen.
“Het is soms noodzakelijk.”
“Het gaat om veiligheid.”
Veiligheid voor wie?
Voor de patiënt die zichzelf niet meer vertrouwt – of voor de instelling 
die bang is voor reputatieschade, claims, incidenten?

Het is de lafhartige hypocrisie van het systeem:
Men zegt dat de isoleercel het laatste redmiddel is, maar behandelt het 
als routine.
Men zegt dat dwang wordt afgebouwd, maar bouwt intussen de muren opnieuw.
Men zegt dat men luistert naar de stem van de patiënt, maar sluit die 
stem letterlijk buiten.

De isoleercel is niet alleen een fysieke ruimte.
Ze is het symbool van een falend zorgstelsel – een stelsel dat niet weet 
wat te doen met echte wanhoop.
In plaats van nabijheid, kiest men voor afstand.
In plaats van menselijkheid, voor controle.
In plaats van empathie, voor beton.

En wie protesteert, krijgt een dossier vol jargon: “onvoldoende 
emotieregulatie”, “dreigend gedrag”, “grensoverschrijdend”.
Zelden staat er: “Wij konden het niet aan. Wij waren bang. Wij faalden 
in onze zorg.”

Het gebruik van isoleercellen zegt niet alleen iets over de patiënt – 
het zegt alles over ons.
Over een samenleving die liever muren bouwt dan luistert.
Over een zorgsysteem dat meer vertrouwt op sloten dan op mensen.
Over een cultuur die trauma’s geneest door ze te herhalen.

De isoleercel hoort niet thuis in een land dat beweert humaan te zijn.
Ze hoort thuis in musea, als bewijs van wat we ooit normaal vonden.
Niet als behandelinstrument, maar als waarschuwing.

Zolang Nederland mensen opsluit in ruimtes waar zelfs hoop geen echo 
heeft, is elke toespraak over “mentale gezondheid” en “inclusieve zorg” 
een leugen.
De isoleercel is onze collectieve schaamte –
en het wordt tijd dat we die schaamte niet langer verbergen,
maar ontmantelen,
steen voor steen, muur voor muur.