[D66] De Georkestreerde Vergetelheid – Over de politieke verwaarlozing en uitsluiting van psychiatrische patiënten

[René Oudeweg]

De Georkestreerde Vergetelheid – Over de politieke verwaarlozing en 
uitsluiting van psychiatrische patiënten

Er is iets grondig rot in de manier waarop onze politiek omgaat met 
mensen die psychisch lijden. We leven in een tijd waarin “mentale 
gezondheid” overal als modewoord wordt rondgeslingerd – in speeches, 
verkiezingscampagnes, LinkedIn-posts vol empathie – maar zodra het echt 
over psychiatrische patiënten gaat, over mensen die niet alleen 
“gestrest” zijn maar gebroken, getraumatiseerd, suïcidaal, paranoïde of 
manisch, dan valt er een ijzige stilte.
Dezelfde politici die selfies maken op “World Mental Health Day” stemmen 
zonder gewetenswroeging voor bezuinigingen op GGZ-bedden, sluiten 
instellingen, verlagen uitkeringen, en sturen kwetsbare mensen de straat 
op onder het mom van “zelfredzaamheid”.

Zelfredzaamheid! Wat een cynisch woord.
Wat men werkelijk bedoelt is: zoek het zelf maar uit.

Psychiatrische patiënten worden vandaag niet alleen vergeten – ze worden 
actief uitgesloten. Politici hebben de waanzin geïnstitutionaliseerd: 
niet bij de patiënt, maar in het beleid zelf. De mens die zorg nodig 
heeft, wordt herleid tot een “kostenpost”, een “casus”, een “cliënt met 
complex gedrag”. Men spreekt over hen in tabellen, niet in zinnen. De 
samenleving krijgt angst aangepraat voor “verwarde personen”, terwijl 
diezelfde verwardheid vaak het directe gevolg is van de jarenlange 
afbraak van zorgstructuren.

Waar is de politieke verontwaardiging over de dakloze schizofrene man 
die met winterkou onder een brug sterft omdat er geen opvang meer is? 
Waar is het mededogen met de vrouw die na maanden wachten op therapie 
zichzelf van het leven berooft?
Nergens. Want psychiatrische patiënten leveren geen stemmen op. Ze zijn 
niet fotogeniek. Ze kunnen geen krachtige lobby opzetten, geen campagne 
sponsoren. Hun wanhoop past niet in de spreadsheet van het ministerie.

De politiek heeft de psychiatrische patiënt niet alleen genegeerd – ze 
heeft hem geofferd. Op het altaar van efficiëntie, marktwerking en 
bureaucratische rationaliteit. In de neoliberale logica is er geen 
plaats voor fragiliteit, voor traag herstel, voor het grillige 
menselijke brein dat niet in protocollen past. Alles moet meetbaar zijn, 
voorspelbaar, rendabel. Maar een mens is geen algoritme, geen 
projectplan. En wie dat vergeet, bedrijft politiek zonder ziel.

We zouden moeten schreeuwen.
We zouden woedend moeten zijn over het feit dat de zorginstellingen 
vollopen, dat hulpverleners opgebrand raken, dat mensen die smeken om 
hulp eindigen in een politiecel. We zouden de hypocrisie van 
beleidsnota’s vol “mentale weerbaarheid” aan de schandpaal moeten nagelen.
Want zolang politiek medeleven alleen bestaat in de vorm van slogans, 
blijft de patiënt de dupe – opgesloten in een systeem dat hem eerst 
breekt en dan negeert.

De ostracering van psychiatrische patiënten is geen bijzaak. Het is een 
symptoom van een samenleving die het kwetsbare menszijn niet meer verdraagt.
Een samenleving die vergeet dat zorg geen kostenpost is, maar een morele 
plicht.
En zolang politici zich verschuilen achter cijfers, terwijl mensen in 
stilte kapotgaan, blijft de enige gezonde reactie: woede.
Woede om wat er is gebeurd.
Woede om wat er nog steeds gebeurt.
En woede omdat we het hebben laten gebeuren.