[D66] Een Pleidooi voor Hedendaags Luddisme: Over de Noodzaak van Vernietiging

[René Oudeweg]

Een Pleidooi voor Hedendaags Luddisme: Over de Noodzaak van Vernietiging

De 21ste eeuw wordt gedomineerd door een misleidende triomf van 
technologie. Wat wordt verkocht als vooruitgang, blijkt steeds vaker een 
vorm van sluipende kolonisatie van het menselijke domein. Technologie 
eist niet langer slechts hulpmiddelen op; zij eist onze aandacht, onze 
tijd, onze sociale structuren en onze psychologische landschappen. Tegen 
deze kolonisatie volstaat geen mild protest meer. Wie antitechnologisch 
denkt, wie de moderne condition humaine wil verdedigen, moet de moed 
hebben om te erkennen dat vernietiging — in intellectuele, 
institutionele en culturele zin — noodzakelijk is.

Het hedendaagse luddisme roept niet op tot het breken van machines, maar 
tot het afbreken van het denk- en machtsregime dat machines boven mensen 
stelt. Het richt zich niet per se op het vernielen van datacenters, 
alhoewel dat toch een ultimum remedie is, maar op het ontmantelen van de 
afhankelijkheden die onze samenleving gevangen houden in de logica van 
permanente data-extractie. Het gaat om een vernietiging van illusies, 
van dogma’s, van door technologie gestuurde vanzelfsprekendheden.

Waarom het oude luddisme opnieuw relevant is

De oorspronkelijke ludditen begrepen als geen ander dat technologie 
nooit neutraal is. Hun verzet was geen primitieve angst voor 
vooruitgang, maar een rationele reactie op een economische orde die 
menselijke waardigheid vernietigde. Vandaag bevinden we ons in een 
parallelle situatie. De machinerie is subtieler geworden — software, 
algoritmen, netwerken — maar de logica is dezelfde.

Hedendaags luddisme vraagt geen fysieke rebellie, maar epistemische 
rebellie: het doorbreken van het idee dat technologische ontwikkeling 
onvermijdelijk en onbetwistbaar is. Het is een roep om een radicale breuk.

De noodzaak van ‘vernietiging’

In een wereld waarin technologie steeds dieper verweven raakt met macht 
en sociale controle, is vernietiging geen destructief doel, maar een 
voorwaarde voor regeneratie. Wat moet er vernietigd worden?

De mythe van technologische onvermijdelijkheid
De overtuiging dat digitalisering altijd vooruitgang betekent, moet 
ontmanteld worden. Dit is geen nuanceverschil, maar een noodzakelijke 
sloop van een ideologisch fundament.

De afhankelijkheidsstructuren die ons gijzelen
Wanneer samenlevingen niet meer kunnen functioneren zonder centrale 
digitale systemen, ontstaat een kwetsbaarheid die vraagt om radicale 
reductie. Dat is een vorm van strategische, systeemsgerichte 
vernietiging van afhankelijkheden.

De culturele onderwerping aan efficiëntie
De logica van versnelling en optimalisatie koloniseert het menselijk 
leven. Deze logica moet worden doorbroken — afgebroken — zodat 
menselijke ritmes opnieuw centraal kunnen staan.

De ideologie van data als hoogste waarheid
Het geloof dat alles meetbaar moet zijn vernietigt het domein van 
betekenis, symboliek en relationaliteit. Hedendaags luddisme eist dat 
deze ideologie wordt gedeconstrueerd, tot op het bot.

Luddisme als daad van behoud door breuk

Het is paradoxaal maar waar: om te behouden wat menselijk is, moet men 
bereid zijn bepaalde delen van de moderne orde te ontmantelen. 
Hedendaags luddisme is in die zin een cultuur van zorgvuldige 
vernietiging: het selectief, principieel afstoten van technologieën, 
systemen en structuren die de menselijke vrijheid, aandacht of 
gemeenschap ondermijnen.

Dit is geen afwijzing van techniek, maar een afwijzing van technocratie.
Geen aanval op vooruitgang, maar een aanval op vooruitgangsverering.

Conclusie: Vernietiging als beginpunt van een nieuw humanisme

Wie anti-moderniteit serieus neemt, kan niet volstaan met kritisch 
commentaar. Hij of zij moet durven zeggen dat sommige structuren niet 
hervormd, maar afgebroken moeten worden — vreedzaam, principieel, 
collectief. Vernietiging is in dit licht geen geweld, maar een 
filosofische en politieke noodzaak: het schenken van ruimte aan dat wat 
niet door machines geregeerd kan worden.

Een nieuw humanisme begint soms niet met bouwen, maar met slopen —
met het beëindigen van dat wat de mens in zijn kern aantast.